Devon (Geologie)
| Ärathem Ära |
System | Serie | Stoop | ≈ Öller (mya) |
|---|---|---|---|---|
| P A L Ä O Z O I K U M |
höger | höger | höger | jünger |
| Devon | Böverdevon | Famennium | 372,2–358,9 | |
| Frasnium | 382,7–372,2 | |||
| Middeldevon | Givetium | 387,7–382,7 | ||
| Eifelium | 393,3–387,7 | |||
| Ünnerdevon | Emsium | 407,6–393,3 | ||
| Pragium | 410,8–407,6 | |||
| Lochkovium | 419,2–410,8 | |||
| deper | deper | deper | öller |
Dat Devon is in de Eerdhistorie de veerte Periood (in de Geochronologie) un dat veerte System (in de Stratigrafie) binnen dat Paläozoikum. Anfungen is dat Devon vör ruugweg 416 Millionen Johren un weer vör üm un bi 359,2 Millionen Johren wedder to Enn. Vör dat Devon weer de Periood vun’t Silur, achterna keem dat Karbon.
Historie un Naam
[ännern | Bornkood ännern]De Naam Devon kummt af von de engelsche Graafschop Devon. Opbröcht hebbt den Naam Roderick Murchison un Adam Sedgwick, de dat Devon 1839 as egen System twüschen Silur un Karbon beschreven hebbt.
Grenzen un GSSP
[ännern | Bornkood ännern]De Anfang von dat Devon (un dat Lochkovium) is mit dat Opkamen von de Graptolithen-Oort Monograptus uniformis fastleggt. Dat Enn un de Grenz na dat Karbon is mit dat Opkamen von de Conodonten-Oort Siphonodella sulcata fastleggt. De GSSP liggt bi’n Barg Klonk bi Suchomasty in’n Okres Beroun, Tschechien. Dor kummt in de Bank 20 de Graptolith Monograptus uniformis vör.
Indelen von’t Devon
[ännern | Bornkood ännern]Dat System von’t Devon hett so bi 57 Millionen Johr duurt un warrt in dree Serien deelt:
- System: Devon (416–359,2 Ma)
- Serie: Bavendevon (385,3–359,2 Ma)
- Serie: Middeldevon (397,5–385,3 Ma)
- Serie: Ünnerdevon (416–397,5 Ma)
- Stoop: Emsium (407–397,5 Ma)
- Stoop: Pragium (411,2–407 Ma)
- Stoop: Lochkovium (416–411,2 Ma)
För all Stopen un Serien von dat Devon sünd ok GSSPs fastleggt worrn.
Klima
[ännern | Bornkood ännern]Dat Klima in’t Devon weer op de ganze Welt mehr warm un dröög. De Ünnerscheed in de Temperatur twischen de Poolrebeden un den Äquater weer ringer as vondaag. De Seespegel leeg temlich hoog, denn dor weer man kuum Water in Form von Landies bunnen. In de Ümgegend von’n Süüdpool hett dat dormaals in de Bargen von Gondwana Gletschers geven, aver dat hett ans keen Iesdeek geven.
Levewesen
[ännern | Bornkood ännern]Vör so 360 Millionen Johr sünd bi dat Kellwasser-Begeevnis üm un bi 50 % von all Oorden utstorven.
En tweet Utstarv-Begeevnis, dat Laatdevoonsche Utstarv-Begeevnis, hett dat an de Grenz von dat Devon na dat Karbon geven. Dor sünd de Tabulata un Stromatoporen bi utstorven.
Planten
[ännern | Bornkood ännern]De Landplanten, de sik in’t Ordovizium billt harrn, hebbt sik in’t Devon wieder utbreedt. Wichtige Gruppen von Planten in’t Devon weren Rhynia, Baragwanathia, Zosterophyllum, Taeniocrada un Asteroxylon. In de fossilen Worteln von Asteroxylon un Rhynia sünd de betherto öllsten Bewiesen för de Mykorrhiza funnen worrn. De Mykorrhiza sünd en Symbioos von Planten mit Pülzoorden, de de Plant helpt, Water ut’n Bodden to trecken. Düsse Symbioos weer en wichtigen Schridd, dat de Planten op dat faste Land Foot faten kunnen. In’t Bavendevon hebbt sik denn ok de eersten Bööm un Hölter billt, de denn ok de öllsten Köhlenlagers billt tüügt hebbt.
Dat Moss Pallaviciniites devonicus ut dat Bavendevon is de öllste Nawies för Moss.
Dör de extra Planten, de sik nu överall op Land utbreedt hebbt, hett de Photosynthees düchtig toleggt un de Suurstoff-Andeel in de Luft is jümmer mehr stegen (dat Maximum weer denn in’t Karbon bi 35 %).
Deerten
[ännern | Bornkood ännern]De Fisch un besünners de Panzerfisch hebbt in’t Devon en temlich grote Reeg Oorden utbillt. De gröttste Fisch un ok dat gröttste Deert allgemeen weer Dunkleosteus, de so söss Meter un villicht bet negen Meter lang worrn is un bi een Tünn wegen dee. Ok de Aconthodii hebbt en grote Veelfalt wiest. In’t Devon nee opkamen sünd ok de Coelacanthimorpha un de Dipnoi.
Na dat Enn von’t Devon hen sünd de eersten Veerföter opkamen. Ichthyostega un Acanthostega hebbt wohrschienlich amphibisch in de See un an Land leevt.
In dat Emsium sünd de Ammoniten opkamen, de in dat Middel- un Bavendevon al to de wichtigen Fossilgruppen höört.
