Sociaal weitesjappe
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De sociaal weitesjappe of sociaalweitesjappe weure, euver 't algemein, gevörmp door drie tek van de weitesjap die betrikking höbbe op de studie van de maotsjappie en de meneer wie de miensj ziech gedraag in de maotsjappie en häör ouch beïnvloojd. Dit is aevels de Angelsaksische, en ummer dikser ouch internationale, meneer van sociaal weitesjappe deffiniëre. In Nederland en Duutsjland weure allewiel dees definitie gehanteerd sind ongevaer de jaore tachtig. In Belsj weurt aevels allein 't gedraag van de miensj tot de sociaal weitesjappe gerekend. In Frankriek weurt de sociaal weitesjappe gezeen es tak van de geistesweitesjappe.
De sociaal weitesjappe vertille oes get euver de waereld wat wier geit es oos direkte ervaring, en kinne oes oetligke wie oos eige maatsjappie wirk - van de oorzake van wirkeloasheid of wat ikkenomische greui zaw kinne veroorzake, tot wie en wiezoa luuj sjtumme, of wat luuj gelukkig maak. Ze geve informatie veur regeringe en beleidsmakers, lokaal autoriteite (wie de provincie Limburg of de gemeinte Mesjtreech), non-governmentaal organisaties en angere. Euver 't algemein weure daes weitesjappe waer óngerverdeild in maatsjappieweitesjappe en gedraagsweitesjappe. Diks euverlappe de sociaal weitesjappe mit de geistesweitesjappe en de exacte weitesjappe.
Pas rond de ièwwisseling van de 19e en 20e ièw begooste de sociale weitesjappe op te komme, mit name dankzie de opkoms van ikkenomie. In ièrsjte instantie begooste ze veural terrein te winne in de Angelsaksische waereld. In continentaal Europa woort tot nao de oorlog meistes 'n categorisering van de weitesjappe gehanteerd die alle tek plaatsde in de geistes- of exacte weitesjappe.
Maatsjappieweitesjappe
[bewirk | brón bewèrke]Gedraagsweitesjappe
[bewirk | brón bewèrke]Euverlappinge
[bewirk | brón bewèrke]Sommege weteisjappe weure deils tot de sociaal weitesjappe gerekend, en deils tot anger weitesjappeleke sjtruiminge.
- geografie (gedeiltelek exacte weitesjappe)
- historie (gedeiltelek geistesweitesjappe)
- theologie (gedeiltelek geisteswetesjappe)