Park Nazzjonali ta' Pirin

Pajsaġġ tipiku tal-park bil-lagi glaċjali u l-qċaċet tal-irħam.

Il-Park Nazzjonali ta' Pirin (bil-Bulgaru: Национален парк "Пирин"), oriġinarjament imsemmi bħala l-Park Nazzjonali ta' Vihren, jinkorpora l-biċċa l-kbira tal-Muntanji ta' Pirin fil-Lbiċ tal-Bulgarija, b'erja ta' 403.56 km² (155.82 mil kwadru).

Huwa wieħed mit-tliet parks nazzjonali fil-pajjiż; it-tnejn l-oħra huma l-Park Nazzjonali ta' Rila u l-Park Nazzjonali tal-Balkani Ċentrali. Il-park ġie stabbilit fl-1962 u t-territorju tiegħu tkabbar diversi drabi minn dak iż-żmien 'l hawn. Il-Park Nazzjonali ta' Pirin tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1983. L-elevazzjoni tvarja minn 950 metru sa 2,914-il metru f'Vihren, it-tieni l-ogħla quċċata tal-Bulgarija u t-tielet l-ogħla tal-Balkani.

Il-park jinsab fil-Provinċja ta' Blagoevgrad, l-iżjed reġjun tal-Lbiċ tal-pajjiż, fit-territorju ta' seba' muniċipalitajiet: Bansko, Gotse Delchev, Kresna, Razlog, Sandanski, Simitli u Strumyani. Ma hemm l-ebda post popolat fi ħdan it-territorju tal-park. Hemm żewġ riżervi naturali fi ħdan il-konfini tal-Park Nazzjonali ta' Pirin, dak ta' Bayuvi Dupki-Dzhindzhiritsa u dak ta' Yulen. Ir-riżerva naturali ta' Bayuvi Dupki-Dzhindzhiritsa hija fost l-eqdem fil-Bulgarija; ġiet stabbilita fl-1934 u hija inkluża fin-Network Dinji tar-Riżervi ta' Bijosfera fil-qafas tal-Programm tal-UNESCO "Il-Bniedem u l-Bijosfera". It-territorju kollu huwa parti min-network ta' żoni naturali protetti tal-Unjoni Ewropea, Natura 2000.

Il-Park Nazzjonali ta' Pirin huwa rinomat għall-118-il lag glaċjali tiegħu, l-ikbar u l-iżjed wieħed fond minnhom huwa l-Lag ta' Popovo. Bosta minnhom jinsabu fl-irdumijiet tal-widien muntanjużi. Hemm ukoll ftit glaċieri żgħar, fosthom dak ta' Snezhnika, li jinsab fl-irdum fond ta' Golemiya Kazan fil-parti t'isfel wieqfa ta' Vihren, u dak ta' Banski Suhodol. Dawn huma l-iżjed glaċieri li jinsabu fin-Nofsinhar tal-Ewropa.

Il-Park Nazzjonali ta' Pirin jagħmel parti mill-ekoreġjun terrestri tal-foresti muntanjużi mħalltin ta' Rodope, magħmul minn foresti Paleartiċi miti tas-siġar bil-weraq wiesa' u foresti mħallta. Il-foresti jkopru 57.3 % tal-erja tal-park u kważi 95 % mis-siġar huma koniferi. L-età medja tal-foresti hija 85 sena. L-eqdem siġra tal-Bulgarija, is-siġra taż-żnuber ta' Baikushev, tinsab fil-park. B'età ta' madwar 1,300 sena, il-park huwa kontemporanju tal-istabbiliment tal-istat Bulgaru fis-681 W.K. Il-fawna tal-Park Nazzjonali ta' Pirin hija diversifikata u tinkludi 45 speċi ta' mammiferi, 159 speċi ta' għasafar, 11-il speċi ta' rettili, tmien speċijiet ta' anfibji u sitt speċijiet ta' ħut.

Storja u amministrazzjoni tal-park

Il-Park Nazzjonali ta' Pirin ġie stabbilit fit-18 ta' Novembru 1962 sabiex l-ekosistemi u l-pajsaġġi naturali jiġu ppreservati, flimkien mal-komunitajiet u mal-ħabitats tal-pjanti u tal-annimali. Oriġinarjament il-park kien jismu l-Park Nazzjonali ta' Vihren, u ż-żona protetta inizjalment kienet tkopri 67.36 km². It-territorju tal-park tkabbar diversi drabi sa ma laħaq l-erja attwali ta' 403.56 km² fl-1999. Fl-1983, il-Park Nazzjonali ta' Pirin tniżżel fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. Skont il-Kostituzzjoni tal-Bulgarija, il-park għandu sjieda statali esklużiva.

Skont il-klassifikazzjoni tal-Unjoni Internazzjonali għall-Konservazzjoni tan-Natura, il-park jaqa' taħt il-kategorija ta' ġestjoni Nru II (park nazzjonali) u għandu l-objettiv prinċipali li jħares l-ekosistemi ħajjin tiegħu filwaqt li jkun possibbli li l-bniedem iżur il-park b'infrastruttura ta' sostenn. It-territorju kollu tal-park huwa inkluż fin-network tal-Unjoni Ewropea taż-żoni naturali protetti ta' Natura 2000. Il-Park Nazzjonali ta' Pirin huwa mniżżel bħala żona importanti għall-għasafar u għall-bijodiversità mill-BirdLife International.

Il-Park Nazzjonali ta' Pirin huwa ġestit minn direttorat subordinat għall-Ministeru għall-Ambjent u l-Ilma tal-Bulgarija bbażat fir-raħal ta' Bansko fl-għoljiet muntanjużi tat-Tramuntana. Mill-2004, l-amministrazzjoni tal-park għandha 92 impjegat. Hemm żewġ ċentri ta' informazzjoni għall-viżitaturi li jinsabu f'Bansko u f'Sandanski. Il-park huwa maqsum f'sitt setturi: Bayuvi Dupki b'uffiċċju f'Razlog, Vihren b'uffiċċju f'Bansko, Bezbog b'uffiċċju f'Dobrinishte, Trite Reki u Kamenitsa, it-tnejn li huma b'uffiċċju f'Sandanski, u Sinanitsa b'uffiċċju f'Kresna.

Ġeografija

Dautov Vrah fis-sajf.

Deskrizzjoni ġenerali

Il-Park Nazzjonali ta' Pirin jinkorpora ħafna mill-muntanji ta' Pirin fil-Lbiċ tal-Bulgarija, li jiffurmaw parti mill-Katina Muntanjuża ta' Rila-Rodope. Lejn it-Tramuntana l-park huwa maqsum mill-muntanji ta' Pirin permezz tal-Fondoq ta' Predel u mogħdija muntanjuża f'elevazzjoni ta' 1,140 metru. Lejn il-Lvant hemm il-wied tax-xmara Mesta, inkluż il-Wied ta' Razlog, u lejn in-Nofsinhar hemm il-Fondoq ta' Paril (1,170 metru) li jifforma l-fruntiera mal-katina muntanjuża ta' Slavyanka. Lejn il-Punent hemm il-wied tax-xmara Struma. Il-park jinsab kollu fil-Provinċja ta' Blagoevgrad fil-muniċipalitajiet ta' Bansko (36.6 % tat-territorju tal-park), Gotse Delchev (4.9 %), Kresna (14.9 %), Razlog (10.2 %), Sandanski (30.7 %), Simitli (2.3 %) u Strumyani (0.4 %).

Stratigrafija u ġeoloġija

It-tettonika tal-Park Nazzjonali ta' Pirin hija primarjament ir-riżultat tal-movimenti u l-avvenimenti tettoniċi Alpini Pre-Kambrijani u Erċinjani. Il-qċaċet moderni ta' Pirin issawru fil-Plejstoċen (2,588,000 sa 11,700 sena ilu) meta l-muntanji kienu soġġetti għal glaċjazzjoni Alpina b'rabta mat-tkessiħ globali. Din il-glaċjazzjoni seħħet b'mod parallel ma' dik tal-Alpi. Il-limiti tal-glaċieri laħqu l-2,200-2,300 metru. Il-formazzjonijiet glaċjali kollha fil-katina muntanjuża jinsabu fi ħdan il-fruntieri tal-Park Nazzjonali ta' Pirin.

Il-muntanji ta' Pirin huma maqsuma fi tliet sezzjonijiet: tat-Tramuntana, tan-nofs u tan-Nofsinhar. Is-sezzjoni tat-Tramuntana hija l-ogħla u fiha l-formazzjonijiet glaċjali u l-lagi. Il-park fit-Tramuntana huwa minnu nnifsu maqsum f'żewġ żoni. Iż-żona tat-Tramuntana tikkonsisti mill-katina muntanjuża wieqfa tal-irħam ta' Vihren, li fiha t-tliet l-ogħla qċaċet: Vihren (2,914-il metru), Kutelo (2,908 metri) u Banski Suhodol (2,884 metru), kif ukoll Koncheto (2,810 metri). Iż-żona tan-Nofsinhar tikkonsisti minn muntanji tal-granit u tinkludi r-raba' l-ogħla quċċata ta' Pirin, Polezhan (2,851 metru). Hemm madwar 60 quċċata b'kollox li huma ogħla minn 2,600 metru.

Vihren, l-ogħla quċċata tal-park fix-xitwa.

Ir-riljiev tal-Park Nazzjonali ta' Pirin huwa Alpin u frammentat ferm. Huwa kkaratterizzat minn xaqlibiet weqfin, muntanji għoljin u widien fondi tax-xmajjar. L-ogħla punt huwa l-quċċata ta' Vihren f'elevazzjoni ta' 2,914-il metru, it-tieni l-ogħla quċċata fil-Bulgarija u t-tielet fil-Peniżola Balkana, filwaqt li l-iżjed elevazzjoni baxxa fil-park hi 950 metru qrib Bansko. Kważi 60 % tal-park jinsab 'il fuq minn 2,000 metru. Id-distribuzzjoni tat-territorju tal-park skont l-elevazzjoni hija kif ġej: sa 1,000 metru – 1.64 km² (0.4 %), 1,000-1,600 metru – 51.09 km² (12.7 %); 1,600-2,000 metru – 121.08 km² (30.0 %); 2,000-2,500 metru – 198.31 km² (49.1 %); iktar minn 2,500 metru – 31.45 km² (7.8 %). L-inklinazzjoni tat-territorju tal-park hija wieqfa — iżjed minn 90 % tat-territorju huwa kklassifikat bħala wieqaf (21-30°) jew wieqaf ħafna (iktar minn 31°).

Ġeoloġikament il-muntanji ta' Pirin ġew iffurmati bi blat metamorfiku — gneiss, bijotit u xisti kristallini, amfibolit, kwarzit kif ukoll irħam. Il-blat tal-granit Paleożojku jinsab f'żoni ristretti fil-periferiji tal-Park Nazzjonali ta' Pirin. Il-blat tal-granit mill-Kretaċju Superjuri jifforma żewġ plutoni distinti: it-Tramuntana ta' Pirin u Bezbog. Il-pluton ta' Pirin Ċentrali jkopri l-limiti tan-Nofsinhar tal-park u jmur lura għall-Oligoċen Superjuri. Il-blat tal-granit ikopri 55 % tat-territorju tal-park.

Klima

Inżul ix-xemx fuq il-Lag ta' Tevno Vasilashko, l-ikbar lag u l-iżjed wieħed fond tal-Lagi ta' Vasilashki.

Il-Park Nazzjonali ta' Pirin jaqa' fi ħdan iż-żona klimatika Mediterranja kontinentali u minħabba l-elevazzjoni tiegħu, is-sezzjonijiet iktar għoljin għandhom klima Alpina. Il-klima hija influwenzata minn ċikluni Mediterranji l-iktar fl-aħħar tal-ħarifa u fix-xitwa, li jġibu magħhom xita qliel u frekwenti, u mill-antiċiklun tal-Azores fis-sajf, u b'hekk ix-xhur tas-sajf ikunu sħan u nexfin. Ir-riljiev tal-park għandu influwenza kruċjali fuq il-klima. Il-Park Nazzjonali ta' Pirin għandu tliet żoni klimatiċi skont l-elevazzjoni — baxxa bejn 600 u 1,000 metru (16 % tat-territorju totali), nofsana bejn 1,000 u 1,800 m (40 %) u għolja, 'il fuq minn 1,800 metru (44 %). It-temperatura tinżel iktar ma togħla l-elevazzjoni, speċjalment fis-sajf. It-temperatura annwali medja tkun madwar 9-10 °C fiż-żona baxxa, 5-7 °C fiż-żona nofsana u 2-3 °C fl-għoli. L-iżjed xahar kiesaħ ikun Jannar b'temperatura medja li tvarja bejn −5 u −2 °C. L-iżjed xahar sħun ikun Lulju b'temperatura li tvarja bejn 20 °C f'elevazzjoni ta' 1,600 metru u 15 °C f'2,000 metru. L-inverżjonijiet fit-temperatura, jiġifieri ż-żieda fit-temperatura bl-għoli, jiġu osservati f'75 % tal-jiem tax-xitwa.

Il-preċipitazzjoni annwali tkun ta' 600-700 mm fiż-żoni b'elevazzjoni baxxa u 1,000-1,200 mm fiż-żoni għoljin. Ix-xita tinżel l-iktar fix-xitwa u fir-rebbiegħa, filwaqt li s-sajf ikun l-iżjed staġun niexef. L-umdità fl-arja tkun 60-75 % f'Awwissu u 80-85 % f'Diċembru. Fix-xitwa l-preċipitazzjoni tkun fil-biċċa l-kbira borra, li tvarja minn 70-90 % fiż-żoni baxxi għal 100 % fiż-żoni għoljin. In-numru medju ta' jiem bil-borra jvarja bejn 20-30 sa 120-160. L-ogħla ħxuna tal-borra tlaħħaq 40-60 cm f'elevazzjoni ta' 1,000-1,800 metru fi Frar u 160-180 cm 'il fuq minn 1,800 metru f'Marzu (190 cm fuq Vihren). F'xi xtiewi l-ħxuna tal-borra tista' tlaħħaq 250–350 cm. Il-valangi jseħħu spiss fix-xitwa.

Idroloġija

Il-Lag ta' Muratovo u l-Quċċata ta' Todorka.

It-territorju tal-Park Nazzjonali ta' Pirin huwa maqsum kważi b'mod indaqs bejn il-baċiri tax-xmajjar Struma (206.06 km² jew 51.1 %) u Mesta (197.50 km² jew 48.9 %). Il-fluss tal-ilma jimxi max-xaqliba ewlenija tal-muntanji fid-direzzjoni mill-Grigal għax-Xlokk. Il-Park Nazzjonali ta' Pirin huwa s-sors ta' 10 tributarji tax-xmara Struma; l-itwal huwa dak ta' Sandanska Bistritsa, u ta' 10 tributarji oħra tax-xmara Mesta. Ix-xmajjar huma qosra, weqfin u b'volum kbir ta' ilma. Jiffurmaw bosta kaskati li ġeneralment ma jkunux għoljin daqs dawk fil-Muntanji ta' Rila jew tal-Balkani. L-ogħla kaskata hi l-kaskata ta' Popinolashki, li tlaħħaq xi 12-il metru. L-iskariku annwali medju tax-xmajjar tal-park hu ta' 355,6 miljun m³, u minnhom 188,5 miljun m³ inixxu fix-xmara Struma u 167,1 miljun m³ fix-xmara Mesta. L-iskariku mill-park għal kull kilometru kwadru huwa 2.3 drabi ikbar mill-medja tal-Park Nazzjonali ta' Pirin kollu u 5.6 drabi ikbar mill-medja tal-Bulgarija kollha.

Il-Quċċata ta' Kamenitsa mil-Lag ta' Tevnoto.

Il-pajsaġġ fih 118-il lag glaċjali permanenti, li tradizzjonalment jinqasmu fi 17-il grupp, bħal-Lagi ta' Popovo, il-Lagi ta' Kremenski, il-Lagi ta' Banderishki, il-Lagi ta' Vasilashki, il-Lagi ta' Valyavishki, il-Lagi ta' Chairski, il-Lagi ta' Vlahini jew il-Lagi ta' Tipitski. L-ikbar fosthom huwa l-Lag ta' Popovo b'123,600 m², li huwa r-raba' l-ikbar lag glaċjali fil-Bulgarija. B'fond ta' 29.5 metru, huwa wkoll l-iżjed lag fond tal-Park Nazzjonali ta' Pirin u t-tieni l-iktar fil-Bulgarija. F'elevazzjoni ta' 2,710 metri, il-Lag Superjuri ta' Polezhan huwa l-ogħla wieħed fil-park u fil-pajjiż.

Fdal ieħor mill-aħħar Era Glaċjali huma żewġ glaċieri żgħar. Il-Glaċier ta' Snezhnika jinsab fil-fondoq fond ta' Golemiya Kazan fil-parti wieqfa tat-Tramuntana ta' Vihren u huwa l-iżjed glaċier fin-Nofsinhar tal-Ewropa. Il-Glaċiert ta' Banski Suhodol huwa ikbar u jinsab ftit lejn it-Tramuntana taħt il-katina muntanjuża ta' Koncheto.

Bijoloġija

Ekosistemi u foresti

Siġra taż-żnuber tal-Bulgarija fil-Park Nazzjonali ta' Pirin.

Il-Park Nazzjonali ta' Pirin jifforma parti mill-ekoreġjun terrestri b'foresti muntanjużi mħallta ta' Rodope magħmula minn foresti miti Paleartiċi bil-weraq wiesa' u foresti mħallta. Il-komunitajiet ta' pjanti fil-park jistgħu jiġu kklassifikati f'diversi gruppi prinċipali: il-komunitajiet li jinsabu madwar korpi tal-ilma; il-komunitajiet tal-arbuxxelli taż-żona sotto-Alpina; il-bwar tal-ħaxix, inkluż il-mergħat kontinentali, sotto-Alpini u Alpini; il-komunitajiet forestali; il-komunitajiet ta' mal-blat; u l-komunitajiet ta' natura sekondarja, li rriżultaw minħabba l-attività tal-bniedem.

Il-foresti jkopru 231.10 km² jew 57.3 % tal-erja totali tal-park. Minnhom 95 % huma foresti koniferi u 5 % huma foresti ħorfija. L-età medja tal-foresti hi ta' 85 sena. Madwar 34.3 % tat-territorju bil-boskijiet huwa kopert b'siġar li għandhom iktar minn 140 sena. L-eqdem siġra fil-Bulgarija, is-siġra taż-żnuber ta' Baikushev tal-ispeċi Pinus heldreichii għandha 1,300 sena u tinsab fil-park u hija kontemporanja tal-istabbiliment tal-istat Bulgaru fis-681 W.K.

Hemm 16-il speċi ta' siġar; minnhom tlieta huma endemiċi tal-Balkani — iż-żnuber tal-Bulgarija (Abies borisii-regis), iż-żnuber tal-Maċedonja (Pinus peuce) u ż-żnuber tal-Bożnija (Pinus heldreichii). L-ikbar erja hija okkupata mis-siġar taż-żnuber baxx (Pinus mugo) – 59.62 km², iż-żnuber tal-Maċedonja (Pinus peuce) – 54.15 km², l-abit tan-Norveġja (Picea abies) – 23.79 km², il-fagu Ewropew (Fagus sylvatica) – 10.98 km² u ż-żnuber tal-Bożnija – 8.93 km². Iż-żnuber tal-Maċedonja u tal-Bożnija fil-Park Nazzjonali ta' Pirin jikkostitwixxu rispettivament 42 % u 52 % tal-erja totali tagħhom fil-Bulgarija.

Flora

Il-peprin ta' Pirin (Papaver degenii) hija waħda mill-ispeċijiet endemiċi tal-park.

Il-flora tal-park hija diversifikata u hija kkaratterizzata minn endemiżmu kbir minħabba l-kombinament tal-latitudni ġeografika tan-Nofsinhar u l-varjazzjoni kbir fl-elevazzjoni. Ir-riljiev varjat joħloq ambjenti ekoloġiċi varji għall-pjanti, iddiversifikati iktar mit-tipi ta' blat dominanti li jiffurmaw terren tas-siliċju u tal-ġebla tal-ġir fit-territorju tal-park. Il-lagi u n-nixxigħat jiddiversifikaw ukoll il-kundizzjonijiet li joħolqu l-ħabitats tal-artijiet mistagħdra għall-ispeċijiet igrofiti.

Il-pjanti mhux vaskulari jikkostitwixxu l-inqas parti riċerkata tal-flora tal-Park Nazzjonali ta' Pirin. L-inqas studjati fosthom huma l-algi b'165 speċi, inkluż żewġ speċijiet endemiċi. L-ikbar konċentrazzjoni ta' speċijiet ta' algi tinstab fil-gruppi ta' lagi ta' Popovo u ta' Kremenski. Il-brijofiti, inkluż il-muski, huma rrappreżentati bi 329 speċi magħrufa. L-għadd ta' speċijiet ta' likeni jammonta għal 367 speċi jew 52 % tad-diversità totali tal-Bulgarija. Minnhom, 209 speċijiet jinstabu fil-foresti koniferi u 156 speċi jinstabu fuq terren tal-ġebla tal-ġir.

Il-pjanti vaskulari fil-Park Nazzjonali ta' Pirin jinkludu 1,315-il speċi ta' 94 familja u 484 ġeneri, jew madwar terz tal-flora tal-Bulgarija. Il-flora fil-biċċa l-kbira ppreservat in-natura indiġena tagħha. L-għadd ta' speċijiet ta' pjanti vaskulari huwa mistenni li jikber f'każ ta' riċerka dettaljata fil-ġejjieni, speċjalment fl-elevazzjonijiet iktar baxxi. L-ispeċijiet ta' flora jinqasmu bejn wieħed u ieħor indaqs, f'rappreżentanti tar-reġjuni sotto-Mediterranji u Ċirkumboreali. L-għadd ta' speċijiet inklużi fil-Ktieb l-Aħmar tal-Bulgarija jammonta għal 114-il speċi. Hemm 18-il speċi li huma endemiċi għall-park u 17 oħra huma ristretti biss għall-Bulgarija, b'total ta' 35 speċi endemika Bulgara. Il-park jospita wkoll 86 speċi endemika tal-Balkani.

L-ispeċijiet endemiċi tal-park huma: il-peprin ta' Pirin (Papaver degenii), il-ħaxix tal-mergħat ta' Pirin (Poa pirinica), l-Oxytropis urumovii), l-Oxytropis kozuharovii), l-Alchemilla bandericensis, l-Alchemilla pirinica, l-Asyneuma kellerianum, l-Arenaria pirinica, il-Carex pirinensis, l-Erigeron vichrensis, il-Verbascum davidoffii, il-Festuca pirinica, il-Heracleum angustisectum, ir-Rhinanthus javorkae, is-sagħtar ta' Pirin (Thymus perinicus), id-Daphne domini u d-Daphne velenovskyi.

Fawna

Kokka Boreali.

Il-fawna vertebrata tal-Park Nazzjonali ta' Pirin tikkonsisti minn 229 speċi. L-għadd ta' speċijiet ta' mammiferi jammonta għal 45 speċi. Id-distribuzzjoni tal-ispeċijiet ta' mammiferi skont l-ordni hi kif ġej: Insettivori – 5, Kiropteri – 16, Lagomorfi – 3, Rodituri – 7, Karnivori – 9 u Artjodattili – 4. It-talpa tal-borra Ewropea hija speċi relitt. Fost l-ispeċijiet ta' valur għoli ta' konservazzjoni nsibu l-orsijiet kannella, il-lupi griżi, il-felini selvaġġi, il-ballotri taż-żnuber Ewropej, iċ-ċingjali, iċ-ċriev ħomor, iċ-ċriev selvaġġi u l-kamoxxi tal-Balkani. Il-mammiferi żgħar, speċjalment ir-rodituri u l-friefet il-lejl, ma ġewx studjati fid-dettall fit-territorju kollu tal-park.

L-għadd totali ta' speċijiet ta' għasafar jammonta għal 159 speċi. Minnhom, 91 jew 57 %, huma għasafar żgħar. Tliet speċijiet huma relitti — il-kokka Boreali, il-bulebbiet ta' dahru abjad u l-bulebbiet Ewrasjatiku. L-iżjed residenti rari tal-park huma l-ajkla tat-tikek (par wieħed li jbejjet, l-ajkla tal-kalzetti, l-ajkla rjali (minn żewġ pari sa ħames pari), l-ajkla bajda (żewġ pari), il-falkun ta' Saker, il-bies (tliet pari), id-dundjan tal-borra tal-Punent, il-faġan kannella, il-ħaġla tal-blat, iċ-ċawlun tal-qamħirrum, il-gallina u t-tudun tas-siġar.

Hemm 11-il speċi ta' rettili u tmien speċijiet ta' anfibji. Hemm speċijiet tal-Ewropa Ċentrali (is-salamandra tat-tikek, ir-rospu ta' żaqqu safra, u s-serp Coronella austriaca), speċijiet Paleartiċi (ir-rospu komuni, ir-rospu aħdar Ewropew, iż-żrinġ komuni), speċijiet Ewro-Siberjani (iż-żrinġ tas-siġar Ewropew, il-vipera komuni Ewropea, is-serp tal-ħaxix, il-gremxula vivipara), speċijiet Iranjani-Turanjani (iż-żrinġ tal-imraġ), speċijiet tan-Nofsinhar tal-Ewropa (iż-żrinġ aġli), speċijiet Ewro-Mediterranji (il-gremxula ħadra Ewropea), speċijiet Mediterranji (il-gremxula tal-ħajt komuni) u speċijiet Balkani (il-gremxula tal-ħajt ta' Erhard).

Ħabitat tipiku tal-Park Nazzjonali ta' Pirin.

Fil-park hemm sitt speċijiet ta' ħut: il-karpjun komuni, is-sallura Ewropea (meqjusa estinta), il-vajrun tal-Punent, it-trota kannella, it-trota qawsalla u t-trota ħamra. L-għadd limitat ta' speċijiet huwa ddeterminat mill-elevazzjoni għolja tal-park. Il-lagi glaċjali, in-nixxigħat u l-flussi għoljin tax-xmajjar huma abitat minn ftit speċijiet ta' ħut. Il-vajrun tal-Punent jgħix biss fil-lagi ta' Kremenski u fil-fatt jaf jirrappreżenta speċi ġdida mhux deskritta.

L-għadd ta' speċijiet ta' invertebrati identifikati fil-Park Nazzjonali ta' Pirin jammonta għal 2,091 speċi, jiġifieri 40 % tal-4,500 speċi li huwa stmat li jgħixu fil-park. Ma tantx hemm wisq riċerka fuqhom u ma hemmx biżżejjed data biex jiġu vvalutati l-parametri kwalitattivi u kwantitattivi saħansitra tal-popolazzjonijiet prinċipali tal-ispeċijiet endemiċi u relitti. Hemm 218-il speċi endemika, 176 speċi relitt u 294 speċi rari.

L-Araneae huma rrappreżentati bi 321 speċi jew 35 % tal-ispeċijiet totali tal-Bulgarija. Il-brimb jippreferu x-xaqlibiet tal-Grigal u huma diversifikati l-iktar fil-foresti koniferi. Hemm 36 speċi ta' Myriapoda jew 20 % tal-ispeċijiet totali tal-Bulgarija. Dawn huma mifruxa fil-foresti u huma inqas frekwenti fiż-żoni sotto-Alpini u Alpini. Hemm 89 speċi ta' molluski u jirrappreżentaw 27 % tal-ispeċijiet totali tal-Bulgarija (eskluż il-molluski tal-baħar). 2 % biss tal-Ephemeroptera tal-Bulgarija jinsabu fil-park — żewġ speċijiet. L-għadd ta' speċijiet ta' Orthopterida jammonta għal 63 speċi jew madwar 30 % tal-ispeċijiet totali tal-pajjiż. L-ikbar diversità tinstab fil-widien tax-xmajjar Banderitsa u Damyanitsa. Il-Plecoptera huma rrappreżentati b'40 speċi, li jiffurmaw 40 % tad-diversità tal-Bulgarija. Hemm 323 speċi ta' Heteroptera jew 32 % tal-ispeċijiet magħrufa li jgħixu fil-Bulgarija. Dawn huma diversifikati l-iktar fil-partijiet tat-Tramuntana tal-park, fir-Riżerva ta' Bayuvi Dupki-Dzhindzhiritsa. Il-Coleoptera huma rrappreżentati b'639 speċi u dan in-numru huwa stmat li se jiżdied għal 1,800-1,900 speċi. In-Neuropterida huma rrappreżentati b'25 speċi jew 20 % tad-diversità totali tal-Bulgarija. Hemm 36 speċi ta' Hymenoptera, li jinsab l-iktar fl-elevazzjonijiet iktar baxxi. Hemm 59 speċi ta' Trichoptera jew 24 % tal-ispeċijiet totali tal-pajjiż. Hemm 449 speċi ta' Lepidoptera, inkluż 116-il speċi ta' farfett u 333 speċi ta' kamla. Uħud mill-iżjed friefet spettakolari huma l-Apollo tal-muntanji (Parnassius apollo), l-Apollo mċajpar (Parnassius mnemosyne), l-Eros blu falz (Polyommatus eroides), l-Alkon blu tal-muntanji (Phengaris rebeli), l-Arjon blu kbir (Phengaris arion), in-Nymphalis xanthomelas, il-Boloria titania, il-Coenonympha rhodopensis, l-Euphydryas cynthia, eċċ.

Rikreazzjoni

L-iżjed mogħdija diffiċli bil-mixi tal-park tgħaddi tul ix-xifer tal-irdum ta' Koncheto.

Il-Park Nazzjonali ta' Pirin huwa destinazzjoni turistika popolari. Iċ-ċentru tal-informazzjoni prinċipali tal-park jinsab f'Bansko u jospita wirja interattiva tal-foresti tal-park, sabiex il-viżitaturi jsiru midħla tal-fatti dwar il-veġetazzjoni u l-organiżmi selvaġġi tal-park. Barra minn hekk hemm kamra tal-projezzjonijiet b'tagħmir multimedjali li tesa' 30 persuna bilqiegħda. Mill-2002 fit-territorju tal-park hemm 1,837 sodda, inkluż 885 sodda fir-rifuġji tal-muntanji, 214-il sodda fil-lukandi, 124 sodda fil-vilel u 615-il sodda fl-istabbilimenti ta' dipartimenti differenti tal-amministrazzjoni statali. Uħud mir-rifuġji jinkludu Bezbog; l-ikbar wieħed u l-iżjed wieħed modern, Banderitsa, inbena fl-1915 fuq ordni tal-Ksar Ferdinandu I tal-Bulgarija; u Vihren.

Hemm 20 mogħdija tal-mixi mmarkati fil-park. Il-Mogħdija Nru 1 hija parti mill-mogħdija E4 Ewropea fuq distanza twila u taqsam minn naħa għall-oħra tal-park tul l-itinerarju: Rifuġju ta' Predel–Rifuġju ta' Yavorov–Rifuġju ta' Vihren–Lag ta' Tevno–Rifuġju ta' Pirin–Bwar tal-Ħaxix ta' Popov. L-iżjed mogħdija tal-mixi diffiċli tgħaddi tul il-quċċata tal-katina muntanjuża ta' Koncheto f'elevazzjonijiet ta' madwar 2,810 metri, bejn il-qċaċet ta' Banski Suhodol (2,884 metru) u Kutelo (2,908 metri). In-naħa tal-Majjistral ta' Koncheto hija kważi vertikali u fonda 300-400 metru, filwaqt li n-naħa tal-Lbiċ hija inqas wieqfa (bejn wieħed u ieħor 30 grad) iżda tlaħħaq fond ta' 800 metru.

Żvilupp u riskji ambjentali

Hemm bosta fatturi li jheddu l-ekosistemi fil-park. Il-barrieri tal-blat, in-nirien fl-artijiet selvaġġi, il-qtugħ tas-siġar industrijali u illegali, l-insib, l-użu eċċessivi tal-mogħdijiet bil-mixi, l-aċċess tal-vetturi, u l-iżjed l-istabbilimenti tal-iskijjar li poġġew il-park taħt stress sinifikanti.

Mill-bidu tas-snin 90 tas-seklu 20 kien hemm żvilupp kostanti tal-infrastruttura tal-iskijjar tul il-Grigal tal-katina muntanjuża tal-park, l-iktar fir-raħal ta' Bansko, li sar destinazzjoni internazzjonali ewlenija għax-xitwa. Fl-2003, parti forestali kbira tal-quċċata ta' Todorka u s-siġar fl-irdumijiet fil-qrib ġew maqtugħin biex tibda l-kostruzzjoni tal-infrastruttura tal-iskijjar. Ir-raħal illum il-ġurnata għandu 13-il lift għall-iskijjar u 75 kilometru ta' xaqlibiet għall-iskijjar. It-tkabbir tal-istabbilimenti tal-iskijjar seħħ minkejja li l-leġiżlazzjoni tal-park tipprojbixxi tali attività fil-limiti tal-park. Mill-bidu tal-kostruzzjoni, Bansko esperjenza għargħar kbar mix-xmara Glazne li faret minħabba l-intervent uman.

F'Diċembru 2017, il-gvern Bulgaru, mingħajr twissija minn qabel, qabad u biddel il-leġiżlazzjoni tal-park sabiex il-qtugħ tas-siġar kummerċjali u l-kostruzzjoni tat-toroq u tal-binjiet fi ħdan 50 % tal-park isir legali. Dan qajjem mewġa ta' protesti kontra t-tnawwir tas-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO, li komplew għaddejjin matul Frar u Marzu 2018. Il-protesti ġew appoġġati minn Ska Keller, il-Viċi President tal-Grupp tal-Ħodor/EFA fil-Parlament Ewropew. F'Novembru 2017, id-WWF għan-Natura u organizzazzjonijiet nongovernattivi lokali oħra ressqu kawża kontra l-Ministeru Bulgaru għall-Ambjent u l-Ilma peress li skonthom il-pjanijiet għall-iżvilupp taż-żona kienu kontra r-regolamenti ambjentali.

Sit ta' Wirt Dinji

Il-Park Nazzjonali ta' Pirin ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1983.

Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' tliet kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (vii) "Post fejn iseħħu fenomeni naturali tal-għaġeb jew fejn hemm żoni ta' ġmiel naturali u ta' importanza estetika eċċezzjonali"; il-kriterju (viii) "Eżempju straordinarju li jirrappreżenta stadji importanti tal-istorja tad-dinja, inkluż it-trapass tal-ħajja, il-proċessi ġeoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-iżvilupp tat-tipi differenti ta' art, jew il-karatteristiċi ġeomorfiċi jew fiżjografiċi sinifikanti"; u l-kriterju (ix) "Eżempju straordinarju li jirrappreżenta proċessi ekoloġiċi u bijoloġiċi kontinwi sinifikanti fl-evoluzzjoni u fl-iżvilupp ta' ekosistemi u ta' komunitajiet ta' pjanti u ta' annimali terrestri, tal-ilma ħelu, kostali u tal-baħar".

Biblijografija

• Димитрова (Dimitrova), Людмила (Lyudmila) (2004). Pirin National Park. Management Plan (Национален парк "Пирин". План за управление) (in Bulgarian). и колектив. София (Sofia): Ministry of Environment and Water, Bulgarian Foundation "Biodiversity".

• Дончев (Donchev), Дончо (Doncho); Каракашев (Karakashev), Христо (Hristo) (2004). Теми по физическа и социално-икономическа география на България (Topics on Physical and Social-Economic Geography of Bulgaria) (bil-Bulgaru). София (Sofia): Ciela. ISBN 954-649-717-7.

• Perry, Julian (2010). Walking in Bulgaria's National Parks. Cicerone. ISBN 978-1-85284-574-2.

• Gachev, Emil (2011). "Inter-annual size variations of Snezhnika Glacieret (the Pirin Mountains, Bulgaria) in the last ten years" (PDF). Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica. Polish Academy of Sciences. XLV: 47–68. ISSN 0081-6434.

• Grunewald, Karsten; Scheithauer, Jörg (2010). "Europe's southernmost glaciers: response and adaptation to climate change" (PDF). Journal of Glaciology. International Glaciological Society. 56 (195): 129–142. doi:10.3189/002214310791190947. ISSN 0022-1430. S2CID 130305078.