Hoeselt

**Hoeselt**
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Limburg
Arrondissement	Tongeren
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	30,1 km² (2022); 76,36%; 12,01%; 11,63%
Coördinaten	50° 51' NB, 5° 29' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	10.080 (01/01/2024) ; 49,85% ; 50,15% ; 334,85 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 17,92%; 60,25%; 21,84%
Buitenlanders	4,94% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Yves Croux (Open Vld)
Bestuur	Open Vld, N-VA
Zetels; Open Vld; Best Hoeselt (CD&V); N-VA; Wij Hoeselt	21; 9; 6; 4; 2
Economie
Gemiddeld inkomen	21.340 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	5,39% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 3730; 3730; 3730; 3730; 3732	Deelgemeente; Hoeselt; Romershoven; Sint-Huibrechts-Hern; Werm; Schalkhoven
Zonenummer	089 - 012
NIS-code	73032
Politiezone	Bilzen-Hoeselt-Riemst
Hulpverleningszone	Oost-Limburg
Website	www.hoeselt.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Tongeren; in de provincie Limburg
Portaal	België

Hoeselt is een plaats en gemeente in de provincie Limburg in België en behoort tot het kieskanton en het gerechtelijk kanton Bilzen. De gemeente telt bijna 10.000 inwoners. Vanaf 1 januari 2025 wordt het een deelgemeente van de nieuwe fusiegemeente Bilzen-Hoeselt.

Etymologie

Hoeselt werd voor het eerst vermeld in 1066, en wel als Housle. Dit is een samenstelling van Hous (huis) en lo (bos).

Geschiedenis

Gelegen dicht bij het "Romeinse" Tongeren werden ook in het huidige Hoeselt heel wat overblijfselen ontdekt uit de Romeinse tijd die wijzen op een belangrijke kolonisatie.

Reeds vóór de Karolingische tijd (8e eeuw) werd hier een parochie gesticht, een afscheiding van de Onze-Lieve-Vrouweparochie te Tongeren. Hoeselt was deel van het koninklijk Frankisch kroongebied. Al snel kwam Hoeselt echter onder het directe bestuur van de Prins-bisschop van Luik.

In 1066 werd het tiendrecht en het patronaatsrecht van de parochie Hoeselt door Prins-bisschop Theoduinus van Luik geschonken aan het Onze-Lieve-Vrouwekapittel van Hoei.

Uit de moederparochie Hoeselt ontstonden later 7 onafhankelijke parochies: Sint-Huibrechts-Hern en Vliermaal (omstreeks 1250); Beverst, Romershoven, Schalkhoven, Werm en Alt-Hoeselt (alle in 1830) en uiteindelijk ook Onze-Lieve-Vrouw (Hoeselt) (1948).

Reeds in de Frankische tijd vonden er kleinschalige ontginningen plaats, waarvan de oudste akkers op de zuidelijke hellingen nog getuige zijn. In de 12e en 13e eeuw werden verdere ontginningen doorgevoerd. In de feodale tijd was Hoeselt in acht kwartieren ingedeeld en viel rechtstreeks onder de Prins-bisschop van Luik, wiens gezag vertegenwoordigd was door een kelleneer (voogd). In 1619 werden de heerlijke rechten van Hoeselt verleend aan de Landcommanderij van Alden Biesen, zodat achtereenvolgens de Landcommandeurs Edmond Huyn van Amstenraedt, Godfried Huyn van Amstenraedt en Edmond Godfried van Bocholtz heren van Hoeselt waren. In de eerste jaren dat Edmond Huyn van Amstenraedt heer van Hoeselt was, werd het oude kasteel van de familie Corswarm (sinds 1450 in Hoeselt) door een nieuw vervangen -wellicht door Art of Arnold, wiens vader André en grootvader Art al burgemeester van Hoeselt waren geweest. Arnold trouwde rond 1625 in Luik en verkocht zijn leengoed met het pas herbouwde kasteel in 1629 aan zijn zwager, greffier Willem Moffar of Moffarts. Hij had zijn vrij aanzienlijke erfdeel dan reeds ontvangen, maar Arnold bleef de drukkersstiel sur le Marché in Luik nog drie jaar verder beoefenen. Hij had namelijk de drukkerij van zijn oom van moederszijde Pierre de Heers of Heer rond 1598 overgenomen. Hij werd door hem in zijn testament "présentement mon fidèl et bien aymé serviteur" genoemd. Samen met zijn vrouw Marguerite de Liverloo, burgemeestersdochter in Luik, stelde hij op 18 juli een testament op, en richtte daarin een studiebeurs in aan het Luiks College in Leuven, bedoeld voor alle afstammelingen van zijn vader. Hijzelf stierf kinderloos. Hij bedacht ook het ziekenhuis van Bavière met zijn allodiale goederen, en zijn vrouw was weldoenster van de Luikse karmelieten. Nochtans is er ook sprake van "désastres financiers". In 1683 kwamen de heerlijke rechten weer aan Luik en werd Bernard Guillaume de Hinnisdael, kanunnik van het kapittel van de Sint-Lambertuskathedraal te Luik, tijdelijk Heer van Hoeselt. In 1704 kwam de heerlijkheid aan Willem-Gerard Moffarts, en de familie Moffarts bleef verbonden aan de heerlijkheid tot aan de Franse tijd.

De gemeente bleef altijd een landbouwdorp, waar tegenwoordig vooral ook de fruitteelt wordt beoefend. Ten noorden van de kom van Hoeselt werd na de Tweede Wereldoorlog een bedrijventerrein ingericht nabij de E313.

In 1971 werden de gemeenten Romershoven en Werm geannexeerd, en in 1977 gingen ook Schalkhoven en Sint-Huibrechts-Hern onderdeel van de gemeente uitmaken.

Vanaf 1 januari 2025 zal Hoeselt samen met de stad Bilzen opgaan in de nieuwe fusiegemeente Bilzen-Hoeselt.

Geografie

Kernen

Naast Hoeselt zelf telt de fusiegemeente nog vier deelgemeenten

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS code
1	Hoeselt	18,67	6.991	374	73032A
2	Werm	1,95	715	367	73032B
3	Romershoven	2,93	811	276	73032C
4	Sint-Huibrechts-Hern	4,12	920	223	73032D
5	Schalkhoven	2,43	293	121	73032E

Andere kernen

Deelgemeente Hoeselt bestaat verder nog uit de zelfstandige parochie Alt-Hoeselt in het zuiden, en uit de Onze-Lieve-Vrouwparochie (soms ook wel de Neder of Neroy(e) genoemd) in het noorden. Het gehucht Vrijhern maakt deel uit van deelgemeente Sint-Huibrechts-Hern.

Demografie

Demografische evolutie voor de fusie

Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[1]	Evolutie: 1992=index 100
1992	8.757	100,0
1993	8.814	100,7
1994	8.806	100,6
1995	8.899	101,6
1996	8.956	102,3
1997	9.023	103,0
1998	9.085	103,7
1999	9.078	103,7
2000	9.133	104,3
2001	9.210	105,2
2002	9.212	105,2
2003	9.231	105,4
2004	9.271	105,9
2005	9.229	105,4
2006	9.265	105,8
2007	9.343	106,7
2008	9.417	107,5
2009	9.424	107,6
2010	9.516	108,7
2011	9.602	109,6
2012	9.588	109,5
2013	9.618	109,8
2014	9.627	109,9
2015	9.608	109,7
2016	9.643	110,1
2017	9.709	110,9
2018	9.685	110,6
2019	9.688	110,6
2020	9.730	111,1
2021	9.740	111,2
2022	9.833	112,3
2023	9.921	113,3
2024	10.080	115,1

Politiek

Structuur

De gemeente Hoeselt ligt in het kieskanton Bilzen en het provinciedistrict Tongeren, het kiesarrondissement Hasselt-Tongeren-Maaseik (identiek aan de kieskring Limburg).

Hoeselt		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen	Limburg	Tongeren			Hoeselt
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering	Deputatie				Gemeentebestuur
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement		Provincieraad				Gemeenteraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring Limburg				Hasselt-Tongeren-Maaseik	Tongeren	Bilzen	Hoeselt
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse	Provincieraads-				Gemeenteraads-

Geschiedenis

(Voormalige) Burgemeesters


Tijdspanne		Burgemeester
	1971 - 1983	Jozef Thoelen (CVP)
	1983 - 1987	Joris Hardy
	1987 - 1989	Jean Duelen
	1989 - 2000	Fons Capiot^[2]^[3] (CVP)
	2001 - 2012	Annette Stulens^[4] (NIEUW)
	2013 - 2015	Guy Thys (N-VA)
	2016-2023	Werner Raskin^[5] (VLD-plus)
	2024-2024	Yves Croux (VLD-plus)

Legislatuur 1977 - 1982

De christendemocratische^[6] lijst Christelijk Vlaams Volks (CVV), aangevoerd door Jozef Thoelen, wint de verkiezingen met een absolute meerderheid.

Legislatuur 2001 - 2006

De CVP komt bij de verkiezingen van 2000 verdeeld aan de start. Enerzijds is er de CVP-kieslijst, anderzijds de scheurlijst Vlaamse Christen Democraten (VCD) van voormalig CVP-voorzitter Luc Jeurissen.^[7] Kort na de verkiezingen komt het tot een breuk tussen voormalig burgemeester Fons Capiot en de partij, hieruit ontstond de Christen Democraten Hoeselt (cdh). In 2005 herenigden de VCD en CD&V.

Legislatuur 2013 - 2018

OP de verkiezingszondag van 14 oktober 2012 haalden vier partijen zetels voor de gemeenteraad van 2013 tot eind 2018. VLD-plus werd de grootste partij met zeven zetels. N-VA-Nieuw haalde net als Best (een fusie van CD&V en dissidente leden van NIEUW) zes zetels en CDH (Christen Democraten Hoeselt) twee. Een bestuurscoalitie werd gevormd tussen VLD-plus, N-VA-Nieuw en CDH die samen 15 van de 21 raadsleden tellen. Kleinste partij CDH mag zes jaar de gemeenteraad voorzitten met Alfons Capiot terwijl VLD-plus en N-VA-Nieuw de burgemeester- en schepenzetels delen. Guy Thys (N-VA) wordt burgemeester van 2013 tot eind 2015, daarna wordt hij opgevolgd door Werner Raskin (VLD-plus). Hilde Buysmans (N-VA) is voorzitter van het OCMW. In 2016 werd bekend dat CD&V en cdh opnieuw zouden samensmelten.^[8]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen van 1976 tot en met 2018

Partij of kartel		10-10-1976^[9]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[10]		14-10-2012^[11]		14-10-2018
Stemmen / Zetels		%	19	%	19	%	19	%	19	%	21	%	21	%	21	%	21
	Christen Democraten Hoeselt⁴/ WIJ Hoeselt⁵	58,18¹	11	41,47²	8	26,03²	5	34,9²	7	25,44²	6	15,27⁴	3	11,78⁴	2	14,6⁵	2
	CVV¹/ CVP²/ CD&V⁶/ BEST Hoeselt⁷/ BEST Groen^B									25,44²	6	19,31⁶	4	23,66⁷	6	26,4^B	6
	VCD³									12,76³	2	19,31⁶	4	23,66⁷	6
	sp.a-Groen!^A/ BEST Groen^B	-		-		-		-		-		7,27^A	1	-
	SP¹/ sp.a-Groen!^A / sp.a²	-		-		9,78¹	1	10,85¹	1	8,37¹	1	7,27^A	1	4,89²	0	-
	HAB¹/ VU²/ NIEUW³/ NIEUW-N-VA⁴/ N-VA/Nieuw⁵	-		58,53¹	11	33,48²	8	33,11¹	7	21,71³	5	25,95³	6	26,62⁴	6	20,9⁵	4
	PVV¹/ VLD²/ VLD-VIVANT³/ VLD-plus⁴	-		-		24,51¹	5	21,14²	4	31,72²	7	22,16³	5	28,20⁴	7	38,1⁴	9
	Vlaams Belang	-		-				-		-		10,05	2	4,85	0	-
	HIH	-		-		4,44	0	-		-		-		-		-
	ADDA	-		-		1,77	0	-		-		-		-		-
	GBLH	41,82	8	-		-		-		-		-		-		-
Totaal stemmen		5479		5857		6204		6527		6938		7129		7184		7205
Opkomst %						97,95		97,16		96,32		96,81		94,90		95,0
Blanco en ongeldig %		2,15		4,76		3,71		4,55		4,08		3,66		4,68		4,5

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
Voor de verkiezingsresultaten van 2024 en later zie de gemeente Bilzen-Hoeselt

Bezienswaardigheden

De Sint-Stephanuskerk
Het domein Burghof, met daarin twee oorspronkelijk gescheiden kastelen
- het Bethaniakasteel of Kasteel Burghof en
- het kasteel de Brouckmans
De motheuvel, nabij de Hulstraat, is het restant van een vroegmiddeleeuwse versterkte woning, waarvan de motte en de ringgracht bewaard zijn gebleven.
Kasteel van Bockrijck, aan Dorpsstraat 49
Kasteel Weyer, aan Pasbrugstraat 1
Hof van Oprode, aan Groenstraat 82, een vierkantshoeve
Lindekapel
Jeugdkapel
De Volmolen
Het Twee Kruisenveld

Kiosk op het marktplein

Zie ook: Lijst van onroerend erfgoed in Hoeselt

Natuur en landschap

Hoeselt bevindt zich in de regio Vochtig Haspengouw. De kern van Hoeselt leunt nog aan bij het meer stedelijke Bilzen maar het grondgebied van de gemeente ten zuiden van de kern heeft alle kenmerken van een ruraal landschap van vochtig Haspengouw: natuurlijke valleien, reliëfverschillen met valleihellingen, kasteeldomeinen met bossen, lintbebouwing, boomgaarden en graslanden.

Hoeselt ligt op een heuvelige vlakte waarvan de hoogte varieert van 45 tot 100 meter. Ten oosten van Hoeselt bevindt zich de vallei van de Demer, waar zich broekbossen bevinden.

Bekende personen

Thérèse de Broukmans (1796-1865), barones
Lambrecht Lambrechts (1865-1932), toneelschrijver, dichter, zanger, folklorist
Eric Vanlessen (1948), voetballer en voetbaltrainer
Willy Geurts (1954), voetballer en voetbaltrainer

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fbackend.710302.xyz%3A443%2Fhttps%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ Fiche Fons Capiot; cdh
↑ Heibel bij burgemeestersverkiezingen in 2000 zindert nog na; De Standaard; 26 september 2006. Gearchiveerd op 27 januari 2022.
↑ Slag om Hoeseltse kiezer kan eindelijk beginnen; deredactie.be; 5 september 2012
↑ Burgemeester viert ambt met volksfeest; Het Laatste Nieuws; 13 februari 2016
↑ Géographie des élections communales du 10 octobre 1976; CRISP; 1976. Gearchiveerd op 3 juni 2018.
↑ VCD volledig; De Standaard; 11 september 2000. Gearchiveerd op 27 januari 2022.
↑ CD&V en cdh smelten na jaren weer samen; Het Laatste Nieuws; 18 oktober 2016
↑ Gegevens 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
↑ Verkiezingen van 8 oktober 2006 - Resultaten. vlaanderenkiest.be. Gearchiveerd op 30 juli 2023. Geraadpleegd op 16 juni 2019.
↑ Startpagina - Lokale verkiezingen 2012. vlaanderenkiest.be.

Zie de categorie Hoeselt van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fbackend.710302.xyz%3A443%2Fhttps%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[2] Fiche Fons Capiot; cdh

[3] Heibel bij burgemeestersverkiezingen in 2000 zindert nog na; De Standaard; 26 september 2006. Gearchiveerd op 27 januari 2022.

[4] Slag om Hoeseltse kiezer kan eindelijk beginnen; deredactie.be; 5 september 2012

[5] Burgemeester viert ambt met volksfeest; Het Laatste Nieuws; 13 februari 2016

[6] Géographie des élections communales du 10 octobre 1976; CRISP; 1976. Gearchiveerd op 3 juni 2018.

[7] VCD volledig; De Standaard; 11 september 2000. Gearchiveerd op 27 januari 2022.

[8] CD&V en cdh smelten na jaren weer samen; Het Laatste Nieuws; 18 oktober 2016

[9] Gegevens 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.

[10] Verkiezingen van 8 oktober 2006 - Resultaten. vlaanderenkiest.be. Gearchiveerd op 30 juli 2023. Geraadpleegd op 16 juni 2019.

[11] Startpagina - Lokale verkiezingen 2012. vlaanderenkiest.be.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]