Andro fankalazana ao amin' ny jodaisma

Ny andro fankalazana ao amin' ny jodaisma dia andro tsy maintsy hajaina sady ahatsiarovana ny zava-dehibe nitranga teo amin' ny tantaran' ny Jiosy, ka 150 andro ny fitambaran' izany ao anatin' ny iray taona.

Ny Sabata

Ny litorjia dia mandidy fotoam-panompoana telo isan' andro. Ny Sabata sy ny andro firavoravoana dia misy fotoam-panompoana iray fanampiny atao amin' ny maraina.

Ny Sabata, izay atao hoe שָׁבַת / Shabbat amin' ny teny hebreo, dia andro fitsaharana izay mifanandrify amin' ny andro fahafito amin' ny herinandro jiosy, izany hoe ny Asabotsy.

Ny Sabata araka ny Baiboly hebreo

Araka ny voalaza ao amin' ny Baiboly dia nasain' Andriamanitra notandreman' ny Zanak' i Israely ny andro Sabata. Voaresaka ao amin' ny Testamenta Taloha ao amin' ny Baiboly ny amin' ny Sabata: ao amin' ny Genesisy (Gen. 2.2-3), ao amin' ny Eksodosy (Eks. 20.8-11), ao amin' ny Deoterônômia (Deo. 5.12-15) ary ao amin' ny Levitikosy. Hita ao amin' ireo bokin' ny mpaminany sy ny soratra hafa koa ny amin' ny Sabata.

Fari-potoan' ny Sabata

Ankehitriny, ny andro Sabata dia manomboka amin' ny Zoma hariva, 18 mn alohan' ny filentehan' ny masoandro ka mifarana amin' ny Asabotsy aorian' ny fisehoan' ny kintana telo antonontonony (40 mn eo ho eo aorian' ny filentehan' ny masoandro), izany hoe eo anelanelan' ny 25 ora sy 25 ora 30 mn arakaraka ny fizaràn-taona.

Fitandremana ny Sabata

Zava-dehibe indrindra ao amin' ny jodaisma ny andro Sabata ka hajain' ny Jiosy fatratra. Ny olona tsirairay dia tokony hampitsahatra na hampihena araka izay azo atao ny asa rehetra amin' ny andro Sabata mba hifantohany amin' ny fianakaviany sy ny ankohonany. Andro tsy fiasana ara-panjakana ny andro Sabata ao amin' ny Fanjakan' i Israely ka mahazo ny trano fivarotana sy ny fitaterana izany.

Ny andro fankalazana hafa

Maromaro ireo andro ankalazain' ny Jiosy ka ny sasany efa natao araka ny voasoratra ao amin' ny Tanakh fa ny sisa niforonina taty aoriana. Ireto avy ireo fety jiosy ankalazaina isan-taona. Ny andro fankalazana ifandian-kanina dia ny andron' ny taom-baovao (hebreo: רֹאשׁ הַשָּׁנָה/ rosh hashanah) sy ny andron' ny famelan-keloka (hebreo: יוֹם כִּיפּוּר / Yom kippur) izay atokana manontolo amin' ny vavaka sy ny fifadian-kanina.

Fankalazana anaovana fivahiniana masina

Ny Pesakh

Ny Pesakh (hebreo: פֶּסַח) io no Paska jiosy; ahatsiarovana ny nandalovan' ny fahafatesana eny ambonin' ny tranon' ireo Jiosy tany Ejipta ka tsy nahafaty ny voalohan-terany sady ahatsiarovana koa ny fialan' ny Zanak' i Isiraely avy tao Ejipta sy ny niampitan' izy ireo ny Ranomasina Mena teo ambany fitarihan' i Mosesy (na Moizy). Ankalazaina isan-taona anatin' ny fito na valo andro manomboka amin' ny faha-14 na 15n' ny volana Nisan hatramin' ny 22 Nisana amin' ny filentehan' ny masoandro ny Paska jiosy.

Fitambarana fankalazana roa samy voalaza ao amin' ny Testamenta Taloha ny paska jiosy. Ny fankalazana voalohany dia ny fanaovana fanatitra amin' ny andron' ny Pesa'h (hebreo: kornban pesa'h) anaovana sorona ondrilahy kely iray taona tsy misy kilema izay tanterahin' ny loham-pianakaviana amin' ny harivan' ny faha-14n' ny volana Nisan. Ny faharoa dia fankalazana ny mofo tsy misy masirasira (hebreo: hag haatzot) izay ahatsiarovana ny fivoahana avy ao Egipta. Maharitra herinandro ny fankalazana sady tsy azo ihinanana mofo misy masirasira.

Ny Shavuot

Ny Shavuot (hebreo: שבועות "herinandro") na Pentekôsta dia ankalazana ny fijinjana ny varimbazaha sy ahatsiarovana ny nanomezan' Andriamanitra ny Torah tany an-tendrombohitra Sinay. Ankalazaina amin' ny 6 Sivan ny Shavuot.

Ny Sukkot

Ny Sukkot (hebreo: חַג הַסֻּכּוֹת / Hag ha-Sukkot "fetin' ny trano lay" na "fetin' ny tabernakely") dia ahatsiarovana an-kafaliana ny nanampian' Andriamanitra ny Zanak' i Isiraely tamin' ny nivoahany avy any Egipta, ahatsiarovana ny fivahiniana mandritra ny 40 taona tany an-tany efitra taorian' ny fivoahana avy tany Egipta, ary iravoravoana amin' ny fahataperan' ny tsingerin' ny fotoam-pambolena amin' ny taona. Ankalazaina manomboka amin' ny 15 ka miafara amin' ny 21 (na 22) Tishri ny Sukkot.

Fankalazana tsy anaovana fivahiniana masina

Ny Rosh ha-Shana

Ny Rosh ha-Shana (hebreo: רֹאשׁ הַשָּׁנָה "fiantombohan' ny taona" na יוֹם תְּרוּעָה‬ /Yom Teruah "androm-piantsoana") dia ankalazana ny taom-baovao ivelan' ny fivavahana. Ankalazaina amin' ny 1 sy 2 Tishri ny Rosh ha-Shana (ny taom-baovaom-pivavahana dia ny 1 Nisan).

Ny Yom Kippur

Ny Yom Kippur (hebreo: יוֹם כִּיפּוּר‬ na יום הכיפורים / Yom ha-Kippurim "andron' ny famelan-keloka" na "androm-panavotana") dia anaovana fifadian-kanina sy vavaka be. Tanteraihina amin' ny 10 Tishri ny Yom Kippur.

Ny Shemini Atseret

Ny Shemini Atseret (hebreo:שְׁמִינִי עֲצֶרֶת‬ "valo andro fivoriana" na יּוֹם הַשְּׁמִינִי עֲצֶרֶת / Yom ha-Shemini Atseret "fetim-pamaranana amin' ny faha-valo andro") dia anombohan' ny fotoana irotsahan' ny rononorana ao Israely. Ankalazaina amin' ny 22 Tishri ny Shemini Atseret.

Ny Simkhat Torah

Ny Simkhat Torah (hebreo: שמחת תורה / "hafalian' ny Lalàna") dia ankalazana ny Torah ("Lalàna") ka itondrana am-pilaharana ny horonam-boky mirakitra azy. Tanterahina amin' ny 22 sy 23 Tishri ny Simkhat Torah.

Ny Khanukka

Ny Khanukka (hebreo: חג החנוכה / Hag ha-Khanukka "fetin' ny fanorenana") dia ahatsiarovana ny fitokanana indray ny alitara fanaovam-panatitra ao amin' ny Tempoly Faharoa tao Jerosalema, tamin' ny fiverenana amin' ny fanompoam-pivavahana jiosy, telo taona taorian' ny nandraran' i Antiôkôsy IV (Seleokida) an' izany. Ankalazaina manomboka amin' ny 25 Kislev hatramin' ny 2 Tevet ny Khanukka.

Ny Tu bi-Shevat

Ny Tu bi-Shevat (hebreo: ט"ו בִּשְׁבָט na חֲמִשָּׁה עָשָׂר בִּשְׁבָט / "dimy ambin' ny folo andron' ny Shevat")dia fankalazana ny taom-baovaon' ny hazo izay tanterahina amin' ny 15 Shevat.

Ny Purim

Ny Purim (hebreo: פּוּרִים / He-Purim) dia ahatsiarovana ny nanavotan' i Estera ny Jiosy tamin' ny fanenjehan' i Hamana. Ankalazaina amin' ny 14 (sy 15) Adar izany fety izany.