Christina van Frankrijk

Christina Maria van Frankrijk (Frans: Christine de France of ook wel Madame Royale, Italiaans: Maria Cristina di Francia of ook Madama Reale) (Parijs, 10 februari 1606 – Turijn, 27 december 1663) was tussen 1637 en 1648 als hertogin-weduwe regentes van Savoye.

Jeugd

Ze werd geboren in het Louvre als dochter van koning Hendrik IV van Frankrijk en diens tweede vrouw koningin Maria de' Medici. Christina was het derde kind van het Franse koningspaar. Ze was vijf jaar toen haar vader werd vermoord. Ze had een oudere broer, de toekomstige koning Lodewijk XIII (1601-1643) en een oudere zus, Elizabeth (1602-1644). Christina werd de oudere zus van: Nicolaas Hendrik (1607-1611), Gaston (1608-1660) de hertog van Orléans en van Henriëtta Maria (1609-1669).

Christina was een schoonzus van de Spaanse koning Filips IV door het huwelijk van haar zus Elizabeth. En Christina was ook de schoonzus van Karel I van Engeland door het huwelijk van haar zus Henriëtta Maria.

Huwelijk

Zelf trouwde Christina op 10 februari 1619 in Parijs met Victor Amadeus I, Hertog van Savoye. Hij was een zoon van Karel Emanuel I en van prinses Catharina Michaela van Oostenrijk, een dochter van de Spaanse koning Filips II en diens vrouw Elisabeth van Frankrijk, op haar buurt een dochter van de Franse koning Hendrik II en Catharina de' Medici. Het was een politiek huwelijk met een man die twintig jaar ouder was dan zij. Christina werd feestelijk ingehaald in Savoye, onder andere met een groot spektakel aan het Meer van Mont-Cenis en een intrede in Turijn.

Regentes

Victor Amadeus werd na de dood van zijn vader in 1630 de nieuwe hertog van Savoye. Niet erg lang want Victor Amadeus stierf zeven jaar later op 7 oktober 1637. Christina Maria, een sterke en bovenal een zelfverzekerde vrouw, nam het regentschap op zich voor haar twee zoons, Frans Hyacinth en Karel Emanuel.

Kardinaal Maurits van Savoye en diens jongere broer Thomas Frans van Savoye (beide zonen van Karel Emanuel I van Savoye), keurden de macht van hun schoonzus en haar Franse gevolg af. Toen Christina’s oudste zoon, Frans Hyacinth, stierf op 4 oktober 1638, begonnen beide broers de Piedmontese Burgeroorlog, met steun van Spanje. De beide partijen kregen bijnamen: de aanhangers van de Prinsen werden principisti genoemd en de aanhangers van Christina Maria werden madamisti genoemd naar Madama Reale. Tweemaal werd Turijn belegerd door een Spaans leger. Tijdens het tweede beleg moest Christina met haar zoon vluchten naar Chambéry en naar Montmélian. Met steun van Franse troepen werd Turijn in november 1640 heroverd op de principisti.

Na een vier jaar lang durende burgeroorlog won Christina Maria, dankzij de steun van haar broer, Lodewijk XIII van Frankrijk. Niet alleen kon ze het hertogdom voor haar zoon behouden, maar ze zorgde er ook voor dat de Fransen hun macht verloren in het hertogdom. Toen de beide partijen de vredesovereenkomst tekenden in 1642, trouwde Maurits met zijn nog maar net veertien jaar oude nichtje, Louise Christina, oudste dochter van Christina Maria, nadat hij afstand deed van zijn kardinale titels en aan paus Paulus V vergeving en een vergoeding vroeg. Maurits werd gouverneur van Nice. Christina Maria bleef regentes van het hertogdom Savoye tot haar zoon op veertien jaar vervroegd meerderjarig werd verklaard en haar kon opvolgen. Maar ook daarna drukte ze tot haar dood haar stempel op het beleid van haar zoon.

Kunsten

Christina was net als haar moeder een groot kunstliefhebber. Zij organiseerde aan het hof van Savoye balletten, verklede bals en banketten. Zij liet onder andere het paleis Castello Valentino nabij Turijn bouwen. Zij liet door historicus Samuel Guichenon een genealogie van het huis van Savoye schrijven (Histoire généalogique de la Royale Maison de Savoye) om de koninklijke aanspraak van Savoye kracht bij te zetten.^[1]