Евгений Примаков

Евге́ний Макси́мович Примако́в (1929 оны 10 дугаар сарын 29-нд ЗХУ-ын БНУкраин Улсын Киев хотод төрсөн, - 2015 оны 6 дугаар сарын 26-нд ОХУ-ын Москва хотод нас барсан) - Зөвлөлт Холбоот Улс болон Оросын Холбооны Улсын улс төрийн зүтгэлтэн, эдийн засагч, араб, дорно дахины судлаач. ОХУ-ын Засгийн газрын тэргүүн (1998-1999), ОХУ-ын Гадаад хэргийн сайд (1996-1998), ЗХУ-ын Тагнуулын төв газрын дарга (1991), Оросын Гадаад тагнуулын албаны захирал (1991-1996), ЗХУ-ын Дээд Зөвлөлийн Холбооны Зөвлөлийн дарга (1989-1990). Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд цол (1996). Эдийн засгийн ухааны доктор (1969), профессор (1972). ЗХУ -ын ШУА -ийн академич (1979); ШУА-ийн сурвалжлагч гишүүн (1974). ЗХУ -ын Төрийн шагнал (1980), Оросын Төрийн шагналтан (2014).

Е.М.Примаков.

Намтар

Хүүхэд нас

Евгений Максимович Примаков 1929 оны 10 дугаар сарын 29 -нд Киевт төрсөн (баримт бичгийн дагуу), сүүлд охиных нь мэдэгдсэнээр Москвад төрсөн гэдэг. Евгений Примаковын сүүлчийн дурсамжинд дурдсанаар эцэгийнх нь овог Немченко гэдэг байсан бөгөөд тэрээр эрт гэр бүлээ орхиж явсан байна. Эцэг нь 1937 онд хэлмэгдсэн (ГУЛАГ-т алга болсон). Эх - Анна Яковлевна Примакова (1896-1972) - хүүгээ төрснөөс хойш хэд хоногийн дараа Гүржийн Тифлис рүү хамаатан садандаа очсон байна. Тэрээр Төмөр замын эмнэлэгт эх барих эмэгтэйчүүдийн эмчээр, дараа нь Тифлисийн ээрэх, сүлжмэлийн үйлдвэрийн дэргэдэх эмэгтэйчүүдийн клиникт ажиллаж байжээ.

Примаков бага, өсвөр насаа Тифлис хотод өнгөрөөсөн бөгөөд ээжтэйгээ Ленинградская гудамжны 10 -р өрөөнд амьдардаг байсан (одоо тэр гудамжийг Санкт -Петербург гэж нэрлэдэг). 14 дүгээр дунд сургуульд (Ниношвили гудамж) сурч байсан. Е.М.Примаковын дурсамжийн дагуу эхийн эмээ тээрмийн эзэн байсан аавынхаа хүслийн эсрэг Примаков нэртэй энгийн ажилчинтай гэрлэжээ. Хожим нь тэд Тифлис хотод амьдардаг байсан бөгөөд түүний нөхөр Турк улсад зам барилгын ажил гүйцэтгэгч болжээ - курд дээрэмчидтэй тулалдаж нас барсан байна. Е.М.Примаковын ээжийн дүү Александр Яковлевич Примаковын (1898-1938) мөрдөн байцаалтын баримт бичгийн материалд түүнийг еврей хүн байсан, дунд давхаргаас гаралтай, Тифлисийн уугуул хүн байжээ.

1944 онд долдугаар ангиа төгсөөд Евгений Баку дахь тэнгисийн цэргийн бэлтгэл сургуульд курсантаар орж, "Правда" сургалтын усан онгоцонд дадлага хийжээ. 1946 онд тэрээр сүрьеэгийн эхний үе шаттай гэж

оношлогдсон тул эрүүл мэндийн шалтгаанаар хасагдсан байна. 1948 онд Тбилисийн эрэгтэй хүүхдийн 14 -р дунд сургуулийн аравдугаар ангиа төгссөн. Багш нар Примаковыг хэл, математикийн шинжлэх ухааны онцгой чадвартай байсныг тэмдэглэжээ.

Залуу нас

Москвагийн Дорно дахин судлалын дээд сургуулийн Араб судлалын тэнхимийг (1953) Арабын орнуудын судлалын чиглэлээр төгссөн, дараа нь Москвагийн Улсын Их Сургуулийн Эдийн засгийн факультетийг төгссөн (1956). Дээд сургуульд араб хэлний улсын шалгалтанд Примаков "С" авсан бөгөөд хожим нь хэлний мэдлэгээ төгс биш гэж өөрөө үнэлжээ.

1956 онд Примаков ЗХУ -ын ШУА -ийн Дэлхийн эдийн засаг, олон улсын харилцааны хүрээлэнгийн ахлах судлаач болжээ. Тэрээр гадаад улс орнуудад цацдаг радио нэвтрүүлгийн ерөнхий газрын араб хэлний ерөнхий эрхлэгч Сергей Кавериний урилгаар тус редакцид ажиллав.

1956-1962 онд ЗХУ-ын Улсын Телевиз, Радио нэвтрүүлэгт сурвалжлагч, гүйцэтгэх редактор, ерөнхий редакторын орлогч, Арабын орнуудад өргөн нэвтрүүлгийн ерөнхий редактороор ажилласан.

1957 онд тэрээр баруун зүгт анхны аяллаа хийсэн бөгөөд Газар дундын тэнгисээр аялсан байна.

1959 онд тэрээр эдийн засгийн шинжлэх ухааны эрдэмтэн болж "Арабын зарим орнуудад капиталын экспорт хийх нь монополийн өндөр ашиг олох хэрэгсэл" гэсэн докторын диссертаци хамгаалжээ.

1962 оны 9 дүгээр сараас 12 дугаар сар хүртэл тэрээр ЗХУ-ын ШУА-ийн дэргэдэх Дэлхийн Эдийн засаг судлалын хүрээлэнд ахлах судлаачаар ажилласан.

Е.Примаков, С.Лавров нар 2007 он.

1962 онд ЗХУКН -ын Төв Хорооны суртал ухуулга, сурталчилгааны хэлтсийн кураторуудтай зөрчилдсөний улмаас тэрээр өөрийн хүсэлтээр ажлаас халах өргөдөл гаргаж байжээ.

Ойрхи Дорнод

1962 оноос тэрээр «Правда» сонины Ази, Африкийн орнуудын хэлтэст тоймч, 1965 оноос Египтын Каир хотод «Правда» сонины Ойрхи Дорнодын сурвалжлагчаар 4 жил ажилласан байна.

1970 оны хавар Дэлхийн эдийн засаг, олон улсын харилцааны хүрээлэнгийн орлогч захиралаар ажилласан байна.

1969 онд Багдад руу явахдаа Саддам Хуссейнтэй уулзаж, дараа нь түүний ойр дотны хүмүүсийн нэг Тарик Азизтай уулзаж танилцсан байна.

1970 -аад онд Примаков ЗХУКН-ын Төв Хорооны нэрийн өмнөөс "Нууц: Ойрхи Дорнод тайзны ард ба 20 -р зууны хоёрдугаар хагас - 21 -р зууны эхэн" номондоо Ойрхи Дорнодын бүс нутгийн дипломат ажиллагаанд нууцаар оролцож байснаа бичжээ. 1970 онд тэрээр Бейрут хотод Палестиныг чөлөөлөх ардын фронтын удирдагч Жорж Хабаштай уулзаж, онгоц барьцаалах, зорчигчдыг барьцаалахаас зайлсхийх Зөвлөлтийн удирдлагын зөвлөмжийг түүнд дамжуулж байжээ.

1971 оны зун Примаков ТАСС -ын тусгай сурвалжлагчийн нэрийн дор шинжээчийн хувьд Египетийн улс төрийн нөхцөл байдлыг судалж үзээд Ерөнхийлөгч Анвар Садат АНУ-тай ойртох бодлоготой байгаа гэж Зөвлөлтийн Элчин сайдын саналаас ялгаатай дүгнэлт төвдөө хүргүүлж байжээ. 1971 оны 7 -р сард Примаков Ойрхи Дорнод дахь Зөвлөлтийн бодлогын хэтийн төлөвийн талаархи саналаа боловсруулж бичиж, зургаан өдрийн дайны дараа ЗСБНХУ дипломат харилцаагаа тасалсан "Израиль руу чиглэсэн зарим идэвхтэй алхамуудыг" болгоомжтой хийхийг зөвлөж байв. Эдгээр саналыг Зөвлөлтийн удирдагч Леонид Брежнев дэмжсэн нь эрх мэдлийн дээд шатныханы дунд Примаковын байр суурийг ихээхэн бэхжүүлсэн юм.

1971 оны 8 -р сарын 5 -ны өдөр ЗХУКН-ын Төв Хорооны Улс төрийн Товчооны шийдвэрээр Е.Примаковт ЗХУ-ын Израильтай харилцаа тогтоох нууц үүрэг даалгавар өгсөн бөгөөд үүнийг КГБ -ын дарга Ю.Андропов, ЗХУ -ын Гадаад хэргийн сайд А.Громыко нар дэмжжээ. Энэ талаар Египетийн удирдлага мөн мэдэж байсан байна.

1969 онд тэрээр "Египетийн нийгэм, эдийн засгийн хөгжил" сэдвээр диссертацийг хамгаалж, эдийн засгийн ухааны доктор болжээ.

1970 оны 4 -р сарын 30 -аас 1977 он хүртэл - ЗХУ -ын ШУА -ийн Дэлхийн эдийн засгийн судлалын хүрээлэнгийн дэд захирал.

1977-1985 онд ЗХУ-ын ШУА -ийн Дорно дахин судлалын хүрээлэнгийн захирал,

1979 оноос - ЗХУ -ын Гадаад хэргийн яамны дэргэдэх Дипломат академийн профессор.

1985-1989 онд - ЗХУ -ын ШУА -ийн Дэлхийн эдийн засгийн академийн захирал. ЗХУ -ын ШУА -ийн Эдийн засгийн тэнхимийн академич -нарийн бичгийн дарга,

1988 оноос - ЗХУ -ын ШУА -ийн Дэлхийн эдийн засаг, олон улсын харилцааны асуудлын тэнхимийн ажилтан, ЗХУ-ын Шинжлэх ухааны академийн Тэргүүлэгчдийн гишүүн.

1991 оны 12 дугаар сарын 26 -наас 1996 оны 1 дүгээр сар хүртэл тэрээр ОХУ-ын Гадаад тагнуулын албаны даргаар ажиллаж байсан.

Гадаад хэргийн сайд

1996 оны 1 дүгээр сарын 9-нд Евгений Примаков ОХУ -ын Гадаад хэргийн сайдаар томилогдов. Түүний явуулж буй гадаад бодлогыг С.Лавровын хэлснээр "Примаковын сургаал" гэж нэрлэжээ. Энэхүү томилгоог барууны орнууд сөрөг хүлээж авсан. Примаковын нэр нь Орос улс Атлантицизмаас олон вектортой гадаад бодлогын чиглэл рүү шилжсэнтэй холбоотой юм.

Тэрээр Орос улсын Хятад, Өмнөд Ази, Ойрхи Дорнодод бие даасан гадаад бодлого явуулах эрхийг хэвээр үлдээхийн зэрэгцээ Орос, Европ, Хойд Америкийн орнуудтай харилцаагаа үргэлжлүүлэн хөгжүүлэхийг дэмжиж байв. БРИКС -ийн үндэс болсон Орос, Энэтхэг, Хятад хоёр улсын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэхийг санал болгосон хүн бол Примаков юм.

Тэр Гадаад хэргийн яамнаас залуу дипломат боловсон хүчнийг гадагшлуулахыг зогсоож чадсан бөгөөд дипломат ажилтнуудыг цэргийн албанаас чөлөөлж, улсын нууцыг хадгалсныхаа төлөө урамшуулал олгодог болгосон юм.

Примаковын удирдлаган дор Смоленская талбай дахь барилгыг Гадаад хэргийн яамны бүрэн мэдэлд шилжүүлсэн бөгөөд үүнээс өмнө бусад хэлтсүүд үргэлж байранд байрладаг байв. Дипломатч Алексей Федотов Примаков энэ албан тушаалд байхдаа "Оросын гадаад бодлого, дипломат албанд нэр төрийг буцааж сэргээж өгсөн" гэж тэмдэглэсэн байдаг.

Засгийн газрын тэргүүн

1998 оны 9 дүгээр сарын 10 -нд Ерөнхийлөгч Борис Ельцин Примаковыг ОХУ-ын Ерөнхий сайдад нэр дэвшүүлэв. 1998 оны 9 дүгээр сарын 11 -ний өдөр ОХУ-ын Төрийн Дум Евгений Примаковын нэрийг баталж, түүнд 450 депутатаас 315 нь саналаа өгсөн бөгөөд үүнд ОХУ-ын Коммунист намын сөрөг хүчин мөн багтжээ. Ерөнхий сайдаар томилогдохын өмнө тэрээр Виктор Черномырдинаас түүний анхны орлогч болох саналыг хүлээн авч, зөвшөөрлийг нь өгсөн боловч Төрийн Дум Черномырдиныг Ерөнхий сайдаар томилохыг хоёр ч удаа дэмжсэнгүй. Тэрээр анх удаа татгалзаж, Ельциний Засгийн газрыг тэргүүлэх саналыг хүлээн авч, Ерөнхий сайд Е.Примаковын нэгдүгээр орлогчоор ажиллахад бэлэн байна гэж маргаж, Юрий Маслюковт өгсөн саналаас татгалзжээ.

1999 оны 3 дугаар сарын 24 -нд Е.Примаков Вашингтон хотод албан ёсны айлчлал хийв. Атлантын далай дээгүүр Ньюфаундленд арлын ойролцоо НАТО Югославыг бөмбөгдөх шийдвэр гаргасныг АНУ -ын дэд ерөнхийлөгч Аль Гороос утсаар мэджээ. Е.Примаков тэр даруй айлчлалаа цуцлахаар шийдэж, онгоцыг далай дээгүүр шууд буцахыг тушааж ("Примаковын эргэлт"), Москва руу буцав. Ерөнхий сайдын энэ үйлдэл дэлхий дахинд шуугиан тарьж олон жил намжаагүй юм.

15 жилийн дараа Примаков өөрөө дурсахдаа: "Энэ бол ямар нэгэн гавьяа гэж бодохгүй байна. Би маяглаагүй байна. Би энэ шийдвэрийг өөрөө гаргасан. Үүний дараа л Ельцин руу утасдаж, онгоцоо эргүүлэх шийдвэр гаргасан гэдгээ хэлсэн. Хэрэв би тэгээгүй бол би маш буруутах байсан".

1999 оны 5 дугаар сарын 12 -нд ОХУ-ын Засгийн газрын даргаар 8 сар ажилласан Е.Примаковыг Ерөнхийлөгч Ельцин огцруулав. Албан ёсоор огцрох болсон нь шинэчлэл удааширч, тэдэнд шинэ эрч хүч өгөх шаардлагатай болсонтой холбон тайлбарлав. Гэхдээ Примаковын нэр хүнд ард түмний дунд маш хурдан өссөнтэй судлаачид холбож үздэг.

Цаашдын үйл ажил

1999 оны 12 дугаар сарын 19-нд тэрээр гурав дахь удаагийн ОХУ -ын Төрийн Думд сонгогдсон. "Эх орон - Бүх Орос" фракцын дарга (2000-2001).

2001 оны 12 дугаар сараас 2011 оны 2 дугаар сарын 21-ний өдөр хүртэл хоёр хугацаа - ОХУ -ын Худалдаа аж үйлдвэрийн танхимын Ерөнхийлөгч байв.

2008 оны 5 дугаар сарын 28-наас Евгений Примаков ОХУ-ын ШУА-ийн удирдах зөвлөлд орсон. Оросын Боловсолын Академийн /РАО/ хүндэт гишүүн.

Нас барсан тухай

2014 онд Примаков Миланд мэс засал хийлгэж, дараа нь Оросын Блохины нэрэмжит эмнэлэгт /хавдрын төвд/ эмчилгээ хийлгэсэн.

Евгений Максимович Примаков 2015 оны 6 дугаар сарын 26 -нд 86 насандаа Москвад элэгний хорт хавдрын улмаас таалал төгссөн байна.