Kapucijner
De kapucijner (Pisum sativum var. arvense) is een variëteit van de erwt. Kapucijners zijn klimplanten die bloeien met purperen bloemen. De peulen zijn blauw/paars gekleurd. De jonge, nog groene peulen zijn ook net als 'sugarsnaps' goed eetbaar.
De kapucijner is een oud gewas en wordt al ten minste 7000 jaar geteeld. De oudste vondsten dateren uit archeologische opgravingen in Turkije.
Etymologie
[bewerken | brontekst bewerken]De naam kapucijner verwijst naar de franciscaner kloosterorde van de kapucijnen, vanwege de grauwe kleur.[1]
Andere benamingen
[bewerken | brontekst bewerken]Een andere veelgebruikte naam voor de kapucijner is velderwt.
Oudere benaming is: schokkererwt. In de Nederlandse krijgsmacht worden kapucijners vanouds raasdonders genoemd. De Texelse bijnaam is grauwe ganzen. In Noord-Holland wordt met de benaming grauwe erwt een andere erwt (namelijk de rozijnerwt) bedoeld.[2]
Rassen
[bewerken | brontekst bewerken]Er zijn rassen met langstro (rijs- of klimerwten) en met kortstro.
- Langstrorassen. Deze rassen moeten aan gaas of rijshout geteeld worden. Een ras dat veel door de amateurtuinder wordt gebruikt is de 'Blauwschokker'.
- Kortstrorassen. Deze rassen worden in de landbouw gebruikt voor de verse consumptie. In 2003 was er bijna 700 ha in Nederland. De teelt vindt hoofdzakelijk plaats in Zeeland. Het ras 'Solido' wordt hiervoor gebruikt. Het ras is zogenaamd semi-bladloos en is weinig vatbaar voor topvergeling. Bij dit ras is een gedeelte van de bladeren omgevormd tot ranken, waardoor het gewas opener is en er minder ziekten optreden.
Teelt
[bewerken | brontekst bewerken]Blauwschokkers worden gezaaid in januari en februari onder platglas. Bij het uitplanten in maart en april wordt de hoofdwortel ingekort om de vorming van zijwortels te stimuleren. Het planten gebeurt in dubbele rijen of een enkele rij aan kippengaas of rijshout. Blauwschokkers kunnen 150 tot 200 cm hoog worden. Ook is er een kortstroras, 'Desirée', dat tot 75 cm hoog wordt.
Blauwschokkers worden vanaf half juni tot augustus geoogst. Ze kunnen rijper geoogst worden dan de erwten, omdat ze minder gauw melig en hard worden.
Als de kapucijners vroeg geoogst worden zijn de erwten groen, later worden ze bruin.[3] Voor gedroogde kapucijners laat men de peulen zo lang aan de plant zitten totdat ze droog zijn.[4]
Bereiding
[bewerken | brontekst bewerken]Kapucijners zijn in verschillende vormen verkrijgbaar:[3]
- Verse kapucijners worden verkocht in hun doppen. De kooktijd na het doppen bedraagt 5-10 minuten. Verse kapucijners zijn in juni en juli te koop.[5]
- Gedroogde kapucijners moeten eerst 10-12 uur geweekt worden in water, voordat ze kunnen worden gegeten.[6] De kooktijd is daarna ook nog lang, ongeveer 1-2 uur.
- Bij kapucijners in blik of in glas is enkele minuten opwarmen voldoende.[5]
- Diepgevroren kapucijners zijn in verse toestand ingevroren, waardoor ook een kooktijd van 5-10 minuten nodig is.[3]
Kapucijners worden niet rauw gegeten.
-
Een hoeveelheid verse kapucijners, voor het doppen -
Een opgesneden dop. De erwten worden gegeten, de peul wordt weggegooid. -
Versgedopte jonge kapucijners voor het koken.
Inhoudstoffen
[bewerken | brontekst bewerken]De voedingswaarde van 100 gram verse kapucijners is:
| Energetische waarde | 418 kJ |
|---|---|
| Koolhydraten | 18 gram |
| Eiwit | 6 gram |
| Vet | 0,4 gram |
| Vitamine C | 2 mg |
| Vitamine B1 | 0,08 mg |
| Vitamine B2 | 0,08 mg |
| Calcium | 35 mg |
| IJzer | 1,9 mg |
Ziekten en beschadigingen
[bewerken | brontekst bewerken]Een belangrijke virusziekte is topvergeling. Deze ziekte wordt door bladluizen overgebracht van luzerne op kapucijners, erwten en tuinbonen.
In de kapucijners kunnen ook wormpjes voorkomen.
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ KAPUCIJNER - (PEULVRUCHT), etymologiebank.nl. Gearchiveerd op 6 juni 2022.
- ↑ Droge peulvruchten - Erwten en kapucijners (Pisum sativum Spp.). Dekooktips.com. Gearchiveerd op 28 april 2016. Geraadpleegd op 6 april 2016. “Kapucijners (blauwschokkers / raasdonders / vale erwten) en grauwe erwten (of rozijnerwten) zijn alleen vers goed van elkaar te onderscheiden. (...) De naam rozijnerwten komt oorspronkelijk uit Noord-Holland, daar werden vroeger (vooral ten noorden van Alkmaar) grauwe erwten gemengd met rozijnen als bruiloftsmaal geserveerd.”
- ↑ a b c Kapucijners koken: tips en variaties. GroenteGroente.nl. Gearchiveerd op 23 juli 2022. Geraadpleegd op 23 juli 2022.
- ↑ Kapucijners « Recepten en kooktips voor klassieke gerechten en ingredienten. www.zelfmaakrecepten.nl. Gearchiveerd op 5 juli 2022. Geraadpleegd op 23 juli 2022.
- ↑ a b (en) Kapucijners. Verse Oogst. Gearchiveerd op 15 juli 2022. Geraadpleegd op 23 juli 2022.
- ↑ Wilhelmus Hengstmengel, Hoe lang moeten kapucijners bakken? Typisch Nederlandse groente. (18 maart 2021). Gearchiveerd op 26 juni 2022. Geraadpleegd op 23 juli 2022.
