Henase
Xuyakirin
Henase an nefes pêvajoyeke bo jiyanê gelek girîng e. Mirovên ku henaseya wan biraweste, ewê jiyana xwe ji dest bidin. Bi gelemperrî henase veguhestina keşê (kişandina oksîjen û berdandina CO2) ya di pişikê de ye.
Du beşên henaseyê hene:
- Henaseya derveyî veguhastina gazan di peqokê pişikê de ye.
- Henaseya hindirrî wergirtina wize di şaneyê de bi rêye mîtokondirî
Gihandina gazan ji peqokê pişikê heta tevinekên laş û berevajî bi rêya koendama gerra xwînê peyda dibe.
Koendama henasedanê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Koendama henasedanê li gorrî erkê wê debeşî du beşan dibe:
- Beşên borandina keş: poz, gewrî, qirrik, qilqancik, bronşên pişikê.
- Beşa veguhastinê keş peqoka pişikê ye.
Di beşên borandina keş de, keş derbasî hindirrî pişikê heta peqoka pişikê dibe. Erka wê borandina û germkirina û têrkirina keş bi hilmê avê ye. Di navbara keşa hindirrî peqokê pişikê û xwîna hindirrî hûrxwînborî de kospa keş-xwînê (aires-blood barrier) heye, têre gazên henaseyê vediguhastin bi rêya belavbûnê (diffusion)
Mekanîka henasedanê
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]Ev beş hê vala ye. Tu dikarî lê zêde bikî. |
Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |