Плазмидалар

Плазмидалар - клеткада автономиялуу хромосома менен байланышпаган туруктуу абалда жашоого жөндөмдүү генетикалык элементтер, тукум куучулуктун хромосомадан тышкаркы шарты. П. термини Дж. Ледерберг тарабынан 1952-ж. сунуш кылынган. Хромосома менен биригүүгө жөндөмдүү плазмиданы эписома деп аташат. П-га клеткалык органоиддердин (митохондриялар, пластидалар) генетикалык аппараты, ошондой эле алардын клеткаларынын тиричилиги үчүн абдан зарыл эмес чиркелүү топтору кирет. Бактериялык П. - шарттардын жетилиши (фертилдүүлүк) (F-шарты), колициногендик (Col-шарты), дары заттарына туруктуулук (R-шарты) шарттары, профагдар жана башка көбүрөөк изилденген. Мисалы, F-шарты, кээ бир Col жана R-шарттары клеткаларга конъюгация процессинде гендерди өткөрүп берүү жөндөмдүүлүгү ж-дө маалымат берет. Col - шарттары бактериоциндерди жаратат (продуциялайт), R - шарттары клетканы сульфаниламиддик препараттарга же антибиотиктерге туруктуулугун жогорулатат. Көпчүлүк П-дын молекулалык салмагы 106-108 барабар, ДНКнын эки тизмектүү шакек түрүндөгү молекуласы. Алар тирүү клеткаларда кеңири таралган ж-а генетикалык изилдөөлөрдө (өзгөчө генетикалык инженерияда чоочун ДНКларды ташуучу ар кандай молекулалардын негизги курамдык бөлүктөрү катары) көп колдонулат. П. аркылуу аныкталуучу бактериялардын дары препараттарына туруктуулугун жоюу жолдорун издөө да абдан актуалдуу.

Колдонулган адабияттар

Биология: Энциклопедиялык окуу куралы/Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. -Б.:2004, ISBN 9967-14-002-4