Прејди на содржината

Ана (британска кралица)

Слушнете ја статијава
Од Википедија — слободната енциклопедија
Ана
Ана во сина и жолта облека. Накитот на круната се наоѓа на маса лево од неа.
Портрет на кралицата од Мајкл Дал, 1705 година
Кралица на Англија, Шкотска и Ирска
На престол8 март 1702 – 1 мај 1707
Крунисување23 април 1702
ПретходникВилијам III
Кралица на Велика Британија и Ирска
На престол1 мај 1707 – 1 август 1714
НаследникЏорџ I
Роден(а)6 февруари 1665
Свети Јаков (дворец), Вестминстер, Англија
Починал(а)1 август 1714 (49 години)
Кензингтонска палата, Лондон, Англија
Почивалиште24 август 1714
Вестминстерска опатија
СопружникПринц Ѓорѓи (в. Грешка: погрешен формат за време; died Грешка: погрешен формат за време)
Деца
повеќе...		Вилијам
ДинастијаСтјуартска династија
ТаткоЈаков II
МајкаАна Хајд
ВероисповедАнгликанство
ПотписПотпис на кралица Ана

Ана (родена на 6 февруари 1665 година – починала на 1 август 1714 година) — кралица на Англија, Шкотска и Ирска од 8 март 1702 година и Кралица на Велика Британија и Ирска по ратификацијата на Актите на Унијата од 1707 годинс за спојување на кралствата Шкотска и Англија, до нејзината смрт во 1714 година.

Таткото на Ана, Јаков II и IV, бил соборен за време на „Славната револуција” од 1688 година. Нејзината сестра Марија и нејзиниот маж, зет и роднина на Ана, Вилијам, станале здружени монархии. По смртта на Марија во 1694 г., Вилијам продолжил сам со управувањето сè до неговата смрт и високото место кое Ана го постигнала во 1702 г.

Ана ги претпочитала конзервативците, кои имале поголема можност од нивните противници, виговците, да ги искажат нивните ставови за англиската религија. Виговците биле посилни за време на Војната за шпанското наследство, сè до 1710 г., кога кралицата Ана отпуштила многу од нивните припадници. Нејзиното блиско пријателство со Сара Черчил, војвотката од Марлборо се влошио поради различните политички погледи.

Покрај седумнаесет бремености, Ана починала без да задржи дете и станала последниот монарх од Стјуардската династија. Ана била наследена од нејзиниот втор братучед Џорџ I од Хановерската династија, кој имал врски со Стјуардската поради својата баба Елизабета, ќерка на Јаков VI и I.

Рани години

[уреди | уреди извор]
Ана (во средината) и нејзината сестра МАрија (лево) со нивните родители, војводата и војвотката од Јорк, насликани од Питер Лели и Бенедето ЏенариII

Ана е родена во 11:39 часот на 6 февруари 1665 г., во дворецот Свети Јаков во Лондон, како четврто дете и втора ќерка на Јаков, Војводата од Јорк (по II и VII) и неговата прва жена Ана Хјуд[1]. Брат на нејзиниот татко бил кралот Чарлс II, кој владеел во трите кралства на Англија, Шкотска и Ирска, а нејзината мајка била ќерка на претседавачот на Горниот дом, Едвард Хјуд, прв гроф на Кларендон. Ана била крстена во кралската капела во Св. Јаков. Нејзината постара сестра Марија, била една од нејзините кумови, заедно со владиката на Кантербери, Гилберт Шелдон и Ана Скот[2], војвотка од Монмаут. Војводата и војвотката од Јорк имаале осум деца, но само Ана и Марија биле единствените деца кои ги преживеале зрелите години.[3]

Како дете, Ана патела од очна болест која се манифестирала со прекумерно солзење. Поради одредени медицински третмани, Ана била пратена во Франција каде што живеела со нејзината баба од страна на мајка ѝ, кралицата Довагер Хенриета Марија во Шато де Колумбија, во близина на Париз[4]. По смртта на нејзината баба во 1669 г., Ана живеела со нејзината тетка, Хенриета Ана, војвотката од Орлеанс. По ненадејната смрт на нејзината тетка во 1670 година, Ана се вратила во Англија. Нејзината мајка починала наредната година. Како што наведува традицијата на кралското семјество, Ана и нејзината сестра пораснале одделени од нивниот татко на нивен сопствен имот во Ричмонд, Лондон. По иницијатива на Чарлс II пораснале како протестанти. За нив се грижеле Колонел Едвард и Лејди Франсис Виљерс, а нивното образование било центрирано кон Англиканската црква[5].

Околу 1671 година се случило првото запознавање на Ана со Сара Џенингс која подоцна станала нејзина блиска пријателка и една од највлијателните советодавачки. Во 1678 г. Џенингс се омажила со Џон Черчил (иден војвода на Марлборо). Тој бил брат на жената на војводата од Јорк, Арабела Черчил и еден од најбитните генерали на Ана.

Во 1673 година разговорот помеѓу војводата од Јорк и романскиот католицизам испаднал во јавноста. Тој се оженил со католичка принцеза, Марија од Модена, која што била шест и пол години постара од Ана. Чарлс II немал легитимни деца, па затоа Војводата од Јорк бил следниот за наследување, проследен од неговите две ќерки Марија и Ана од првиот брак. Во следните десет години, новите војводи од Јорк имале десет деца, но сите биле родени мртви или починале во раното детство[6], при што ги оставиле Марија и Ана втора и трета на списокот за наследување на нивниот тактко[7].

Брак

[уреди | уреди извор]
Ана, околу 1684 година, насликана од Вилем Висинг и Јан ван дер Вард

Во ноември 1677 година, постарата сестра на Ана се омажила со холандскиот принц Вилем Орански, но Ана не можела да присуствува на свадбата бидејќи имала сипаници. Додека да се опорави, Марија веќе го започнала својот нов живот во Холандија. Лејди Франсис Диљерс ја фатило болест и починала. Вујна ѝ на Ана, Лејди Кларендон (жена на Хенри Хајд, вториот гроф на Кларендон) била назначена за нејзина нова гувернантка[8]. По една година, Ана и нејзината маќеа ја посетиле Марија во Холандија.

Во март 1679 г., таткото и маќеата на Ана, заминале во Брисел по примерот на антикатоличката хистерија потикната од Попиш Плот, па така Ана ги посетила на крајот од август[9]. Во октомври тие се вратиле во Британија, војводата и војвотката во Шкотска[10], а Ана во Англија. Ана била во посета на нејзините родители од јули 1681 до мај 1682 г. Тоа било последното патување на Ана надвор од границите на Англија[11].

Џорџ од Хановер (потенцијалниот наследник), втор роднина на Ана кој бил во посета на Лондон три месеци од декември 1680 г., ширел гласини дека тие двајца ќе се земаат. Историчарот Едвард Грег ги отфрлил гласините кои немале основа како што нејзиниот татко бил всушност прокуден од судот, па династијата Хановер планирала да ги венчаат принцот Џорџ и неговата братучетка Софија Доротеја од Кел како дел од планот за спојување на хановерското наследство. Други гласини потврдувале дека таа одржувала врска со Лорд Мулграв (подоцна Војводата од Бакингам), иако тој ги порекувал овие гласини. Како и да е, како резултат на овие озборувања, тој бил привремено отпуштен и пренесен во Тангерс[12].

На 28 јули 1683 година во кралската капела, Ана се омажила за протестантскиот принц Џорџ од Данска[13], брат на кралот Кристијан V од Данска. Иако нивниот брак бил договорен, тие биле верни и посветени еден на друг[14]. Неколку згради од Вајтхолската палата познати како Кокпит им биле доделени за нивен имот во Лондон. По барање на Ана, Сара Черчил станала една од дамите кои имаа пристап до спалната соба.[15] За да го обележат нивното пријателство, Ана и Сара меѓусебно многу почесто се довикувале со г-ѓа Морли и г-ѓа Фримен отколку со нивните формални титули. По неколку месеци од стапувањето во брак, Ана останала бремена, но родила мртов зачеток. Ана се опоравувала во бања во градот Танбриџ Велс[16], а следните две години, последователно родила две ќерки Марија и Ана Софија.

Владеењето на Јаков II и VII

[уреди | уреди извор]

Кога Чарлс II починал во 1685 година, таткото на Ана станал крал на Англија и Ирска како крал Јаков II и во Шкотска како крал Јаков VII. [17] Јаков не бил многу добро прифатен од Англичаните кои биле загрижени за неговиот католицизам. Ана ја занемарувала таа загриженост и продолжила да ја посетува англиската служба. Бидејќи нејзината сестра живеела во Холандија, Ана и нејзиното семејство биле единствени членови од кралското семејство кои ја посетувале протестантската религија во Англија.[18] Кога нејзиниот татко сакал да ја крсти неговата најмлада ќерка во католичка вера, Ана се облила целата во солзи.[19] „Црквата на Рим е безбожна и опасна“ – ѝ напишала таа на нејзината сестра – „нивните церемонии, повеќето од нив, планираат крајно идолопоклонство“[20].

Во 1687 година, Ана го пометнала плодот, нејзиниот сопруг прележал сипаници, а нивните две ќерки починале од истата инфекција. Рејчел Вротесли, Леди Расел напишала дека Џорџ и Ана тешко ја поднеле смртта.[21]„Понекогаш плачеа, понекогаш тагуваа искажувајќи длабоки зборови, потоа седеа во тишина, рака за рака, тој легнат болен во кревет, а таа најгрижливата медицинска сестра што може да постои.“ Подоцна истата година, таа родиа уште еден мртов плод.[22]

Марија Моденска и Џејмс Френсис Едвард

Јавните критики за католицизмот на Јаков се зголемиле кога неговата жена Марија од Модена, останала бремена за првпат во времето на владеењето на Јаков[23]. Во писмо упатено до нејзината сестра Марија, Ана поттикнала сомнежи дека кралицата ја лажира својата бременост во обид да претстави лажен наследник. Таа напишала: „Тие се спремни на сè, нема да запазуваат на ништо ако тоа ги поткрепува нивните интереси...тие посакуваат и груба игра.“[24]Во април 1688 година Ана претрпела уште едно подметнување па го напуштила Лондон и заминала на опоравување во бања..[25]

На 10 јуни 1688 година кралицата родила син (Јаков Франсис Едвард) и наследникот навидум бил обезбеден.[26] Ана сè уште била на бања, па таа не присуствувала на пораѓањето, со што ги зголеми верувањата дека бременоста била лажна. Ана можеби намерно не присуствувала или пак само поради тоа што била болна[27], но исто така можно е и Јаков да сакал да ги исфрли сите протестанти, вклучувајќи ја неговата ќерка, од државните работи. Ана ѝ напишала на нејзината сестра Марија[28][29]: „Јас можеби никогаш нема да бидам задоволна, дали детето е ваше или не. Можеби е моја роднина, но само Бог го знае тоа. Никој не може да ни помогне покрај стравовите и меланхоличните мисли, но какви било промени да се случат да знаеш дека секогаш ќе бидам верна на својата религија и верно твоја“.[30]

За да ги прекини гласините за сомничавото дете, на состанокот на Личниот Совет, Јаков имал 40 сведоци,[31] но Ана не можела да присуствува бидејќи била бремена и потоа одбила да ја чита изјавата под заклетва затоа што „не било потребно“..[32]

Славната револуција

[уреди | уреди извор]
Гравирање на Вилијам и Марија

Славната револуција била поттикната од зетот на Ана, Вилием Орански кој на 5 ноември 1688 година ја нападнал Англија со чија акција веднаш го соборил Кралот Јаков[33]. Јаков забранил да ѝ се плати на Марија посета на пролет во 1687 година но Ана се допишувала со неа и била свесна за нападите на Вилијам.[34] Прифаќајќи го советот на Черчил[35], таа одбила да пактира со Јаков откако Вилијам се смирил и наместо тоа на 18 ноември му напишал на Вилијам дека го одобрува неговиот напад. Черчил го напуштил непопуларниот крал на 24 ноември. Принцот Џорџ таа вечер го следел примерот[36], па следниот ден Јаков наредил да ја сместат Сара Черчил во куќен притвор во палатата Св.Јаков.[37] Ана и Сара пристигнале од Вајтхол преку задно скалиште и дозволиле за нив да се грижи епископот од Лондон, во чија куќа преноќиле една вечер и на 1 декември пристигнале во Нотингем. Две недели подоцна, Ана заминала до Оксфорд каде се сретнал со принцот Џорџ, придружувана од големо друштво:.[38] „Боже помогни ми“ изјавил Јаков кога дознал дека неговата ќерка побегнала на 26 ноември, „дури и моето дете се откажа од мене. На 19 декември] Ана се вратила во моето дете се откажа од мене“.[39] На 19 декември, Ана се вратила во Лондон, каде што ја посетил нејзиниот зет Вилијам, а Јаков на 22 декември заминал за Франција.[40] Ана не покажала никаква загриженост за патувањето на нејзиниот татко, па наместо тоа посакала да игра карти. Таа се оправдувала со тоа што „таа беше навикнaта да игра и никогаш не сакаше да прави нешто што наликуваше на присилување“.[41]

Во 1689 година се одржала Конвенција во Парламентот во Англија каде што било објавено дека Јаков дал оставка откако побегнал и дека кралството на Англија и Ирска е слободно. Парламентот на Шкотска преземал слична иницијатива, па Вилијам и Марија биле проглесени за монарси на сите три кралства.[42] Повелбата за правата од 1689 година и Потврдата за правата од 1689 година ги утврдиле наследниците. Ана и нејзините потомци биле во списокот на наследниците на Вилијам и Марија, а по нив следувале кои било потомци од идниот брак на Вилијам.[43] На 24 јули 1689 година Ана родила син, принц Вилијам, војводата од Глостер, кој и покрај тоа што бил болен, го преживеал раното детство. Бидејќи кралот Вилијам и кралицата Марија немале деца, најверојатно синот на Ана ќе ја наследи круната.[44]

Вилијам и Марија

[уреди | уреди извор]

Наскоро по нивното крунисување, Вилијам и Марија го наградиле Џон Черчил со што го назначиле за гроф на Марлбороу, а принц Џорџ за војвода од Камберленд. Ана побарала дозвола за Палатата на Ричмонд и дозвола за парламент. Најпрво, Вилијам и Марија ја одбиле, но подоцна се спротивставиле, со што се предизвикало тензија помеѓу двете сестри[45]. Лутината на Ана се зголемила кога Вилијам го одбил барањето на принц Џорџ да служи во војската и покрај неговата голема способност[46]. Во јануари 1692 година Вилијам и Марија го отпуштиле Јаков бидејќи се сомневале дека Малборо тајно се договарал со поддржувачите на Јаков, Јакобитите.[47] Во јавна поддршка за Малборијаните, Ана ја зела Сара на еден настан во палатата и го одбила барањето на нејзината сестра да ја отпушти Сара од нејзиното домаќинство.[48] Лејди Малборо веднаш била преместена од кралството домаќинство од страна на Чамберлен, па Ана луто се премести во Сјон Хаус, домот на војводата од Сомерсет.[49] На Ана ѝ била одземена почесната стража, на дворјаните им било забрането да ја посетуваат, а на буржоаските власти им било наредено да ја игнорираат.[50] Во април, Ана родила син, но за неколку минути починал. Марија ја посетила, но наместо да и пружи сочувство, таа ја искористила можноста повторно да ја прекорува за нејзиното пријателство со Сара. Оттогаш сестрите не се виделе повторно.[51]

Во 1694 година кога Марија починала од сипаници,а Вилијам продлжил сам да владее. Ана станала неговиот очигледен наследник, бидејќи и да имал други деца од подоцнежни бракови ќе им донесат само помали места во кралството, па затоа двајцата јавно се помириле[52]. Тој ѝ ги вратил нејзините претходни стражи, ѝ дозволи престој во палатата Св.Јаков, но ја исклучил од владата и ја контролирал додека тој бил отсутен. Три месеци подоцна, Вилијам го вратил Малборо на должност..[53]

Според Јаков, во 1696 година, Ана му напишала писмо каде му барала дозвола за да го наследи Вилијам и потоа кога ќе има можност да го врати на чело, но тој ја одбил.[54] Ако таа навистина му напишала тогаш се обидувала да го осигура своето наследство со што сакала да се заштити од негова жалба..[55]

Акт на населување

[уреди | уреди извор]
Ана со нејзиниот син Вилијам, војвода од Глостер, на слика од училиштето на Сер Годфри Кнелер, околу 1694 г.

Последната бременост на Ана била на 25 јануари 1700 кога таа повторно родила мртво дете. Таа била бремена најмалку седумнаесет пати и родила мртви деца најмалку дванаесет пати.[56]. Четири од петте деца кои биле родени живи, умреле на двегодишна возраст. Ана трпела болка во зглобовите, болки во екстремитетите, стомакот и главата, речиси сè до 1698 година.[57] Според нејзините фетални болки и физичките симптоми, еден патолог дијагностицирал проширување на лупус еритематозус.[58] Карличната воспалителна болест може да објасни зошто нападот на нејзините симптоми се случил истовремено со нејзината претпоследна бременост.[58][59] Други наведени причини за нејзините неуспешни бремености биле листериоза[60], крвната неповрзаност, дијабетис и материчен пораст на ретардација.[61] Сепак, крвната неповрзаност не била една од причините на неуспешната бременост, па не се вклопува во мотивите на бременостите на Ана, бидејќи нејзиниот единствен син Вилијам, војводата од Глостер, го преживеал раното детство и е роден по неколку серии на мртви зачетоци..[62] Експертите исто така ги барале причините во суфилис, порфирија и карлична деформација несоодветна за нејзината медицинска историја.[58][63]

Болеста на зглобовите ја направиле Ана саката во нејзиниот подоцнежен живот[64]. Околу кралското двориште ја носеле на носилка или била во инвалидска количка.[65] Околу нејзините имоти таа одела со кочија на еден коњ која ја возела сама „лудо како Џеху и како прогонувачот Нимрод“.[66] Нејзиниот седечки животен стил ја здебелил. Како што кажувала Сара: „таа претерано беше дебела и крупна. Во нејзиниот поглед имаше нешто величествено, но измешано со некоја мрачност во душата.” Во 1706 година, Сер Џон Клерк, првиот барон, ја опишала

„облечена во коски, огромна болка и мачење и во оваа прилика сè што имаше таа на себе беше во таков неред кој изгледаше полошо и од нејзината болка. Нејзиното лице, црвено и со дамки, дава слика на нешто страшно во нејзиниот распашан фустан, а нејзините оболени стапала беа обвиени со топли облози и нечисти завои. Јас многу бев трогнат од оваа глетка...“[67]


Единственото преживеано дете на Ана, војводата од Глостер, починало на единаесетгодишна возраст, на 30 јули 1700 година.[68] Ана им наредила на членовите од нејзиното семејство оваа дата, секоја година, да биде ден на жалост поради смртта на нејзиниот син. Со Вилијам без свој наследник и смртта на синот на Ана, Ана била единствената останата наследничка според Повелбата на правата од 1689 година. За да ја објави кризата околу наследството и спречувањето на католичкото воведуање, Парламентот на Англија донел Акт на населувањето во 1701 година, кој овозможувал, во случај на потомок од брак помеѓу Ана и Вилијам III, кралството на Англија и Ирска да биде во рацете на Софија, избраничката од Хановерската династија, и нејзините протестантски потомци. Софија била внука на Јаков VI и I, од неговата сестра Елизабет, која била сестра на Чарлс I, дедото на Ана. Голем број генеолошки католички молители биле запоставени. Таткото на Ана починал во септември 1701 година. Неговата вдовица, маќеата на Ана, поранешната кралица, ѝ напишала на Ана дека татко и ѝ простува и да ја потсети на нејзиното ветување за барање на негова реставрација. Сепак, Ана се помирила со новиот наследник предводен од Актот на населувањето.[69]

Владеење

[уреди | уреди извор]
Портрет од Чарлс Џервас

Ана станала кралица по смртта на Вилијам III на 8 март 1702 година и веднаш станала популарна.[70] Во еден нејзин говор во англискиот парламент се оддалечила од нејзиниот холандски зет и изјавила: „Како што знам моето срце целосно е англиско, јас искрено ве убедувам дека нема нешто што не би можела да го направам за среќата и развојот на Англија.“[71]

Набргу по нејзиното доаѓање на престолот, Ана го назначила нејзиниот сопруг за главен адмирал, со што формално го назначила за контролор на Кралската морнарица.[72] Армиската контрола му била доделена на Лорд Марлборо, со што Ана го назначила за главен капетан.[73] Марлборо добил многу почести од кралицата, бил назначен за витез и стигна до војвода. Војвотката од Марлборо била назначена за Жена за подготвување, Госпоѓа на церемонијални одежди и Чувар на државните средства за лична потрошувача на кралицата.[74]

Ана била крунисена за кралица на денот на Свети Ѓорѓи, 23 април 1702 година[75]. Измачувана од нејзините коски, до Вестимстерската опатија ја носеле на отворена носилка, со спуштена навалувачка за подобра циркулација. На 4 мај, Англија се вмешала во Војната за шпанското наследство, во која Англија, Австрија и Холандија се бореле против Франција и Шпанија[76]. Карло II од Шпанија починал во 1700 година, не оставајќи свој наследник, па се водел спор помеѓу двајца побарувачи: Хабсбуршкиот војвода на Австрија, Чарлс и бурбонскиот војвода Филип од Анжу.[77]

Акт на Унијата

[уреди | уреди извор]

Актот на населувањето од 1701 година, кој го донел Англискиот Парламент, се спроведил во Англија и Ирска, но не и во Шкотска, каде што поголемо мнозинство сакале да ја заштитат Стјуардската династија и нејзиното право на наследство на престолот.[78] Во 1703 година Шкотска одговорила на населувањето со донесување на Актот за безбедност, со што Шкотска добила во сила, ако кралицата нема други деца, да го избере следниот шкотски монарх од многуте потомци на кралството Шкотска.[79][80] Поединецот избран од Шкотска не можел да биде истата личност што може да стигне до кралството Англија, освен ако Англија не им даде целосна слобода на шкотските трговци[81]. Најпрво, Ана го затаила кралското прифаќање на актот, но дозволила да се применува следната година кога Шкотска се заканила дека ќе ја повлече поддршката за англиските војни.[82]

Кралицата Ана се обраќа во Домот на лордовите

На ова, Англискиот Парламент, одговорил со Акт за странците од 170 година, во кој се заканувал дека ќе воведат економски казни и дека Шкотланѓаните во Англија ќе ги прогласат за туѓинци, освен ако Шкотска не го укине Актот на безбедноста или не се соедини со Англија.[83] Шкотска ја одбрала последната опција и кралицата Ана им наредила на специјалните ополномошци да преговараат за обединување. На 22 јули 1706 година[84] биле предложени членовите на унијата, а на 16 јануари и 6 март 1707 година биле ратификувани од страна на шкотскиот и англискиот парламент[85]. Според Актот на Унијата, Англија и Шкотска биле под едно кралство, а Обединетото Кралство на 1 мај 1707 година, се преименува во Велика Британија.[86]

Двопартиска политика

[уреди | уреди извор]
Портрет од училиштето на Џон Клостерман, ок. 1702

Владеењето на Ана било обележано со двопартиски систем. Во главно, конзервативците ја поддржувале Англиканската црква и биле на страната на интересите на благородништвото, додека Виговците се приклучувале кон интересите на трговците и протестантските опозиционери. Како посветена Англичанка, Ана се стремела кон конзервативците[87]. Нејзиниот прв министер бил конзервативец и назначувал главно конзервативци како Даниел Финч, втор Гроф на Нотингам и нејзниниот чичко Лоренс Хајд, прв Гроф на Рочестер[88].

Ана ја поддржала Повелбата за привремена согласност од 1702 година претставена од конзервативците, а спротивна на Виговците. Постоечкиот закон им давал канцеларии на дисидентите доколку еднаш годишно посетуваат англиско причестување. Сопругот на Ана бил ставен во не толку добра позиција,кога Ана го натерала да гласа за Повелбата, иако бил лутеран, тој привремено бил конформист.[89]

Виговците успешно ја блокирале Повелбата за време на парламентарна седница. Ана повторно ја воведила традиционалната црковна пракса со што го допрела злото на кралот одбегнато од Вилијам како суеверен римокатолик. По Големата бура од 1703 година,[90] Ана најавила општ пост за да се моли на Бога „да им ги прости сите гревови на оваа нација кои доведоа до ова осудување“. Повелбата за привремена согласност била вратена преку трагањето на бурата, но Ана не сакала да ја поддржи, плашејќи се дека нејзиното повторно воведување ќе предизвика политичка расправија. Уште еднаш не успеала.[91]

Виговците ја поддржале Војната за шпанското наследство и станале уште повлијателни откако вВојводата од Марлборо осигурил голема победа на Битката на Бленхем во 1704 година[92]. Многу од главните конзервативци кои се спротивставувале на британското вмешување во војната против Франција, биле отстранети од функциите. Годолфин, Марлоборо и Харли, кои го замениле Нотингам со Министерство во Нотингам, основале владејачки триумвират. Тие биле присилени да се ослонат на сè повеќе Виговци, а особено лордовите Сомерс, Халифакс, Орфорд, Вартон и Сандерленд, кои Ана не ги сакала[93]. Сара постојано ја советувала Кралицата да назначи повеќе виговци и да ги намали конзервативците, за кои таа ги сметала за подобри од Јакубите, па со ова Кралицата станала незадоволна од советите на Сара.[94]

Во 1706 година, Годолфин и Марлборо ја присилувале Ана да го прифати Лорд Сандерленд, виговец и зет на Марлборо, како колега на Харли во Министерството во јужниот оддел.[95] Иако ова ја зацврстило позицијата на министерството во Парламентот, ја ослабела позицијата на министерството кај кралицата, бидејќи Ана почнала да ја нервира Годолфин и нејзината поранешна миленичка, Војвотката од Марлборо, која што го поддржувала Сандерленд. Поради тоа кралицата почнала да се советува со Харли, кој бил против Марлборо и Годолфин. Таа исто така се спријателила со Абигаил Хил, една од жените на кои им било дозволен пристап во нејзината спална соба, која станала покорлива на Ана откако нејзината врска со Сара се разнишала. Абигаил се поврзала и со Харли и до Војвотката, но политички гледано, повеќе била на страната на Харли.

На 8 февруари 1708 година, дошло до поделба во министерството, кога Годолфин и Марлборо инсистирале кралицата или да го отпушти Харли или тие нема повеќе да работат за неа.[96] Поради тоа што кралицата се двоумела, Годолфин и Марлборо одбиле да присуствуваат на состанокот.[97] Харли се обидувал да го води бизнисот без неговите бивши колеги, но неколку од оние кои уште биле присутни, вклучувајќи го Војводата од Сомерсет, одбиле да работат сè додека тие не се вратат[98]. Таа била присилена, па затоа го отпуштила Харли.[99]

Следниот месец, полубратот на Ана, Јаков Франсис Едвард Стјуард, заминал во Шкотска, со француска придружба, обидувајќи се самиот да се постави за крал[100]. Ана ја занемарила согласноста за Повелбата за шкотската полиција од 1708 година,во случај полицијата да се крене во Шкотска и да ги поддржува Јакобитите,[101] а не кралството. Таа била последниот владетел кој ги забранил парламентарните нацрт-закони, иако нејзината акција едвај била исполнета[102]. Флотата никогаш не нападнала и била избркана од британските бродови командувани од Сер Џорџ Бјунг.[103]

Во јули 1708 година, Војвотката од Марлборо се појавила во дворецот со непристојна поема, напишана од пропагандстот Виг, наменета за лезбејската врска помеѓу Ана и Абигаил..[104] [105] Војвотката и напишала на Ана дека таа ја уништила нејзината репутација со согледувањето на „голема страст кон таква жена...чудна и необјаснива”[106]. На денот на благодарноста, кога битката на Оденарде издвоила победа, Ана не го носела накитот кој Сара го одбрала за неа. На портата на катедралата, тие се карале и Сара ја навредила кралицата со што и кажала да замолчи"[107]. Ана била ужасната[б 1] . Кога Сара ѝ го пратила неповрзаното писмо од сопругот на Ана, со порака во која ја продолжила расправијата, на што Ана одговорила: „По наредбите што ми ги даде на денот на благодарноста, не треба да те вовлекувам во овие теми, освен да го вратам пистото од Војводата на Марлборо безбедно во твои раце, и поради истата причина да не ти спомнувам ништо за него, ниту пак за твојата порака.”[109]

Смртта на нејзиниот сопруг

[уреди | уреди извор]
Ана и Џорџ, насликани од Чарлс Бојт, 1706

Ана била трогната од смртта на нејзиниот сопруг во октомври 1708 година[110], па овој настан предизвикал пресврт во нејзината врска со Војвотката од Марлборо. Војвотката пристигнала во Кензингтонската палата набрзо откако починал Џорџ, а по неговата смрт инсистирала Ана да го напушти Кензингтон против нејзина желба[111]. Ана била навредена од овие инструкции на војвотката, кои вклучувале и вадење на портретот на Џорџ од спалната соба на кралицата и потоа одбила да го врати со оправдување дека било природно да „се избегнуваат документи или било што прупаѓало на оние кои ги сакаме, кога тие само што починале”..[112]

Виговците ја искористиле смртта на Џорџ во нивна корист. Министерот на воената морнарица не бил познат помеѓу водачите на виговата партија, кои го обвинувале принцот Џорџ и неговиот заменик Џорџ Черчил (брат на Марлборо) за лошо управување на воената морнарица[113]. Со доминантноста на Виговците во Парламентот, и со зашеметеноста на Ана поради загубата, ја натерале да ги прифати Лорд Сомер и Лорд Вартон во нејзиниот кабинет. Сепак, Ана инсистирала таа самата да ги извршува тие должности, без да назначува други личности кои би го замениле местото на Џорџ во воената морнарица. На 29 ноември 1708 година, Ана го назначила Томас Херберт за осми Гроф на Пемброук. Притисокот растел во Пемброук, Годолфин и кај кралицата поради незадоволството изразено од страна на виговците, па Пемброук се откажал по помалку од една година. Следувало уште еден месец на недоразбирања сè додека Кралицата не се помирила да го постави Грофот од Орфорд за главен во ноември 1709 година.[114]

Сара продолжила со своите караници со Ана за нејзиното пријателство со Абигаил и во октомври 1709 година[115]. Ана му напишала на Војводата од Марлбороу, неговата жена ;„да престане со подбуцнувања и тормозења и да се однесува пристојно кон неа и кон нејзината пријателка”. На 6 април 1710 година, Ана и Сара се виделе за последен пат. Според Сара, кралицата се однесувала воздржано и формално, постојано повторувајќи ги истите фрази - „Сè што сакате да кажете , можете да го напишете и вие самите кажавте дека не сакате да Ви одговорам, па затоа не ви давам ниеден одговор.“.[116]

Војна за шпанското наследство

[уреди | уреди извор]
Алегорија на победата на Големата алијанса во Шеленберг во 1704 година. Бистата на кралицата Ана е на врвот и е опкружена со сојузнички лидери

Како што непопуларно се развивала војната за шпанското наследство,[117] такво било и управувањето од страна на Виговците. Обвинувањето на Хенри Сачеверел, англиски свештеник од конзервативците кој проповедал против виговците, предизвикало уште поголемо незадоволство кај јавноста.[118] Ана сметала дека Сачеверел треба да се казни затоа што се распрашувал за „Славната револуција“, но неговата казна требало да биде лесна за да не предизвика јавна вознемиреност. Сачевереч бил осуден, но неговата казна, суспендирање од пробоведништвото три години, била сфатена како потсмев. Во Лондон, се појавиле немири со цел да го поддржат Сачеверел, но единствени чети кои имале можност да го совладат безредието биле четите на кралицата, па министерството ги земал во нивна одбрана и со тоа ја оставил кралицата без заштита. Ана изјавила дека Бог ќе ја чува и наредила да се премести четата во Сандерленд.[119]

Кралицата, конечно го отпуштила Сандерленд во јуни 1710 година.[120] После него, во август следувал Годолфин. Виговците биле отстранети од кабинетот, иако Малрборо останал малку подолго командир на војската. На нивно место, таа назначила ново министерство, на чело со Харли, кој почнал да преговара за помирување со Франција. За разлика од виговците, Харли и неговото министерство биле спремни да преговараат за да ја дадат Шпанија на бурбонскиот побарувач, Филип од Анжу[121], а за возврат да бидат ослободени од трговските права. На парламентарните избори Харли го обезбедил место на конзервативците[122]. Во јануари 1711 година, Ана ја присилила Сара да се повлече од функцијата чувар на државните средства за лична потрошувачка на кралицата и на нејзино место ја поставила Абигаил[123]. Во месец март, Харли бил прободен со нож од францускиот судија Маркис де Гискард[124], па Ана сметала дека тој може да подлегне на повредата. Тој полека заздравувал. Природната смрт на Годолфин во септември 1712 година, ја растажила Ана па таа ги обвинувала Марлборовците[125]

Тонирано гравирање на Ана од атлас нарачан од Август Силниот, 1707

Војната се решила со надворешни настани. Постариот брат на надвојводата Чарлс, царот Јосиф I, починал во 1711 година, и Чарлс го наследил во Австрија, Унгарија и Светото Римско Царство. Шпанскиот престол не бил повеќе во интерес на Британија, но сега се залагал за мирот од Утрехт предложен од парламентот за ратификација, кој не поминал толку добро колку што би сакале Виговците.[126] Во Долниот Дом, мнозинството на конзервативците било несоборливо, но истата ситуација не можела да се види и во Горниот Дом. Виговците се осигурале со поддршката од Грофот од Нотингам кој бил против договорот за повелбата за привремена согласност.[127] Ана назначила дванаесет нови благородници. Сопругот на Абигаил, Самуел Машам, го назначила за барон[128] . Таков состав на благородници до тогаш се немало видено. На истиот ден, Марлборо бил отпуштен од армијата[129]. Мировниот договор бил ратификуван и вмешаноста на британската војска во Војната за шпанското наследство завршила.[130]

Со потпишувањето на Договорот од Утрехт, кралот Луј XIV од Франција го признал хановерското наследство во Британија.[131] Озборувањата дека Ана и нејзината пријателка дале предност на наследството од нејзиниот полубрат повеќе отколу на хановерското наследство продолжиле и покрај порекувањата од страна на Ана[132]. Гласините биле поттикнати од нејзините постојани одбивања при посети или преселувања во Англија [133]на кој било член на хановерската династија и од недоразбирањата помеѓу Харли и министерството предводено од конзервативците, кои биле одделени и тајните разговори со нејзиниот полубрат за можното стјуардско реставрирање во 1714 година.[134]

Смрт

[уреди | уреди извор]

Помеѓу јануари и јули 1713 година, Ана била неспособна да се движи[135]. На Божиќ, таа имала треска и со часови лежела несвесно, што предизвикало гласини за нејзината престојна смрт[136][137]. Таа се опоравила, но во март се разболела повторно.[138]. На 27 јули 1714 година, за време на летната пауза на Парламентот, таа го отпуштила Харли[139]. На 30 јули 1714 година, на годишнината од смртта на Глостер, таа не била способна да зборува и била советувана од кралскиот совет[140], водењето на кралското богатство го предаде на првиот Војвода од Шревсбури, Чарлиз Талбот.[141][142] Таа починала од потиснат зглоб, околу 7:30 на 1 август 1714 година[143]. Кралицата била погребана до нејзиниот сопруг и син во капелата Хенри VII на Јужна патека на Вестминстерската опатија на 24 август.[144]

Софија починала два месеци пред Ана на 8 јуни, па нејзиниот син Џорџ I, избраник од Хановер ја наследил британската круна согласно со Актот за наследување од 1701 година[145]. Можните католички побарувачи и полубратот на Кралицата биле игнорирани. Местото на избраникот на престолот било стабилно, виговците конечно паднале во 1715 година. Марлборо повторно се вратил, а конзервативците биле заменети со виговците.[146]

Наследство

[уреди | уреди извор]
Статуа на кралицата Ана пред катедралата „Свети Павле“. Политички опонент од Високите ториевци напишал дека „тоа беше прикладно таа беше прикажана со нејзиниот задник до црквата, како копнежливо гледа во продавница за вино".[147]

Војвотката од Марлборо претерано ја омаловажувала Ана во нејзините мемоари[29] и нејзините тенденциозни сеќавања ги наведувале биографите дека Ана била слаба, колеблива жена опседната со расправиите во спалната соба и одлуките за политиката основана на личните особини[148]

Со сигурност таа имала добри мисли и не била будала, но никој не може да каже дека таа била итра или пак забавна во разговорите. Таа не беше упатена во сè, освен во она што ја учеле нејзините свештеници уште кога била дете...Да бидеш неук, да се плашиш, со ептен мало осудување, лесно е да се каже дека имала добри мисли, со тоа што била опколена со толку многу лукави луѓе, кои на крајот имаа само непочит кон неа.[149]


. Војвотката напишала:

„Со сигурност таа имала добри мисли и не била будала, но никој не може да каже дека таа била итра или пак забавна во разговорите. Таа не беше упатена во сè, освен во она што ја учеле нејзините свештеници уште кога била дете...Да бидеш неук, да се плашиш, со ептен мало осудување, лесно е да се каже дека имала добри мисли, со тоа што била опколена со толку многу лукави луѓе, кои на крајот имаа само непочит кон неа.“[150]


Од мислите на историчарот Морин Валер за традиционалните испитувања за дебелината на Ана, нејзините постојани бремености, под влијание на нејзините фаворити и недостатокот на политичка снаодливост или интерес, можело да произлезат предрасуди против жените[151]. Авторот Дејвид Грин забележал: „Нејзината влада не и била под здолниште, како што се претпоставувало. Таа имала видна моќ, иако од време на време се предавала.“[152] Професорот Едвард Грег заклучил дека Ана често се потпирала на нејзината волја, иако, владеењето на една жена во години, со машка доминантност и преокупирана со нејзиното здравје, било обележано со зголемување на влијанието на министерите и намалување на влијанието на кралицата[153] . Таа најмногу присуствувала на состаноците на кабинетот од кои било претходници или наследници, и претседавала во време на уметнички, литературен, економски и политички напредок кој само со нејзиното владеење било можно да се постигне. Во архитектурата, Џон Ванбру ја изградил Бленхеин Палатата и замокот Ховарт. Писателите како што се Даниел Дефо, Александар Поуп и Џонатан Свифт напредуваале. Унијата од Англија и Шкотска, создадена од Ана ја основале најголемата слободна европска трговска зона[154]. Валер заклучил дека политичките и дипломатските постигнувања во владата на Ана, и отсуството на расправии помеѓу монархијата и парламентот за време на нејзиното владеење, покажувале дека таа многу мудро ги избрала своите министри и закони.[155]

Титули, почести и мотиви на грб

[уреди | уреди извор]

Титули

[уреди | уреди извор]
  • 6 февруари 1665 – 28 јули 1683: Нејзиното Височество Лејди Ана[156]
  • 28 јули 1683 – 8 март 1702: Нејзиното Кралско Височество Принцезата Ана од Данска[157]
  • 8 март 1702 – 1 август 1714: Нејзиното Величество Кралица

Официјалниот назив на Ана пред 1707 година., бил „Ана, по волјата на Господ, Кралица на Англија, Шкотска, Франција и Ирска, Бранителка на честа, итн.“[158] Потребата од Франција била само симболична и наметната од секој англиски крал сè до владеењето на Едвард III. По обединувањето, називот на Ана бил „Ана, по волјата на Господ, Кралица на Велика Британија, Франција и Ирска, Бранителка на честа, итн.”[159]

Мотив на грб

[уреди | уреди извор]

Додека владеела, грбот на знамето со кралското оружје траел пред обединувањето сè до 1603 година: поделени на четири четврини, I и IV: три азурни цвета од лилјан (со што ја претставувале Франција), три лава како бранители на бледо-црвена позадина (за Англија); II: лав во профил, исправен со двете предни шепи (за Шкотска); III: азурна харфа или гудачки инструмент на сребрена позадина (за Ирска). Во 1702 година., Ана го присвоила мотото Semper eadem (Секогаш исти), истото мото кое го користела и кралицата Елизабета I.[160]

Во Актот за Унијата било напишано дека „мотивите што му припаѓаат на грбот на Обединетото Кралство ќе бидат такви какви што мисли Нејзиното Величество Кралицата”.[161] Во 1707 година, Унијата била изразена преку здружувањето, или сместувањето еден до друг во истата четвртина, на грбот на Англија и Шкотска, кои пред биле во различни четвртини од грбот. Новите мотиви биле: поделени на четири четвртини,I и IV: три лава бранители на бледо-црвена позадина (за Англија), лав кој е исправен на двете задни нозе со црвена круна (за Шкотска); II: три азурни цвета од лилјан (за Франција); III: азурна харфа или дувачки инструмент на сребрена позадина (за Ирска). Во Шкотска, бил користен одделен мотив на грб сè до Актот за Унијата.[160] In Scotland, a separate form of arms was used on seals until the Act of Union.[162]

Грб на Ана како принцеза на Данска Грб на Ана како кралица на Англија од 1702 до 1707 година Грб на Ана како кралица на Велика Британија од 1707 до 1714 година

Бременост и потомство

[уреди | уреди извор]

Ана имала седумнаесет бремености, од кои пет биле живородени. Ниту едно од нејзините деца не преживеало до полнолетство.

Дете Родено Починато Погреб Забелешка
Мртвородена ќерка 12 мај 1684
Лондон[163]		 13 Мај1684
Вестминстерска опатија[164]
Марија 2 јуни 1685
Вајтхолска палата		 8 Февруари 1687
Виндзорски замок[22]		 10 Февруари 1687 Вестминстерска опатија[165][166] Крстенo на 2 јуни 1685 година од епископот на Лондон;[167] стилизирана како „Госпоѓа Мери".[166] Умрелa од сипаници. Mарија, Ана Софија (помладата сестра на Марија) и нивниот татко се разболеле во Виндзорскиот замок во почетокот на 1687 година.[21]
Ана Софија 12 Мај 1686
Виндзорски замок		 2 Февруари 1687
Виндзорски замок[22] или Вајтхолска палата[168]		 4 Февруари 1687 Вестминстерска опатија[166][169] Крстена од епископ од Дурам, со Лејди Черчил една од кумовите;[167] стилизирана како „Лејди Ана Софија“.[166]
Спонтан абортус 21 јануари 1687[170]
Мртвороден син 22 октомври 1687
Вајтхолска палата[171]		 22 октомври 1687 Вестминстерска опатија[172] Ана се породила на седум месеци, но бебето „лежело мртво цел месец во неа".[171]
Спонтан абортус 16 април 1688[173]
Принц Вилијам 24 јули 1689
Палатата Хемптон Корт		 30 јули 1700
Виндзорски замок[174]		 9 август 1700 Вестминстерска опатија[175] Починал на 11 години од непознати причини.[176]
Марија 14 октомври 1690
Дворец „Свети Јаков“		 14 октомври 1690, Вестминстерска опатија[177] Таа се родила предвреме два месеци,[178] и живеела околу два часа.[179]
Џорџ 17 април 1692
Сајонска палата		 18 април 1692 Вестминстерска опатија[180] Тој живеел само неколку минути,[181] доволно за да биде крстен;[182] стилизиран како „Лорд Џорџ“.[180]
Мртвародена ќерка 23 март 1693
Беркели[183]		 24 март 1693 Вестминстерска опатија[184]
Спонтан абортус 21 јануари 1694 Современите историчари Едвард Грег и Алисон Вир не се согласуваат дали станува збор за син[185] или ќерка.[186] Современиот хроничар Нарцис Лутрел напишал само дека Ана „родила мртво дете".[187]
мртвородена ќерка[188] 17[189] или 18[190] Февруари 1696
Спонтан абортус 20 септември 1696[190] Лутрел рекол дека Ана „спонтала син".[191] Натаниел Џонстон му рекол на Теофил Хестингс, 7-ми гроф од Хантингдон, во писмо од 24 октомври 1696 година, „Нејзиното кралско височество спонтано абортираше две деца, едното растеше седум месеци, другото два или три месеци како што пресудиле нејзините лекари и бабица: еден ден по друг се родило“."[192] Ако е така, помалиот фетус веројатно бил близнак или fetus papyraceus.[58][193]
Спонтан абортус 25 март 1697[194]
Спонтан абортус ран декември 1697[195] Според Saunière de L'Ermitage, Холанѓанецот жител во Лондон, Ана спонтала близнаци кои биле „прерано да се одреди нивниот пол".[196] Други извори велат дека бременоста завршила со мртвороден син,[186] или „две машки деца, барем колку што можело да се препознае".[197]
Мртвороден син 15 септември 1698
Виндзорски замок[198]		 Капела Свети Ѓорѓи ( Виндзорски замок)[186] Џејмс Вернон му напишал на Чарлс Талбот, 1. војвода од Шрусбери, дека лекарот на Ана мислел дека фетусот „можеби бил мртов 8 или 10 дена".[196]
Мртвороден син 24 јануари 1700
Св. Јаков[199]		 Вестминстерска опатија[186] Современите извори велат дека Ана се породила на седум и пол месеци, откако фетусот бил мртов еден месец.[200]

Белешки

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Професорката Валери Трауб пишува: „Иако овој скандал е истакнат во биографиите на кралицата, обвиненијата генерално се отфрлаат како хистерична одмаздољубивост на војвотката гладна за моќ.".[108]

Наводи

[уреди | уреди извор]

Цитати

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Curtis, pp. 12–17; Gregg, p. 4
  2. ↑ Gregg, p. 4
  3. ↑ Green, p. 17; Gregg, p. 6; Waller, pp. 293–295
  4. ↑ Curtis, pp. 19–21; Green, p. 20; Gregg, p. 6
  5. ↑ Curtis, pp. 21–23; Gregg, p. 8; Somerset, pp. 11–13; Waller, p. 295
  6. ↑ Somerset, pp. 22–23
  7. ↑ Somerset, pp. 8–9
  8. ↑ Green, p. 28; Gregg, p. 17; Somerset, p. 29
  9. ↑ Green, p. 28: Gregg, p. 20
  10. ↑ Green, p. 29; Gregg, p. 22; Somerset, p. 34
  11. ↑ Green, p. 28
  12. ↑ Gregg, p. 33; Somerset, pp. 41–42
  13. ↑ Gregg, pp. 33–34; Somerset, p. 43
  14. ↑ Curtis, pp. 41–42; Green, pp. 34–35; Gregg, pp. 32–35; Somerset, p. 44
  15. ↑ Curtis, p. 43; Green, p. 36; Gregg, p. 34; Somerset, p. 49
  16. ↑ Gregg, p. 36; Somerset, p. 56
  17. ↑ Somerset, pp. 61, 64
  18. ↑ Waller, p. 300
  19. ↑ Green, p. 38
  20. ↑ Quoted in Green, p. 39; Gregg, p. 43 and Somerset, p. 21
  21. ↑ 21,0 21,1 Green, p. 39; Gregg, p. 47; Waller, p. 301
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Weir, p. 268
  23. ↑ Curtis, p. 55; Gregg, p. 52; Somerset, pp. 80–82
  24. ↑ Letter dated 14 March 1688, quoted in Gregg, p. 54 and Waller, p. 303
  25. ↑ Somerset, pp. 86–87; Waller, pp. 303–304
  26. ↑ Ward, pp. 241–242
  27. ↑ Waller, p. 304
  28. ↑ Nenner, p. 243
  29. ↑ 29,0 29,1 Yorke, pp. 65–68
  30. ↑ Quoted in Green, p. 43
  31. ↑ Somerset, p. 95
  32. ↑ Gregg, pp. 62–63; Waller, p. 305
  33. ↑ Green, p. 39; Gregg, p. 47; Somerset, p. 74
  34. ↑ Gregg, p. 60
  35. ↑ Green, p. 47; Gregg, p. 63
  36. ↑ Gregg, p. 64
  37. ↑ Gregg, p. 65
  38. ↑ Green, pp. 45–47; Gregg, p. 67
  39. ↑ Gregg, p. 66
  40. ↑ Gregg, p. 68; Somerset, p. 105
  41. ↑ Lord Clarendon's diary, quoted in Green, p. 49
  42. ↑ Ward, pp. 250–251, 291–292
  43. ↑ Green, p. 52; Gregg, p. 69
  44. ↑ Curtis, p. 72; Green, pp. 54–55
  45. ↑ Green, pp. 53–54; Gregg, pp. 76–79
  46. ↑ Curtis, pp. 75–76; Green, p. 58; Gregg, p. 80
  47. ↑ Gregg, pp. 78–79
  48. ↑ Gregg, p. 81; Somerset, p. 52
  49. ↑ Green, p. 62; Gregg, p. 87; Somerset, p. 132
  50. ↑ Green, p. 62; Gregg, pp. 88–91, 96
  51. ↑ Curtis, p. 81; Green, pp. 62–63; Gregg, p. 90; Somerset, pp. 134–135
  52. ↑ Curtis, p. 84; Green, pp. 66–67; Gregg, pp. 102–103
  53. ↑ Somerset, p. 151
  54. ↑ Gregg, p. 108; Somerset, pp. 153–154
  55. ↑ Gregg, p. 122
  56. ↑ Green, p. 335; Gregg, pp. 100, 120; Weir, pp. 268–269
  57. ↑ Green, pp. 79, 336
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 Emson, H. E. (23 May 1992). "For The Want Of An Heir: The Obstetrical History Of Queen Anne", British Medical Journal, vol. 304, no. 6838, pp. 1365–1366 (бара претплата)
  59. ↑ Green, p. 338
  60. ↑ Saxbe, W. B., Jr. (January 1972). "Listeria monocytogenes and Queen Anne", Pediatrics, vol. 49, no. 1, pp. 97–101
  61. ↑ Waller, p. 310
  62. ↑ Green, pp. 337–338; Somerset, p. 79; Waller, pp. 310–311
  63. ↑ Curtis, pp. 47–49; Green, pp. 337–338
  64. ↑ Curtis, p. 84
  65. ↑ Gregg, p. 330
  66. ↑ Jonathan Swift quoted in Green, pp. 101–102 and Gregg, p. 343
  67. ↑ Green, p. 154
  68. ↑ Luttrell, vol. IV, p. 674; Somerset, p. 163
  69. ↑ Green, pp. 86–87; Waller, p. 312
  70. ↑ Green, p. 90; Waller, p. 312
  71. ↑ Green, p. 91; Waller, p. 313
  72. ↑ Green, p. 94; Gregg, p. 160
  73. ↑ Green, p. 94; Somerset, p. 174; Waller, p. 315; Ward, p. 460
  74. ↑ Green, p. 95; Waller, p. 314
  75. ↑ Curtis, p. 97; Green, pp. 95–96; Gregg, p. 154; Somerset, p. 187
  76. ↑ Green, p. 97; Gregg, p. 158
  77. ↑ Curtis, p. 101; Green, pp. 85–86; Gregg, p. 125
  78. ↑ Gregg, pp. 130–131
  79. ↑ Somerset, p. 214
  80. ↑ „Negotiations for Union 1702–03“. UK Parliament. Посетено на 9 March 2013.
  81. ↑ Curtis, p. 145; Somerset, p. 257
  82. ↑ Somerset, pp. 269–270
  83. ↑ Green, p. 134; Somerset, pp. 277–278
  84. ↑ Gregg, pp. 202, 214
  85. ↑ Somerset, p. 297
  86. ↑ Clerk's memoirs, quoted in Gregg, p. 240, and Somerset, pp. 316–317
  87. ↑ Curtis, pp. 102–104; Gregg, pp. 133–134; Somerset, pp. 189–199
  88. ↑ Gregg, p. 135
  89. ↑ Gregg, pp. 192–194; Somerset, pp. 275–276
  90. ↑ Green, p. 121
  91. ↑ Gregg, pp. 192–194; Somerset, pp. 275–276
  92. ↑ Gregg, p. 196
  93. ↑ Curtis, pp. 134, 138–139; Green, pp. 117, 155, 172; Gregg, pp. 134, 218–219
  94. ↑ Gregg, pp. 174–175, 188–193; Somerset, pp. 245–246, 258, 272–274
  95. ↑ Green, p. 155; Gregg, pp. 219–230; Somerset, pp. 301–311
  96. ↑ Green, p. 155; Gregg, pp. 219–230; Somerset, pp. 301–311
  97. ↑ Green, p. 156; Gregg, pp. 230–231, 241–246; Somerset, pp. 318–321
  98. ↑ Green, pp. 182–183; Gregg, pp. 258–259; Somerset, pp. 340–341
  99. ↑ Green, p. 183; Gregg, p. 259; Somerset, p. 341
  100. ↑ Curtis, p. 157; Green, p. 186; Gregg, pp. 261–262; Somerset, p. 343
  101. ↑ Curtis, p. 157
  102. ↑ Curtis, p. 158; Green, p. 186; Gregg, p. 262; Somerset, p. 345
  103. ↑ Gregg, p. 263
  104. ↑ Gregg, pp. 275–276; Somerset, pp. 360–361; Waller, pp. 324–325
  105. ↑ Gregg, pp. 273–274; Somerset, pp. 347–348
  106. ↑ Gregg, pp. 275–276; Somerset, p. 362; Waller, pp. 324–325
  107. ↑ Somerset, pp. 353–354
  108. ↑ Traub, p. 157
  109. ↑ Somerset, pp. 363–364
  110. ↑ Curtis, pp. 165–168; Green, p. 198; Gregg, p. 280; Somerset, pp. 372–374
  111. ↑ Green, p. 199; Somerset, p. 370
  112. ↑ Green, p. 202
  113. ↑ Green, pp. 175–176; Gregg, pp. 254, 266
  114. ↑ Gregg, p. 284
  115. ↑ Green, pp. 210–214; Gregg, pp. 292–294; Somerset, pp. 389–390; Waller, p. 325
  116. ↑ Curtis, p. 173; Green, pp. 307–308; Gregg, pp. 221–222
  117. ↑ Gregg, p. 298
  118. ↑ Green, pp. 217–218; Gregg, pp. 305–306
  119. ↑ Green, p. 220; Gregg, p. 306; Somerset, pp. 403–404
  120. ↑ Curtis, p. 176; Gregg, pp. 313–314; Somerset, pp. 414–415
  121. ↑ Gregg, p. 335
  122. ↑ Gregg, pp. 322–324
  123. ↑ Green, pp. 238–241; Gregg, pp. 328–331; Somerset, pp. 435–437
  124. ↑ Green, p. 244; Gregg, p. 337; Somerset, pp. 439–440
  125. ↑ Green, p. 274
  126. ↑ Gregg, pp. 337–343
  127. ↑ Curtis, p. 189; Green, p. 258; Gregg, p. 343; Somerset, pp. 458–460
  128. ↑ Gregg, pp. 349–351; Somerset, pp. 464–465
  129. ↑ Green, p. 263; Gregg, p. 350
  130. ↑ Gregg, pp. 358, 361
  131. ↑ Gregg, p. 361
  132. ↑ Green, pp. 272–284; Gregg, pp. 363–366
  133. ↑ Curtis, p. 193
  134. ↑ Gregg, pp. 375–377; Somerset, pp. 505–507
  135. ↑ Curtis, p. 193; Green, p. 282
  136. ↑ Curtis, p. 193; Green, pp. 294–295
  137. ↑ Green, p. 296; Gregg, p. 374; Somerset, p. 502
  138. ↑ Green, p. 300; Gregg, p. 378
  139. ↑ Harley's secretary Erasmus Lewis writing to Jonathan Swift, quoted in Gregg, p. 391 and Somerset, p. 524
  140. ↑ Green, p. 318; Gregg, pp. 390–391
  141. ↑ Gregg, pp. 391–392; Somerset, pp. 525–526
  142. ↑ Green, pp. 321–322; Somerset, p. 527; Waller, p. 328
  143. ↑ Gregg, pp. 392–394; Somerset, p. 528
  144. ↑ „No. 5254“. The London Gazette. 24 August 1714. стр. 1.
  145. ↑ Curtis, p. 201
  146. ↑ Gregg, p. 399
  147. ↑ Somerset, p. 501
  148. ↑ Gregg, p. 401
  149. ↑ Green, p. 330
  150. ↑ Hensbergen, Claudine; Bernard, Stephen (2014) "Introduction" Journal for Eighteenth-Century Studies, vol. 37, no. 2, p. 140
  151. ↑ Waller, p. 313; see also Somerset, pp. 541–543 for a similar view.
  152. ↑ Green, p. 14
  153. ↑ Gregg, p. 404
  154. ↑ „Quick Guide: Act of Union“. BBC News. 15 January 2007. Посетено на 26 March 2013.
  155. ↑ Waller, pp. 313, 317, 328
  156. ↑ „No. 1065“. The London Gazette. 31 January 1675. стр. 2. „No. 1143“. The London Gazette. 30 October 1676. стр. 1.
  157. ↑ „No. 2361“. The London Gazette. 5 July 1688. стр. 1. „No. 2365“. The London Gazette. 19 July 1688. стр. 2.
  158. ↑ Wallis, John Eyre Winstanley (1921). English Regnal Years and Titles: Hand-lists, Easter dates, etc. London: Society for the Promotion of Christian Knowledge. стр. 62–63.
  159. ↑ Weir, p. 286
  160. ↑ 160,0 160,1 Pinches and Pinches, pp. 194–195
  161. ↑ „Union with England Act 1707: Section I“. The National Archives. Посетено на 26 March 2013.
  162. ↑ „Union with England Act 1707: Section XXIV“. The National Archives. Посетено на 26 March 2013.
  163. ↑ Green, p. 335; Gregg, p. 36; Somerset, p. 56; Weir, p. 268
  164. ↑ Chester, p. 209
  165. ↑ „No. 2216“. The London Gazette. 10–14 Февруари 1686. стр. 2. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  166. ↑ 166,0 166,1 166,2 166,3 Chester, p. 217
  167. ↑ 167,0 167,1 Ward, pp. 441–474
  168. ↑ Gregg, pp. 46–47
  169. ↑ „No. 2214“. The London Gazette. 3–7 Февруари 1686. стр. 2. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  170. ↑ Calendar of State Papers Domestic Series: James II (1964). Лондон: HMSO, vol. II, p. 347; Gregg, p. 46; Somerset, p. 71; Weir, p. 268
  171. ↑ 171,0 171,1 Gregg, p. 52
  172. ↑ Chester, p. 219; Weir, p. 268
  173. ↑ Green, p. 335; Gregg, p. 55; Somerset, p. 86; Weir, p. 268
  174. ↑ Green, pp. 54, 335; Gregg, pp. 72, 120; Weir, p. 268
  175. ↑ Chester, pp. 246–247
  176. ↑ Waller, Maureen (2002). Ungrateful daughters : the Stuart princesses who stole their father's crown. Hodder & Stoughton. стр. 352. ISBN 0-340-79461-5.
  177. ↑ Chester, p. 226
  178. ↑ Green, p. 335; Gregg, p. 80
  179. ↑ Luttrell, vol. II, p. 116; Weir, p. 268
  180. ↑ 180,0 180,1 Chester, p. 230
  181. ↑ Green, pp. 62, 335; Luttrell, vol. II, p. 424; Weir, p. 268
  182. ↑ Gregg, p. 90
  183. ↑ Weir, p. 268; see also Green, p. 335; Gregg, p. 99; Luttrell, vol. III, p. 62
  184. ↑ Chester, p. 231
  185. ↑ Gregg, p. 100
  186. ↑ 186,0 186,1 186,2 186,3 Weir, p. 269
  187. ↑ Luttrell, vol. III, p. 258
  188. ↑ Luttrell, vol. IV, p. 20
  189. ↑ Gregg, p. 107
  190. ↑ 190,0 190,1 Green, p. 335
  191. ↑ Luttrell, vol. IV, p. 114; Gregg, p. 108
  192. ↑ Bickley, Francis (ed.) (1930). Historical Manuscripts Commission: The Hastings Manuscripts. Лондон: HMSO, vol. II, p. 286
  193. ↑ Somerset, p. 152
  194. ↑ Green, p. 335; Gregg, p. 108; Somerset, p. 153
  195. ↑ Green, p. 335; Luttrell, vol. IV, p. 316
  196. ↑ 196,0 196,1 Gregg, p. 116
  197. ↑ Somerset, p. 156
  198. ↑ Green, p. 335; Luttrell, vol. IV, p. 428; Weir, p. 269
  199. ↑ Luttrell, vol. IV, p. 607
  200. ↑ Gregg, p. 120

Извори

[уреди | уреди извор]

Понатамошно читање

[уреди | уреди извор]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]

Викицитат има збирка цитати поврзани со:
Ана
Роден(а): 6 февруари 1665 Починал(а): 1 август 1714
Владејачки титули
Претходник
Вилијам III & II 		Кралица на Англија и Кралица на Шкотска
1702–1707 		Акт на Унијата (1707)
Кралица на Ирска
1702–1714 		Наследник
Џорџ I
Акт на Унијата (1707) Кралица на Велика Британија
1707–1714
Политички функции
Претходник
Принц Ѓорѓи Дански 		Лорд-адмирал
1708 		Наследник
ерл од Пембрук


Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ана_(британска_кралица)&oldid=5289909“