Istori Denses
Istori denses, po istori kovadhys, yw hwedhel an termyn usi passyes a vab den. Konvedhys yw dre hendhyskonieth, anthropologieth, skiens genynnek ha yethonieth, hag a-dhia dallethvos skrifa dre bennfentennow kynsa ha nessa.
Kyns istori skrifys denses o y gynsistori hag a dhallathas gans an Oos Paleolithek (po "Oos Men Koth"), sewyes gans an Oos Neolithek ("Oos Men Nowydh"). Y tallathas an Hweldro Amethek y'n Neolithek, yntra 10,000 ha 5,000 KOK, y'n Kylghans Frothus a'n Est Ogas. Der an oos ma, tus a dhallathas amethyans systemasek a blansow hag enevales. Dell wrug ammeth avonsya, an brassa rann a dus a janjya a vewedh-gwandrya dhe vewedh trigys avel tiogyon yn trevethow fast. An diogeledh hag askorruster res der ammeth hag avonsyansow treusporth a asa kemenethow dhe omlesa dhe unsesow brassa ha brassa.
Res porres o bos ogas dhe fentennow lel a dhowr evadow yn kynsistori hag yn istori. Trevethow a veu displegys mar a-varr avel 4,000 KOK yn Iran, yn Mesopotami, yn Nans Dowr Indus, ryb glannow an Nil yn Ejyp ha ryb glannow avonyow China. Dell dhisplegyas ammeth, ammeth reun a dheuth ha bos moy kompleth ha kawsya rannans lavur dhe witha boos dre sesonyow-tevi. Rannans a lavur a ledyas dhe wrians a renkasow ughella ha'n displegyans a sitys, sel a hwarheans. An gomplegeth a gemenethow denel a res kevreyth akontya ha skrifa.
Gans floryshya hwarheansow, hen istori (synsys ynno an Oos Klassek, bys dhe a-dro dhe 500 OK) a welas an sevel ha kodha a emperourethow. Istori wosa-klassek (an Osow Kres, c. 500-1500 OK) a synsas ynno an sevel a Gristoneth, an Oos Owr Islamek (c. 750-1258 OK), hag an Dastinythyansow Italek ha Timurid (a a-dro dhe 1300 OK). An komendyans a jynnskrif gwayadow dhe Europ a hweldreylyas keskomunyans hag esya keskar kedhlow, uskishe diwedh an Osow Kres ha dri an Hwedlro Wodhoniethek. An Oos Arnowydh A-Varr, a c. 1500 dhe 1800 OK, a synsas ynno an Oos an Golowyans hag an Oos Hwithra. Erbynn an etegves kansvledhen, an kreunans godhvos ha teknegieth a dhrehedhas myns lowr dhe dhalleth an Hweldro Dhiwysyansek ha dalleth an Oos Arnowydh Diwedhes a-dro dhe 1800 bys y'n eur ma.
Yma'n erthygel ma owth usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek kres.
|
Onan a'n deg erthygel posekka war Wikipedya yw an erthygel ma. |