Middelingels

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Verhaol vaan de Vrouw vaan Bath oet de Canterbury Tales, 't belaankriekste literair werk in 't Middelingels.

't Middelingels is de fase vaan de Ingelse taol in de late middeliewe, groof-eweg zoe vaan d'n twelfden tot en mèt d'n daartienden iew. 't Slut aon op 't Aajdingels en weurt gevolg door 't Vreugmodern Ingels. Wie de middelfases vaan aander Germaanse taole (Middelnederlands, Middelhoegduits etc.) kinmerk ziech 't Middelingels door de reductie vaan klinkers in oonbeklemtoende syllabe die in 't Aajdingels nog vol woorte oetgesproke, dewijl d'n euvergaank nao Nui-Ingels weurt gekinmerk door 't verdwijne vaan naomvalle en 'n oetgebreide vocaolverandering. Bezunder aon 't Middelingels is veural de groete kwantiteit aon Franse (veural Normandische) wäörd, die mèt de Normandische hiersjappij in Ingeland de taol in zien gekoume. Umtot de Ingelse spelling sinds de late middeliewe wieneg is veranderd, kin me 't Middelingels zoonder al te väöl kinnes vaan zake nog good leze.

Oontwikkeling

Begin en euvergaank oet 't Aajdingels

Me liet 't Middelingels dèks beginne in 1066, 't jaor boe-in Wöllem de Vereuvereer, hertog vaan Normandië, Ingeland binneveel en oonderworp. Heer installeerde neet allein militair mach, meh stèlde ouch zien eige getrouwe op hoeg poste aon. Zoe woort de Ingelse elite vervaange door 'n vreemde, die häör eige taol, 'ne variant vaan 't Aajdfrans, mètbrach. Dit beteikende 'ne sterke val in 't prestiesj vaan 't Ingels, wat in de iewe daoveur had gebleujd es sjrieftaol. De koumende iew woort wieneg Ingels opgesjreve.

Daan nog vertuine de tekste die begin twelfden iew opduke 'nen opmerkeleke breuk. 't Aajdingels waor, ouch in d'n èlfden iew, 'n zier awwerwètse en vörmerieke taol, mèt vief naomvalle, drei geslachte en dualis in de veurnaomwäörd. In 't Middelingels bestoon vaan meet aof aon mer drei naomvalle, de geslachte zien al compleet verdwene, zoe good wie de dualis, de verbuigingsklasse zien samegevalle en de klinkers in de oonbeklemtoende syllabe liekene in 't niks opgelos. D'n euvergaank liekent dus oongewoen snel te zien gegaange. E deil vaan de verklaoring heet me wèlle zeuke in de creoliserende wèrking vaan aander taole op Groet-Brittannië: 't Brits (de Keltische taol die veur d'n inval vaan de Angelsakse gesproke woort), 't Brits Vulgair Latien (e dialek wat neet is euvergelieverd meh zeker heet bestande), 't Aajdnoords en 't Normandisch. Door d'n drök vaan neet-mojertaolsprekers zouw de taol väöl vaan häör complixiteit höbbe opgegeve.

Beter vèlt 't evels te verklaore oet 't veranderd prestiesj vaan de taol. In d'n Aajdingelsen tied stoont 't Ingels in hoeger aonzien en had ziech 'ne standaard oontwikkeld. Es gevolg daovaan bleef de sjrieftaol oongeveer geliek, dewijl de spreektaol veranderde. Wie 't Frans de prestiesjrol euvernaom, veel dee norm eweg; es daonao 't Ingels al woort opgesjreve, daan sjreef me gewoen de volkstaol. Zeker is tot in d'n twelfden iew Aajd- en Middelingels, zij 't ouch mer eve, nevenein veurkaome. De Peterborough Chronicle beveurbeeld, begint in 't Aajdingels meh vertuint wijerop 'ne mingvörm; 't Ormulum oet oongeveer d'nzelfden tied is al oonmiskinbaar Middelingels.

't Ewegvalle vaan de norm had neet allein 'n modernisering tot gevolg meh ouch 'n diversifiëring. In d'n Aajdingelsen tied had 't cultureel zwuurtepunt in Wessex (Zuidwes-Ingeland) gelege, en waor 't dat dialek gewees wat me 't mieste opsjreef. Aon 't begin vaan de Middelingelse periood weure weer versjèllende dialekte gebruuk. In d'n twelfden en vreugen daartienden iew waor de taol vaan de West Midlands (zjus noordelek vaan Wessex) nog 't belaankriekste. Bepaolde tekste liekene al vreug 'n soort vaan nuie standaard op te zeuke; deze variant weurt de AB-taol geneump.

Vaan Vreug- nao Laat-Middelingels en Nui-Ingels

Pas in de veertienden iew greujt 't prestiesj en sjriftelek gebruuk vaan de Ingelse taol weer good. Keuning Eduard III maakde beveurbeeld 't Ingels tot de veurtaol in 't Liegerhoes. Belaankrieke literaote zien beveurbeeld John Wycliffe, John Gower en Geoffry Chaucher, dee noe nog weurt geleze. In dezen tied nump 'n nui standaardtaol vaster vörm aon. De zoegeneumde Chauncery Standard is gebaseerd op 't dialek vaan Londe, mèt e paar beteikenisvol aonvölling vaanoet 't noordelek Ingels (neve Londe waor ouch York 'n stad vaan beteikenis).

Zjus op dit memint begint de taol sterk te verandere. De -e op 't ind vaan e woord verdwijnt, en daomèt d'n datief ouch. Versjèllende klinkers, veural de lange, weure verhoeg, en de hoeg klinkers weure es reactie dao-op gediftongeerd. De mieste veranderinge weure, oonder drök vaan de nuie standaard, neet oetgesjreve. Zoe blijf de Groet Ingelse Klinkerversjuiving, die binne twie generaties moot zien voltoejd, oonziechbaar. Heimèt oontsteit ind vieftienden iew 't Vreugmodern Ingels. Me kin 't begin vaan dat tiedvak doen samevalle mèt de instèlling vaan de Tudordynastie (1485).

Verspreiing en dialekte

't Taolgebeed vaan 't Middelingels veel oongeveer same mèt de staot Ingeland, meh daobij zien e paar kantteikeninge te make. In Cornwall woort nog 'n Keltische taol gesproke, 't Cornish. Aon 't begin vaan de Middelingelsen tied waor die taol nog in gans Cornwall inheims (en mesjiens zelfs in westelek Devon nog); pas tege 't ind vaan de middeliewe begint ziech de taolgrens trök te trèkke. 'n Verwante Keltische taol, 't Cumbrisch, waor in d'n twelfden iew woersjijnelek nog te hure in 't uterste noordweste vaan Ingeland; bij gebrek aon gegeves sjat me op basis vaan secundair bronne tot 't Ingels 't dao roond 1200 definitief had gewonne. In de Middelingelsen tied woort Wales oonderworpe en Ierland gekoloniseerd; 't Ingels verspreide ziech ouch in die len zier beperk. In 't entans oonaofhenkelek Sjotland maakde 't Ingels evels 'ne sterkeren opmarsj; tegen 't ind vaan de middeliewe waor dao 't inheims Gaelisch verbanne nao 't platteland.

Umtot 't laank doort ietot 't Middelingels 'nen echte standaard kraog, en dus de mieste tekste gewoen in 't dialek vaan de sjriever zien opgestèld, liet ziech gans get euver de Middelingelse dialekte oetmake. De volgende valle te oondersjeie:

• E noordelek dialek, mèt es prestigieuzen exponent de stad York. Dit Ingels oondersjeit ziech door d'n oongemein sterken invlood vaan 't Aajdnoords. Deze variant had 'ne groeten invlood op de Chauncery Standard, meh verspreide ziech ouch in Sjotland. Hei oontstoont 'ne nuie variant, 't Sjots.
• 't Dialek vaan de West Midlands, aon 't begin vaan de Middelingelsen tied rillatief prestigieus.
• 't Zuidwestelek dialek. Dit gebeed, in de vreug middeliewe bekind es Wessex, had zie prestiesj verlore. 'tzelfde gol veur zie dialek. Door 't touwgenome isolemint kóste väöl archaïsmes hei behawwe blieve.
• 't Zuidoostelek dialek vaan Londe en Essex. Dit leek in de Middelingelsen tied rillatief sterk op 't zuidwestelek dialek, meh mèt de vörming vaan de Chauncery Standard begóste de twie oeterein te drieve. De verweiking vaan s- in z- en f- in v-, noe nog gehuurd in Zuidwes-Ingeland, woort hei beveurbeeld weer trökgedrejd. Sinds de late middeliewe is de taol vaan dit gebeed maotgevend veur gans 't Ingels.
• 't Dialek vaan Kent. In d'n Aajdingelsen tied had Kent zien eige dialek. In de middeliewe bleef dit graofsjap taolkundeg op zien eige stoon. 't Dialek vaan Kent waor väöl awwerwètser es alle aander Middelingelse dialekte. Allewijl is dao zoe good wie niks vaan euver: de tongvalle vaan Kent hure bij 't Zuidoostelek Ingels en versjèlle neet bezunder väöl vaan 't Londes.
• 't Yola. De ierste golf Ingelse koloniste in Ierland naom 't Middelingels mèt, meh nao verloup vaan tied begóste die lui te verierse. Allein in e paar dörpkes in Wexford bleef 't Ingels behawwe. Hun dialek bleef tot in de negentienden iew bestoon en droog toen nog väöl Middelingelse trèkke.

In de oonderstoonde paragrafe zalle bepaolde dialekversjèlle al dudelek nao veure koume.

Grammair

Substantieve

Aajdingelse substantieve woorte in veer naomvalle verboge; daovaan heet 't Middelingels 'rs drei bewoerd. D'n accusatief vèlt same mèt de nominatief, zoetot de genitief en datief euverblieve. D'n datief is zelfs in 't Vreugmiddelingels al neet mie consequent in gebruuk: d'n typischen oetgaank -e weurt soms weggelaote, zoetot deze naomval feitelek facultatief is. In de Laatmiddelingelsen tied is d'n datief zoe good wie verdwene, zoetot 't aontal naomvalle bekans tot twie weurt beperk. D'n datief versjijnt soms nog aon 't ind vaan 'n diechregel of in stoonde oetdrökkinge (wie noe nog in 't Limbörgs en Nederlands). Vaandao lif 'leve' - on live ('in leve', 'levend'; in modern Ingels noe nog life - alive).

De mieste Aajdingelse wäörd hadde 'n sterke verbuiging. Die wäörd höbbe, veural in 't Vreugmodern Ingels, 'ne genitief op -es en 'nen datief op -e. De nominatief miervoud geit op -es oet, de genitief miervoud op -e en d'n datief (soms) op -en. Zwake substantieve indege in de nominatief inkelvoud op -e, en in alle aander naomvalle op -en. De mieste oonregelmaotege miervoude (gevalle vaan umlaut) verdwijne, al blieve gevalle wie man - men (tot op d'n huiegen daag) bestoon. In de AB-taol kriege soms wäörd die oersprunkelek neet zwaak woorte verboge toch 'n verbuiging mèt -en.

In tegestèlling tot 't Aajdingels en tot alle aander Germaanse taole oet dezelfden tied had 't Middelingels al gein woordgeslachte mie. 'n Oetzundering hei-op vörmde sjijns 't dialek vaan Kent, boe 't oonzijeg in de veertienden iew nog woort oondersjeie en d'n datief nog liekent te höbbe geleef.

't Systeem kump veur 't Vreugmiddelingels heiop neer:

	sterk		zwaak
	inkelvoud	miervoud	inkelvoud	miervoud
nom/acc	engel	engles	name	namen
gen	engles	engle	namen	namen(e)
dat	engle	engle(n)	namen	namen

Wie gezag verdwijnt d'n datief op 't ind vaan de Middelingelsen tied gooddeils. De genitief en datief miervoud verdwijne compleet. D'n oetgaank -es weurt ummer dèkser tot -s verkort. Ouch de zwake verbuiging verdwijnt: ze geit bekans compleet op in de sterk (e paar wäörd oetgezunderd: noe nog zeet me ox - oxen).

Lidwäörd

't Lidwoord weurt noch nao geslach, noch nao getal, noch nao naomval verboge. 't Bepaold lidwoord is ummer þe/the. In 't dialek vaan Kent, wie bove gezag hendeg conservatief, versjijnt nog wel 'n apaart oonzijeg lidwoord (þet child).

Adjectieve

Adjectieve (bijveugleke naomwäörd) woorte in 't Aajdingels zelfs in vief naomvalle verboge (neve de veer bekinde gaof 't ouch nog 'nen instrumentalis). In 't Middelingels is dao niks vaan euver. Wel maak 't Middelingels, wie noe nog 't Nederlands, versjèl tösse sterke en zwake verbuiging. In 't inkelvoud krijg 't adjectief in bepaolde posities (veural nao 't oonbepaold lidwoord a(n)) gein -e, dewijl dat nao aander wäörd en in 't miervoud wel zoe is. Vaandao:

an old man olde men

þe olde man þe olde men

Veurnaomwäörd

Aajdingelse persoenleke veurnaomwäörd woorte in veer naomvalle verboge. Daobij hadde de wäörd veur ierste en twiede persoen neve vörm veur inkelvoud en miervoud ouch nog 'nen dualis. In 't Middelingels is d'n dualis verdwene en zien de vörm veur datief en accusatief aonein geliek. 't Groetste deil vaan 't systeem kump al bekind veur:

Middelingelse persoeneleke veurnaomwäörd

		inkelvoud			miervoud
		nominatief	dat./acc.	genitief	nominatief	dat./acc.	genitief
ierste		ik / ich / i	me	my(n)	we	us	oure
twiede		þou / thou	þee / thee	þy(n) / thy(n)	ȝe / ye	ȝow / you	ȝower / your
daaarde	o.	hit	hit / him	his	he þei / they	hem þem / them	her þeir / their
	m.	he	him	his
	v.	ȝho / scho / sche	hire	hire

N.B.: De vörm ich woort oetgesproke wie 't modern Ingels woord itch. Bedink wijer tot 't Middelingels al gei woordgeslach mie had, en dus wie 't modern Ingels 't woord hit veur alle zakes zoonder natuurlek geslach gebruukde.

Nog twie dinger valle op. Ierstens is, al in 't Vreugmiddelingels, 't Aajdingels woord héo 'zij' vervaange door sche (etc.). Oonbekind is boe dit vaandan kump. In eder geval gebruukde de Peterborough Chronicle al de vörm scæ ('t modern woord in 'n Aajdingels aondoende spelling); aon d'n aandere kant bleef in 't zuie nog laank de vörm ho bestoon. 't Aander dink wat opvèlt is de koms vaan de vörm þei en þem veur de daarde persoen miervoud. Dit zien Noord-Ingelse vörm, die oersprunkelek oet 't Aajdnoords koume en dao mèt de Deense euverheersing zien ingeveurd. De nui vörm verdroonge 't inheims he en hem. Me nump aon tot dit oet homoniemevrees is gedoon: he beteikende neve 'zij (lui)' ouch 'heer'. Um dezelfde rei naom de Chauncery Standard de noordeleke vörm ouch op; zoe kaome ze 't Standaardingels in.

Werkwäörd

't Middelingels werkwoord deit rillatief vertojd aon veur sprekers vaan aander Germaanse taole. De versjèllende klasse zwake werkwäörd, die in 't Aajdingels nog hadde bestande (wie noe nog in 't Fries), zien verdwene. In d'n tegewoordegen tied gief 't gei versjèl in verveuging tösse sterk en zwaak:

i baþe þou baþest he baþeth

i singe þou singest he singeþ

't Miervoud versjèlt per regio. Alle Middelingelse dialekte kóste einheidsmiervoud, meh in 't zuie góng dat oet op -eþ (we, ye, he singeþ), in de West Midlands op -en (we singen) en in 't noorde op -es (we singes). In de noordeleke dialekte góng ouch de daarde persoen inkelvoud al op -es oet, wat väöl later in 't Nuiingels de norm woort (he singes).

De verleien tied vaan zwake werkwäörd woort miestens gemaak mèt -ede (i baþede). Soms oontbrik de bindvocaol; in dat geval pas ziech de verleien tied aon 't kofschip aon (he pepede kin he peepte weure). Bij sterke werkwäörd kump, wie me maag verwachte, ablaut te pas.

Wie gebrukelek in de Germaanse taole krijg de daarde persoen inkelvoud geinen oetgaank in de verleien tied. Ouch de aander oetgeng höbbe de neiging veur eweg te valle:

i baþede þou baþedest he baþede we baþede(n)

i song þou song(e) he song we songe(n)

In 't Middelingels waore sommege werkwäörd nog sterk die dat in modern Ingels neet mie zien. Zoe zag me help - holp - holpen.

D'n imperatief kint neve de vörm veur 't inkelvoud (make!) ouch nog 'ne vörm veur 't miervoud, wie in aander Germaanse taole (makeþ!).

Oonregelmaotege werkwäörd zien oongeveer dezelfde wie in 't modern Ingels. 'n Bezunderheid zien de nui vörm bij be: þou art, we, ye, þei are. Dees vörm zien noordelek en stamme oet 't Aajdnoords. (Ouch dit tuint weer aon wie deep d'n invlood vaan deze taol gegaange is). De inheimse vörm (þou beest, we beeþ, been) koume ouch wel veur.

Klaanklier en spelling

Spelling

Vaan 't Aajdingels heet de Middelingelse spelling e paar speciaol lètters euvergenome. (Hei-oet bliek dus tot de breuk mèt 't Aajdingels neet compleet waor: bij 't sjrieve vaan Middelingels woort de awwer taol nog ummer es veurbeeld gepak.) Later in 't Middelingels weure die teikes wel ummer minder gebruuk en vervaange door conventioneel Latiense lètters.

• D'n ash (Æ, æ) is gewoen 'n ligatuur tösse a en e. In 't Aajdingels en 't Middelingels stoont 'r veur de klaank /æ/. Allewijl weurt daoveur gewoen de (korte) a gebruuk.
• D'n thorn (Þ, þ), euvergenome oet 't runesjrif (ᚦ; in Ingeland ouch thorn geneump), steit veur de klaank /θ/, ofwel de Ingelse hel th: þorn, þink, þron. Bij de paar wäörd die mèt 'ne weike th- beginne, kump 'r ouch te pas (þe, þat, þou etc.). In 't fractuursjrif (Gotisch) liekent 'r ummer mie op 'n y. In de late middeliewe weurt 'r zeldzaom, meh de abbreviatuur veur the blijf. (Me moot dit dus neet es ye leze!)
• De weike th (klaank /ð/) weurt weergegeve door 'nen eth (Ð, ð): moðer. Ouch dees lètter is noe nog in 't Ieslands en Faeröers te vinde. Wie gezag kump 'r neet aon 't begin vaan e woord.
• De yogh (Ȝ ȝ) woort oetgesproke ofwel wie 'n Limburgse Nederlandse g (/ɣ/), ofwel wie /j/. Es de fricatieve g-klaank verdwijnt, kin 'r ouch wel veur /g/ stoon. Heer kaom op plaotse boe allewijl 'n y steit (ȝe), meh ouch veur de modern gh (þouȝte). 't Teike is aofgeleid vaan de g, dee in unciaolsjrif zoe'ne vörm kin höbbe. Umtot de lètter veural in cursief sjrif nogal op 'n z liekende, woort 't ofwel door y, ofwel door gh vervaange. In Sjotland (zuug ouch Sjots) bleef 't teike langer bestoon. De z in sommege Sjotse naome, wie McKenzie en Dalziel, moot me noe nog es /j/ leze.
• De wynn (Ƿ ƿ) woort euveral gebruuk veur de klaank /w/, boe later de lètter w kaom te stoon. In de vreug middeliewe bestoont die lèste lètter naomelek nog neet, en de v, die vreuger voor die klaank had gestande, waor helder goon klinke en 'ne fricatief gewore (wie noe nog). Ouch in de ligatuur wh kaom 'r veur; de volgorde woort daan hƿ. De wynn waor wie d'n thorn vaan 'n ruun aofkomsteg (ᚹ); dit teike droog in 't Angelsaksisch runesjrif dezelfde naom. Naomaote de middeliewe vorderde, kaom de w mie in gebruuk.

Ouch op de res vaan de spelling vèlt gans get aon te merke. Modern Ingels is 'n zier oonfonetisch gespelde taol, boe-in de lètters neet akkordere mèt de oetspraok. In feite kump dit doortot de spelling de stand vaan de taol in de late middeliewe weergief. Tot oongeveer 1400 woort 't Middelingels feitelek oetgesproke wie 't gesjreve steit. Gh had de klaank vaan de (Limbörgse) ch ([ç ~ x]), en lètters die allewijl neet weure oetgesproke, kloonke in deen tied wel. Daomèt kloonk 't woord knight oongeveer wie 'ne Limbörger 't zouw zègke (/kniçt/).

Klaankmutaties

Wie gezag is 't versjèl in klaanklier tösse Aajd- en Middelingels groet. 't Is ouch al opgemerk tot 't ingriependste versjèl de reductie vaan (veural) klinkers in indsyllabe waor. Zoe good wie eder woord vaan twie syllabe of mie woort heidoor getroffe: zoe veranderde beveurbeeld modor 'mojer' in moder en nama 'naom' in name. Aander belaankrieke veranderinge zien de evolutie vaan ā (trökgoond op de Germaans ai) in ō, en de ǣ (oontstande oet de Germaanse ā door middel vaan de Anglo-Friese verheldering) in ee/ea: stān 'stein' woort stoon, þǣr 'dao' woort þer(e). Heidoor begóste de Ingelse klinkers wijer vaan de aander Germaanse taole aof te stoon, al deeg 't Fries wel mèt aon de twiede verandering. De Aajdingelse diftonge eo en ēo woorte 'n korte respectievelek laang /ø/, al bleef dat dèks oonziechbaar in de spelling. Deze klaank bestoont al in sommege Aajdingelse dialekte, zij 't neet in 't toen dominant Wes-Saksisch.

D'n euvergaank vaan Vreug- nao Laatmiddelingels brach ouch e paar beteikenisvol evoluties mèt ziech mèt. De weike -th- geit optrejje op plaotse boe ze vaanajds neet stoont (moder > moðer/mother). Belaankrieker is evels de complete oontrunding vaan veurklinkers. De geneumde /ø/-klaanke, die hiel väöl veurkaome, veranderde bekans allemaol in e of ee. 'n Oetzundering is feower 'veer', wat fower woort. In Franse lienwäörd zien de gerunde klinkers oongetwievels langer gebleve. Me zuut dat noe nog trök in de oetspraok vaan e woord wie pure /pjʊə/: de oetspraok mèt /j-/ verraojt 'n poging vaan 'ne neet-gelierde spreker um de /y/ te make.

Vaanaof 't ind vaan de veertienden iew voonte nog mie ingriepende veranderinge plaots. Feitelek zien 't die veranderinge die 't Middelingels in 't Vreugmodern Ingels dege transformere. Toch weurt dezen tied, dee ouch e groet deil vaan de vieftienden iew besleit. Iers beginne de sjwa's aon 't woordind oet te valle. Dit beteikent 't definitief ind vaan d'n datief en de verbuiging vaan adjectieve: me huurt ummers gei versjèl mie tösse wif en wife, of tösse good en gode. Ouch de -e- in e woord verdwijnt wel ins: fower weurt four. 'n Twiede verandering, die kort nao 1400 moot zien begós, steit bekind es de Great Vowel Shift. De mieste lang vocaole (en sommege korte) woorte umhoeg gebrach, dat wèlt zègke mie geslote: a woort [æ:], ea woort [e:], ee woort [i:], dewijl bij de achterklinkers [ɔː] (dèks o(o) gesjreve) in [o:] veranderde en [o:] (oo) in [u:]. Zoe'n verandering neump me 'ne push chain: de mutatie vaan eine klaank zörg veur 'n verandering in dezelfde riechting ouch bij 'nen aandere, um te veurkoume tot twie klaanke goon samevalle. Bij de bestaonde klaanke (lang) i en u lieverde dat probleme op: die zien al gans geslote en kóste neet mie wijer nao bove. Dees klaanke veranderde in diftonge. Nao 1500 veranderde sommege klaanke nog wel wijer door; dees veranderinge valle evels neet binne 't kader vaan dit artikel.

Umtot ziech evels 'n prestigieus sjrieftaol had oontwikkeld, veranderde de spelling koelek mèt de taol mèt. (Hus woort house; dit is 'n oetzundering.) Wel woort 't gebruuk vaan de -e aanders. Ze woort noe neet mie oetgesproke (zoegeneumde stom e), meh had dèks wel invlood op de oetspraok vaan de lètters veur ziech (bad leus me allewijl nog aanders es bade). Ummer mie verdwijnt dees lètter op plaotse boe ze gein functie mie heet, meh ze duuk ouch noe en daan op op plaotse boe ze oersprunkelek neet stoont (Middelingels lif, Nuiingels life). Soms woorte in vieftienden-iewse aofsjrifte (of later drökke) vaan awwer werk goodbedoelde foute gemaak, umtot 't neet in de kopiïs opkaom tot die lètters ieder wel woorte oetgesproke. De modern taolwetensjap heet daan tot doel de oersprunkeleke teks te reconstruere.

Klaanklier

'n Vrij typische Middelingelse klaanklier kump hei-op neer:

consonante

	labiaole	dentaole	alveolaire	postalveolaire	palataole	velare	glottisklaank
nasaole	m		n			(ŋ)
plosieve	p  b		t  d	tʃ  dʒ		k  ɡ
fricatieve	f  v	θ  ð	s  z	ʃ	(ç)	(x)	h
approximante			r		j	w
lateraole			l

De oetspraok vaan de r is neet gans dudelek. Mesjiens woort ze nog in gans Ingeland gerold; mesjiens ouch gaof 't toen al dialekte boe me de typische 'Ingelse' /ɹ/ hoort.

vocaole

Monoftonge	kort		laank
	veur	achter	veur	achter
hoeg	i  (y)	u	iː  (yː)	uː
hoeg-mid	e  (ø)	o	eː  (øː)	oː
lieg-mid			ɛː  (œː)	ɔː
lieg	a		aː

Wie me zuut zien de gerunde klaanke mètgenome.

Bronne

Dit artikel is in hoofzaak gebaseerd op 't corresponderend Ingelstaoleg artikel, en wel in dees versie; wijer koume bittekes informatie vaan en:AB language, en:Ayenbite of Inwyt, en:Middle English phonology, en:Ormulum, en:Petersborough Chronicle, en:Thorn (letter), en:Wynn en en:Yogh.

Extern links

Incubator

Betrach de Wikipedia-tes in 't Middelingels op de Wikimedia Incubator

• Middelingelsen dictionair
• Middelingels leesbook oet 1915