Jump to content

cancer

E Victionario
Solum cancer Latine
ab hac subpagina tractatur.
Vide etiam s.v. Cancer.

Latine

[+/-]

Appellatio pronuntiatusque

[+/-]
API: /ˈkan.ker/, [ˈkaŋ.kɛɾ](classice)
Syllabificatio phonetica: can·cer — morphologica: cancer

Notatio

[+/-]

Cf. vocem Graecam καρκίνος (carcinos) eodem sensu.

Nomen substantivum

[+/-]

canc|er, -rī masc. [1][2][3][4][5]

  1. Saeptum ex rectis et obliquis lignis, aut ferramentis, modicoque intervallo distinctis contextum.
  2. Piscis crusta munitus, pedibus octonis in obliquum flexis, et praeterea binis brachiis in denticulatas forcipes desinentibus.
  3. (Medicina) ulcus pessimae naturae, quod ad cutem erumpit, carnem consumit, acripitque vorando et insanabile aliquando est.

Declinatio

[+/-]
m. sing. plur.
nom. cancer cancrī I
gen. cancrī cancrōrum II
dat. cancrō cancrīs III
acc. cancrum cancrōs IV
abl. cancrō cancrīs VI
voc. cancer cancrī V

Dictiones collatae

[+/-]

Dictiones derivatae

[+/-]
  1. cancellī, cancellorum, (cancellus)
  2. …
  3. cancrōsus; cancerāscō, cancerāscere; cancerō, cancerāre, cancerōsus

Translationes

[+/-]
Saeptum ex rectis et obliquis lignis aut ferramentisdilatare ▼
Saeptum ex rectis et obliquis lignis aut ferramentiscollabi ▲
Piscis crusta munitusdilatare ▼
Piscis crusta munituscollabi ▲
Ulcus pessimae naturaedilatare ▼
Ulcus pessimae naturaecollabi ▲

Discretiva

cancer dictio est in variis linguis:

Dictiones similes

[+/-]

Formae affines

[+/-]

Latine

[+/-]

Proprietates grammaticales

[+/-]
Forma Modus flexurae originis
cancer casus vocativus singularis substantivi cancer

Appellatio pronuntiatusque

[+/-]
API: /ˈkan.ker/, [ˈkaŋ.kɛɾ](classice)
Syllabificatio phonetica: can·cer — morphologica: cancer

Loci

[+/-]
Marcus Terentius Varro
-116…-27		Aulus Cornelius Celsus
ca. -25…+50		 Petronius Arbiter
ca. 14-66		C. Plinius Secundus
23-79		 Apuleius
ca. 125-170 		Isidorus Hispalensis
560-636 		Hildegardis Bingensis
1098-1179 		Iordanus Brunus Nolanus
1548-1600
antiq. class.class. II II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI

Latinitas Romana

class. (ca. 47-45 a.C.n.)

  • Apud Plautum:
Ut transversus, non proversus cedit quasi cancer solet.
Proversus dicitur ab eo quod in id quod est versus, et ideo qui exit in vestibulum, quod est ante domum, prodire et procedere ; quod cum leno non faceret, sed secundum parietem transversus iret, dixit: ut transversus cedit quasi cancer, non proversus ut homo. —De lingua Latina Varronis [6][7]

class. (ca. 30 p.C.n.)

  • Interdum vel ex nimia inflammatione, vel ob aestus inmodicos, vel ob nimia frigora, vel quia nimis vulnus adstrictum est, vel quia corpus aut senile aut mali habitus est, cancer occupat. Id genus a Graecis diductum in species est, nostris vocabulis non est. —De Medicina Celsi [8][7]

saec. I.

  • Planctus est optime — manu misit aliquot — etiam si maligne illum ploravit uxor. Quid si non illam optime accepisset? Sed mulier quae mulier milvinum genus. Neminem nihil boni facere oportet; aeque est enim ac si in puteum conicias. Sed antiquus amor cancer est. —Satyricon T. Petronii Arbitri [9]

saec. I. (ca. 78 p.C.n.)

  • Concharum generis et pina est. nascitur in limosis, subrecta semper nec umquam sine comite, quem pinoteren vocant, alii pinophylacem; is est squilla parva, aliubi cancer dapis adsectator. pandit se pina, luminibus orbum corpus intus minutis piscibus praebens. —Naturalis historia Plinii [10][7]

Latinitas postclassica

saec. II. (ca. 158 p.C.n.)

  • Posse dicitis ad res venerias sumpta de mari spuria et fascina propter nominum similitudinem; qui minus possit ex eodem litore calculus ad vesicam, testa ad testamentum, cancer ad ulcera, alga ad quercerum? —Apologia sive Pro se de magia liber Apulei [11][7]

Latinitas mediaevalis

saec. VII.

  • Cancer a similitudine maritimi animalis vocatum. Vulnus sicut medici dicunt nullis medicamentis sanabile. At ergo praecidi solet a corpore membrum, ubi nascitur, ut aliquantum diutius vivat: tamen inde mortem, quamlibet tardius, adfuturam. —Etymologiarum libri XX Isidori Hispalensis [12][7]

saec. XII.

  • Ex ore enim capitis huius cancri quasi alius flatus exiens usque ad medietatem spatii, quod inter capita leopardi et praefati leonis est procedit, quia secundum naturam cancri collateralis ventus surgens flatus suos ut turbo dissimiliter profert, ita ut interdum hac interdum illac in instabilitate discurrat, sicut cancer qui nunc procedit, nunc retrocedit, et sic usque ad medietatem quae inter orientem et austrum est pervenit. —Liber divinorum operum simplicis hominis Hildegardis [13][7]

Latinitas nova

saec. XVI.

  • Virgines trahentes currum negociorum notant desertionem, draco deae noeturnae negociatricis et viatricis vigiliam designat, auritus est quia hoc tempore sensus ille est absolutior vigilantibus, nubes humidam temporis complexionem, cancer humidorum animalium felicitatem, sagitta ad deae dexteram frigoris penetrativitatem nocturni, geminae sunt virgines quia nox per se ad generationem inepta est. —De imaginum compositione Iordani Bruni [14][7]

Fontes

  1. ↑ 1.0 1.1 Aegidius [Egidio] Forcellini, Lexicon Totius Latinitatis (Editio Quarta: Bononiae, Patavii) Tom. I, p. 509 — “CANCER, cri et raro cĕris, m. et raro admodum n. 3.”
  2. ↑ 2.0 2.1 Freund, Wilhelm (1806-1894). Grand dictionnaire de la langue latine … (Editio Prima: Paris, 1883-1929) Tom. I, p. 403 — “1. cancer, cri, m. (…)”
  3. ↑ 3.0 3.1 Karl Ernst Georges, Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch (Hannover 1913/1918) — cancer, crī, m. (vgl. griech. καρκίνος) (tom. 1, p. 952)
  4. ↑ 4.0 4.1 Langenscheidt, Online-Wörterbuch (Lexicon Latinum et Germanicum) — cancer
  5. ↑ 5.0 5.1 Olivetti, Dizionario Latino (Lexicon Latinum et Italicum) — cancer
  6. ↑ 6.0 6.1 Marcus Terentius Varro - De lingua Latina. Liber septimus, 5. p. 80 — cancer
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 Vicicitatio: cancer.
  8. ↑ 8.0 8.1 Aulus Cornelius Celsus, De Medicina - Libri Octo. (Teubner, Lipsiae MDCCCLIX). Liber quintus, XXVI. [31a] — cancer
  9. ↑ T. Petronius Arbiter, Satyricon - quae supersunt (apud Guilielmum Vande Water, Trajecti ad Rhenum MDCCIX). Cap. XLII. — cancer
  10. ↑ 10.0 10.1 Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber nonus, cap. 66, [142] — cancer
  11. ↑ 11.0 11.1 Apuleius - Apologia sive Pro se de magia liber. (Bibliotheca Augustana): Pagina 5. Sectio 35. Versus 6 — cancer
  12. ↑ 12.0 12.1 Isidorus Hispalensis - Etymologiarum libri XX. (Bibliotheca Augustana):  Liber IV. Caput VIII. [14] — cancer
  13. ↑ 13.0 13.1 Hildegardis Bingensis - Liber divinorum operum simplicis hominis. Patrologia Latina, J.-P. Migne. Parisiis 1882, Tomus CXCVII. (Universitas Turicensis): Pars prima. Visio secunda, XVII — cancer
  14. ↑ 14.0 14.1 Iordanus Brunus Nolanus (Italice: Giordano Bruno) - De imaginum compositione. (Universitas Turicensis): Liber II. Cap. XII.  — cancer
Receptum de "https://la.wiktionary.org/w/index.php?title=cancer&oldid=216353"