Friete
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Woord friete of frites sjteit veur gefrituurde eerappele. De weurd friet en patatas kómme van 't Sjpaanse patatas fritas, dat gebakke eerappele beteikent. In sjtaefkes gesjneje eerappele weure in vèt of olie gebakke.
Gesjiedenis
[bewirk | brón bewèrke]In 1570 brachte de Sjpanjaarde de ièrsjte eerappele mèt vanoet Zuud-Amerika. In 1848 verköp 'n zekere madam Fritz friete op Belzje kèrmesse. De naam friete zou op häör truuk goon. In juli 1906 sjteit op 'ne kèrmes in Bergen op Zoom de ièrsjte Nederlandse frietkraom.
Cultuur
[bewirk | brón bewèrke]In de klassieke Franse keuke weure friete Pommes-Pont-Neuf geneump, nao de markante brök euver de Seine in Paries, woa-op de ièrsjte Franse frietkraom zou höbbe gesjtange.
In bekans eder sjtad en dörp in Belsj en Nederlands Limburg sjteit waal 'n frieteboet: 'ne frietekraom of 'n frietkot (Belsj). In 't begin waore dat echte kraome, sjtelkes, caravans of 'n gedeilte van 'n (woon)hoes, dat via de ge-eupende vènster de waar verkoch. 'n Poorsjie (tuut) friet weurt aanvankelik geserveerd in 'n papiere punttuut, naoderhand in bekskes. In later jaore zölle ouch ander gefrituurde gerechte verkoch weure zoa es krokètte, bitterbel, loempia's, nassibel, frikandelle, gehakböl. In nóg 'n later sjtadium greujt de kraom oet tot cafetaria of snackbar.
In Limburg weure friete gaer gecombineerd mèt zoer vleisj.
Friture
[bewirk | brón bewèrke]- 'n Friture ies 'n zaak woa friete weure gebakke en verkoch.
- In Frankriek sjlteit 't woord friture op klein, in olie gebakke (gefrituurde) klein vösjkes.
Trivia
[bewirk | brón bewèrke]In 1957 waor in Norbik neet gewete dat me friete in twieë kieër mot bakke, wille ze sjmake. Och waor neet gewete wie me eeges mayonaise kint make.
