Hafniom
 | |
 | |
| Ensampel a |
Elven gymyk, polter helosk, lithophile  |
|---|---|
| Klass |
alkan tremenyans |
| Furvell gymyk |
Hf |
| Dydhyas diskudhans |
1922 |
| Niver atomek |
72 |
| Aray an elektrons |
[Xe] 4f¹⁴ 5d² 6s² |
| Elektronegedhegedh |
1 |
| Studh oksidyans |
4 |
| Rann a |
period 6, bagas 4 |
 Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia | |
Elven gymyk yw hafniom, niver 72 y'n Vosen Beriodek. Y furvell yw Hf. An hanow a dheu dhyworth Hafnia, an hanow Latin rag Kopenhavn. Nyns eus rann dhe hafniom y'n korf denel.
Yn 1911, Georges Urbain a leveris ev dhe dhiskudha elven 'gellys', an unn yn-dann sirkoniom y'n vosen beriodek. Ev a'y henwis keltiom. Mes hwithrans pella ganso ha'n Sows yowynk, Henry Moseley, a dhiskwedhas Urbain dhe vos kammdybys. Moseley a wrug devnydh a spektra dewynnow-x dhe gavos styr an niver atomek. Ledhys veu Moseley y'n Dardanelles yn Kynsa Bresel an Bys yn 1916. Godhonydhyon erel ytho a hwithra rag an elven gellys. Wortiwedh diskudhys hi yn Pennskol Kopenhavn yn 1923 gans George Charles de Hevesy (1889-1966), godhonydh a Hungari, ha Dirk Coster (1889-1950) a'n Iseldiryow. I a henwis an elven dhyworth an cita yn le may veu diskudhys.
Tanow yw monow hafniom, mes aswonnys yw dew anedha, hafnon (hafniom silikat - HfSiO4), hag alvit (hafniom-thoriom-sirkoniom silikat kemysk, (Hf,Th,Zr)SiO4). Askorrys yw hafniom avel isaskor purhe strontiom (le ages 50 tonnas an vledhen). Usys yw dhe wul gwelynni kontrolya yn dasoberoryon nuklerek awos ev dhe sugna nywtrons yn ta. Pur gostek yns i. Kost nesogas an 50 gwelen yn dasoberor nuklerek meur yw yn mar veur dell £1 vilvil. Usys yw yn kesalkenyow tempredh-ughel ynwedh. Poynt teudhi hafniom nitrid yw 3310°C.
Poos atomek hafniom yw 178.49, y boynt teudhi yw 2230°C ha'y boynt bryjyon yw 5200°C. Y dhosedh yw 13.3kg an liter. Alkan arghansek lentrus es y dhyghtya yw hafniom.
Mirva
[golegi | pennfenten]-
Georges Urbain -
Henry Moseley -
George Charles de Hevesy -
Dirk Coster -
Gwelynni kontrolya yn dasoberyans nuklerek
.png)
.jpg)
