Maarten Tromp
Maarten Harpertszoon Tromp (* 23. April 1598 in Den Briel; † 10. August 1653, fullen in de Seeslacht vör Scheveningen) weer en bedüdend Admiraal vun de nedderlannsche Flott.
He hett en spaansche Flott ünner Antonio d' Oquendo in de twee-Daag-Seeslacht in den Kanal vun England an'n 16. un 17. September 1639 slahn un is em ok in de Slacht in de Downs an'n 21. Oktober 1639 över ween. In de Seeslacht vör Scheveningen is Tromp in den Striet gegen de engelsche Flott ümkamen.
Leven
[ännern | Bornkood ännern]Tromp weer de Söhn vun Kaptein Harpert Maartensz. Tromp un sien Fro Jannetgen Barentsdochter. Mit 9 Johren güng he as Seemann up de Fregatt vun sien Vadder an Bord, dat weer de Olifantstromp. As he 11 Johr oolt weer, is sien Vadder bi en Seeslacht ümkamen un he süms is as Slaav verköfft wurrn. Twee Johr later keem he wedder free. 1618 is he Stüürmann wurrn. 1621 seet he wedder een Johr lang fungen, düt mol bi de Tunesiers. De Bey vun Tunis hett em denn avers freelaten. An'n 7. Mai 1624 heiraat he in Brielle Dignom Cornelisdochter de Haes. An'n 6. Juni vun datsülbige Johr is he Kaptein up de St. Antonius wurrn. In'n Februar 1625 övernehm he as Kaptein de Fregatt Gelderland bi de Blockaad vun Düünkarken. Mit dat Schipp slöög he an'n 29. März 1627 en Angreep vun fiev Düünkarkers af. 1630 is he vun Statthöller Frederik Hendrik to een vun de 60 Kapteins in fasten Deenst övernahmen wurrn.
An'n 20. November 1633 is sien eerste Fro storven. He hett denn de Marine verlaten un to'n tweeden Mol heiraat. Sie Fro weer nu Alyth Jacobsdochter Arkenboudt. 1635 hett he dat utslahn, Viez-Admiraal to weern. An'n 18. Oktober 1637 is he avers Luitenant-Admiraal vun Holland un Westfriesland wurrn. An'n 18. Februar 1639 slöög he mit twölf Scheep 22 Düünkarkers in de Slacht bi Düünkarken. Dor hett em Ludwig XIII. för to'n Ridder vun den Oorden vun den Hilligen Michael maakt. An'n 13. April vun datsülbige Johr is ok sien tweede Fro storven.
Bi düsse Slacht weer he de eerste Mann in de Geschicht vun de Seefohrt, de bi en Manöver de Linientaktik bruukt hett.
An'n 1. Februar 1640 hett he sien drüdde Fro Cornelia Teding van Berckhout heiraat. För de Fier hett he den veerden Deel vun sien grodet Vermögen utgeven. 1642 is he ok vun König Karl I. vun England to'n Ridder slahn wurrn.
In den Eersten Engelsch-nedderlannschen Krieg föhr he dat Kummando över de nedderlannsche Flott. Mol slöög he de Briten, mol slögen se em, man amenn weern de Engelschen baven. Bi de Seeslacht vör Scheveningen wurr Tromp up sien Schipp Brederode vun en engelschen Scharpschütten in de lunke Bost drapen.
Sien Graff hett he in de Ole Kark vun Delft kregen. De Inschrift is vun den beröhmten nedderlannschen Dichter Joost van den Vondel:
- Hier rust de zeeheld Tromp, de dappere beschermer
- Der zeevaart en de zee; ten dienst van 't vrije land,
- dat 'mans gedachtenis bewaart in 't konstig marmer
- Zo levendig gelijk hij stierf voor 't Hollands strand.
- Beluid met moordgeschrei en donder van kartouwen,
- Daar Groot-Brittanje in brand, al 't water viel te kleen.
- Hij heeft zichzelf in 't hart der burgeren uitgehouwen
- Dat beeld verduurt de pracht van graf en marmersteen.
As he noch leven dö, kreeg Tromp, just as later Michiel de Ruyter, vun sien Lüde de Smusenaam Bestevaer: Lütt Grootvadder.
En vun Tromp sien Söhns, Cornelis Tromp, is later ok Admiral vun de nedderlannsche Flott wurrn.
Böker
[ännern | Bornkood ännern]- Roger Hainsworth and Christine Churches, The Anglo Dutch Naval Wars 1652-1674, Sutton Pub Ltd, 1998
- Oliver Warner, Great Sea Battles, Spring Books London, 1973
- R. Prud’homme van Reine, Schittering en Schandaal. Dubbelbiografie van Maerten en Cornelis Tromp, Arbeidspers, 2001
- Warnsinck, JCM, Twaalf doorluchtige zeehelden, PN van Kampen & Zoon NV, 1941
- Warnsinck, JCM, Van Vlootvoogden en Zeeslagen, PN van Kampen & Zoon, 1940
