Zenobia
| Empress regnant (d) | |
|---|---|
| Palmyrene emperor (d) |
| Jidayikbûn | |
|---|---|
| Mirin | |
| Navê jidayikbûnê |
בת זבי |
| Serdem |
High Roman Empire (d) |
| Hevwelatî |
Împeratoriya Palmîrayê (en), Romaya Kevnare |
| Sernavê esilzade |
Augusta (d) |
| Malbat |
House of Odaenathus (d) |
| Hevjîn |
Odaenathus (en) (heta an) |
| Zarok | |
| Xizm |
Hairan I (en) (stepson) |
| Gens |
Septimia gens (en) |
Epitome (d) |
Septimia Zenobia (bi aramiya palmîrî: 𐡡𐡶𐡦𐡡𐡩, wek Bat-Zabbai tê xwendin; nêzîk 240 - nêz. 274)[1][2] şahbanûya sedsala 3an a Împeratoriya Palmîrî li Sûriyê bû.[3] Li ser eslê wê gelek efsane hene.[4][5] Dibe ku ew ne ji herêmê bû û bi serwerê bajêr Odaenathus re zewicî.[6] Mêrê wê di sala 260an de bû padîşah, bi têkbirina Împeratoriya Sasaniyan û bi îstiqrara Rojhilatê Romayê Palmîra li Rojhilata Nêzîk bi hêz kir. Piştî kuştina Odaenathus, Zenobia bû padîşaha kurê xwe Vaballathus û di tevahiya desthilatdariya xwe de hêza de facto girt.[7]
Di sala 270an de, Zenobia dest bi êrîşek kir ku piraniya Rojhilatê Romayê xist bin serweriya xwe û bi dagirkirina Misrê bi dawî bû. Di nîvê sala 271an de serweriya wê ji Ancyra, Anatoliya navîn, heya Misrê Jor dirêj bû, her çend ew bi navgînî di binê Romayê de ma. Lêbelê, li hember kampanyaya împeratorê Romayê Aurelian di 272an de, Zenobia kurê xwe împerator ragihand û sernavê împeratoriyê girt. Wê digel vê yekê veqetîna Palmîra ji Romayê ragihand. Romayî piştî şerên giran bi ser ketin; şahbanûya li paytexta xwe hate dorpêçkirin û ji hêla Aurelian ve hate girtin, ku ew sirgûnî Romayê kir, û li wir jiyana xwe ya mayî derbas kir.
Zenobia padîşahek xwende bû û di dîwana xwe de jîngehek rewşenbîrî pêş xist, ku ji zana û fîlozofan re vekirî bû. Li hember kesên xwe tolerant bû û hindikahiyên dînî diparast. Qiralîçe rêveberiyek bi îstîqrar domand û împeratoriyeke piretnîkî ya pirçandî bi rê ve dibir. Zenobia piştî sala 274an mir û gelek çîrok li ser çarenûsa wê hatine tomarkirin. Serbilindbûn û ketina wê îlhama dîroknas, hunermend û romannivîsan girtiye û ew semboleke niştimanperweriyê ye li Sûriyê.
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ Southern, Pat (17 çiriya paşîn 2008). Empress Zenobia: Palmyra's Rebel Queen (bi îngilîzî). A&C Black. ISBN 978-1-4411-4248-1.
- ^ Weldon, R. (31 adar 2008). Hawthorne, Gender, and Death: Christianity and Its Discontents (bi îngilîzî). Springer. ISBN 978-0-230-61208-2.
- ^ Sartre, Maurice (2005). The Middle East Under Rome (bi îngilîzî). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01683-5.
- ^ Southern, Pat (17 çiriya paşîn 2008). Empress Zenobia: Palmyra's Rebel Queen (bi îngilîzî). A&C Black. ISBN 978-1-4411-4248-1.
- ^ Southern, Pat (1 kanûna paşîn 2008). Empress Zenobia: Palmyra’s Rebel Queen (bi îngilîzî). A&C Black. ISBN 978-1-84725-034-6.
- ^ Stoneman, Richard (1992). Palmyra and Its Empire: Zenobia's Revolt Against Rome (bi îngilîzî). University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08315-2.
- ^ Stoneman, Richard (1992). Palmyra and Its Empire: Zenobia's Revolt Against Rome (bi îngilîzî). University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08315-2.
| Navneteweyî | |
|---|---|
| Neteweyî | |
| Însan | |
| Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |