युग - विकिपीडिया

मुख्य विचार

हा लेख/विभाग स्वत:च्या शब्दात विस्तार करण्यास मदत करा. विस्तार कसा करावा?

हिंदू धर्मातील कालगणनेनुसार काळ (वेळ, समय) हा चार भागांत अथवा युगांत विभागलेला आहे. त्यातील पहिले सत्ययुग, दुसरे त्रेता, तिसरे द्वापार व चौथे कलियुग. सध्या कलियुग चालू असून ते इ. पू. ३१०१ ला महाभारताच्या युद्धसमाप्तीनंतर ३६ वर्षांनी सुरू झाले..

युगांची लक्षणे:

सत्ययुग :

ब च सं हिंदू धर्म
श्रुति	ऋग्वेद • यजुर्वेद • सामवेद • अथर्ववेद • उपनिषद •
स्मृति	इतिहास (रामायण • महाभारत • भगवद्गीता) • आगम (तंत्र • यंत्र) • पुराण • सूत्र • वेदान्त
संकल्पना	अवतार • आत्मा • ब्राह्मण • कोसस • धर्म • कर्म • मोक्ष • माया • इष्ट-देव • मूर्ति • पुनर्जन्म • संसार • तत्त्व • त्रिमूर्ती • कतुर्थ • गुरु
तत्त्वज्ञान	मान्यता • प्राचीन हिंदू धर्म • सांख्य • न्याय • वैशेषिक • योग • मीमांसा • वेदान्त • तंत्र • भक्ती
परंपरा	ज्योतिष • आयुर्वेद • आरती • भजन • दर्शन • दीक्षा • मंत्र • पूजा • सत्संग • स्तोत्र • विवाह • यज्ञ
गुरु	शंकर • रामानुज • मध्व • रामकृष्ण • शारदा देवी • विवेकानंद • नारायण गुरु • अरबिन्दो • रमण महर्षी • चैतन्य महाप्रभू • शिवानंद • चिन्‍मयानंद • स्वामीनारायण • तुकाराम • प्रभुपाद • लोकनाथ ब्रह्मचारी • जलाराम
विभाजन	वैष्णव • शैव • शक्ति • स्मृति • हिंदू पुनरुत्थान
दैवते	हिंदू दैवते • हिंदू मिथकशास्त्र
युग	सत्य • त्रेता • द्वापार • कलि
चातुर्वर्ण्य	ब्राह्मण • क्षत्रिय • वैश्य • शूद्र

ब च सं हिंदू काल गणना
छोटे	तृसरेणु • त्रुटि • वेध • लावा • निमिष • क्षण • काष्ठा • लघु • दण्ड • मुहूर्त • याम • प्रहर • दिवस • अहोरात्र •	वेधशाळा, दिल्ली
मध्यम	सप्ताह • पक्ष • मास • ऋतु • अयन • वर्ष
मोठे	दिव्य वर्ष • युग • महायुग • चतुर्युगी • मन्वन्तर • कल्प • ब्रह्म आयु
युग	सत्य • कृत • त्रेता • द्वापार • कलि •
आठवड्याचे दिवस	सोम • मंगळ • बुध • गुरु • शुक्र • शनि • रवि •
तिथींची नावे	प्रतिपदा • द्वितीया • तृतीया • चतुर्थी • पंचमी • षष्ठी • सप्तमी • अष्टमी • नवमी • दशमी • एकादशी • द्वादशी • त्रयोदशी • चतुर्दशी • पौर्णिमा • अमावस्या •
महिन्यांची नावे	चैत्र • वैशाख • ज्येष्ठ • आषाढ • श्रावण • भाद्रपद • आश्विन • कार्तिक • मार्गशीर्ष • पौष • माघ • फाल्गुन •
ऋतूंची नावे	वसंत • ग्रीष्म • वर्षा • शरद • हेमंत • शिशिर उन्हाळा • पावसाळा • हिवाळा
हिंदू संवत	कलियुग संवत ३१०२ इसपूर्व • सप्तर्षि संवत ३०७६ इसपूर्व • विक्रमी संवत ५७ इसपूर्व • • शक संवत ७८ इसपूर्व •
शक	युधिष्ठिर शक • शालिवाहन शक

सत्य युग हे सत्याचे व परिपुर्णतेचे युग मानले जाते. या युगातील मानव हा परिपुर्ण असतो असे मानले जाते. या युगातील मानव प्रचंड बलशाली, ओजस्वि, सात्त्विक व प्रामणिक असतात असे पौरणिक वाङमयामध्ये अढळते. या युगात मानव आनंदी, सुखि व समधानी व सर्व दुःख , तणाव , भय , रोग मुक्त जीवन जगतात. या युगतिल मानवाची जीवन मर्यादा ही १,००,००० होती.यात मानव सहस्र वर्ष तपचश्चर्या करत.