Roe v. Wade
| Roe v. Wade | ||
|---|---|---|
| ||
| Bepleit op 13 december 1971 Uitgesproken op 22 januari 1973 | ||
| Partijen | Jane Roe et al. t. Henry Wade, openbaar aanklager voor Dallas County | |
| Vindplaats | 410 U.S. 113 | |
| Pleidooien | Mondelinge behandeling | |
| Oordeel | ||
| Texaanse wet die het behulpzaam zijn bij het plegen van abortus strafbaar stelt is in strijd met het grondwettelijke recht op privacy. Uitspraak van de District Court for the Northern District of Texas gedeeltelijk bevestigd, gedeeltelijk vernietigd. | ||
| Samenstelling hof | ||
| Meningen | ||
| Meerderheid | Blackmun, bijgevallen door Burger, Douglas, Brennan, Stewart, Marshall | |
| Instemmend | Burger | |
| Instemmend | Douglas | |
| Instemmend | Stewart | |
| Afwijkend | White, bijgevallen door Rehnquist | |
| Afwijkend | Rehnquist | |
| Toegepaste wetgeving | ||
| 14e amendement op de Amerikaanse grondwet; art. 1191-1194 en 1196 van de Texas Penal Code | ||
Ongedaan gemaakt door
| ||
| (deels) Planned Parenthood v. Casey (1992) Dobbs v. Jackson Women's Health Organization (2022) | ||
Roe v. Wade was een mijlpaalarrest van het Amerikaanse Hooggerechtshof uit 1973, waarin dit hof een oordeel uitsprak over de toenmalige abortuswetgeving in de Verenigde Staten. Het hof oordeelde dat de meeste wetten die de praktijk van abortus verboden of hiervoor restricties oplegden ongrondwettelijk waren, omdat het hof oordeelde dat het 'recht op abortus' besloten lag in het grondwettelijke recht op privacy. Met dit arrest mochten staten met dergelijke wetgeving deze niet meer handhaven. Het is een van de meest controversiële uitspraken geweest uit de geschiedenis van het Amerikaans Hooggerechtshof.
Op 24 juni 2022 nam het Hooggerechtshof in Dobbs v. Jackson Women's Health Organization afstand van de rechtspraak Roe en Casey met vijf stemmen tegen vier.[1] Daardoor kregen staten weer het recht abortus in de eerste twee kwartalen van een zwangerschap strafbaar te stellen. Deze ommekeer na 49 jaar was de maand voordien uitgelekt op basis van een concepttekst.[2]
Betrokken personen
[bewerken | brontekst bewerken]Jane Roe, een alias voor Norma McCorvey,[3] was een alleenstaande vrouw uit Dallas. Henry Wade was de openbare aanklager van Dallas County. De zaak kwam naar voren in maart 1970 op aansporen van Sarah Weddington, een jonge advocate uit Austin, die van oordeel was dat de toen geldende abortuswetgeving in Texas ongrondwettelijk was in de zin dat ze een aanslag betekende op de privacyrechten van de vrouw. Toen het Hooggerechtshof McCorvey in 1973 gelijk gaf, was ze inmiddels echter reeds bevallen van haar kind, dat afgestaan was aan een kinderloos echtpaar in Dallas. Bij deze adoptie had niemand het nieuwe gezin ingelicht over de band met de nog lopende rechtszaak. Dit kind kwam daar pas achter toen haar werkelijke moeder McCorvey in 1989 verlangde herenigd te worden met haar kinderen.[4][5]
Jane Roe verandert haar zienswijze ten opzichte van abortus
[bewerken | brontekst bewerken]McCorvey (die bekend is onder haar pseudoniem Jane Roe) werd in de jaren 1990 een boegbeeld van de pro-life-beweging. De toen 43-jarige McCorvey was 'tot inkeer gekomen' na een documentaire over abortus. Ze had het licht gezien, naar eigen zeggen, en vriendschap gesloten met de evangelische dominee Philip Benham en haar verhouding met de 40-jarige Connie Gonzales verbroken. Sterker nog, ze deed actief mee in een betoging tegen abortus, euthanasie en het homohuwelijk.
In een documentaire, gefilmd kort voor haar overlijden in 2017, verklaarde McCorvey dat ze nog steeds voor abortusrechten was en dat ze de antiabortusgroepen had gesteund omdat ze ervoor betaald werd.[6][7]
Controverse en intrekking
[bewerken | brontekst bewerken]De uitspraak die het recht op abortus vastlegt, bleef zeer controversieel. Vooral in de meer conservatieve staten kon men zich hier niet in vinden.[2] Binnen conservatieve groeperingen werd in de daaropvolgende decennia ingezet op een conservatieve meerderheid in het Hooggerechtshof, waardoor Roe v. Wade ongedaan gemaakt zou kunnen worden.
Tijdens het presidentschap van Donald Trump werden drie opperrechters benoemd, waardoor een duidelijke meerderheid in het Hooggerechtshof conservatief werd. In mei 2022 lekten conceptzienswijzen uit van een meerderheid van de Rechters, waarin het nationale abortusrecht ongedaan gemaakt zou worden.[2] De voorgestelde afschaffing van dit recht op abortus zou inhouden dat individuele staten weer op staatsniveau mogen bepalen wat hun wetgeving op het gebied van abortus wordt.[8] In conservatievere staten betekent dit dat de toegang tot veilige abortusbehandeling voor vrouwen moeilijker of zelfs onmogelijk is, en de begeleiding bij zwangerschappen wegvalt door sluiting van Planned Parenthood-klinieken. Het nieuws leidde in Verenigde Staten maar ook daarbuiten tot protesten.[9] Op 24 juni 2022 heeft het Hooggerechtshof de uitspraak Roe vs Wade inderdaad ongedaan gemaakt en bepaald dat er op federaal niveau geen grondwettelijk recht op abortus bestaat.[10] De uitspraak heeft verregaande consequenties voor de abortuspraktijk in de Verenigde Staten. In een aantal Staten herleeft de antiabortuswetgeving van voor 1973 die nooit is ingetrokken. Naar verwachting zal abortus in ongeveer de helft van de Staten niet langer zijn toegestaan, hetgeen verkeer op gang zal brengen naar Staten waar het wel toegestaan is. Vooral voor armere vrouwen zal de toegang tot abortus bemoeilijkt worden, met alle bijkomende sociale problematiek van dien. In liberale kring wordt gevreesd dat het Hooggerechtshof ook andere verworvenheden zal gaan aantasten, zoals de toegang tot anticonceptiva, recht op seks tussen mensen van hetzelfde geslacht en het homohuwelijk.[11]
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]Externe links
- (en) Roe v. Wade (volledige beschrijving van de zaak inclusief audiobestanden en transcriptie). Hooggerechtshof van de Verenigde Staten (1 juli 2022). Gearchiveerd op 27 december 2005. Geraadpleegd op 1 juli 2022 – via Het 'Oyez Project' van het Illinois Institute of Technology, een onofficieel online multimedia-archief van het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten.
- (en) Roe v. Wade, 410 U.S. 113 (1973) (volledige tekst van het arrest). Cornell-universiteit (22 januari 1973). Gearchiveerd op 30 juni 2022. Geraadpleegd op 1 juli 2022.
Voetnoten
- ↑ (en) Dan Mangan en Kevin Breuninger, Supreme Court overturns Roe v. Wade, ending 50 years of federal abortion rights. CNBC (24 juni 2022). Geraadpleegd op 30 juni 2022.
- ↑ a b c Voorstel om abortusrecht af te schaffen in VS is een 'kladje', maar maakt wel kans. RTL Nieuws (3 mei 2022). Geraadpleegd op 30 juni 2022.
- ↑ (en) Emily Langer, Norma McCorvey, Jane Roe of Roe v. Wade decision legalizing abortion nationwide, dies at 69
. The Washington Post (18 februari 2017). Geraadpleegd op 28 december 2021.
- ↑ (en) Joshua Prager, The Roe Baby. The Atlantic (9 september 2021). Geraadpleegd op 28 december 2021.
- ↑ Kind in baanbrekende abortuszaak Roe v. Wade doet haar verhaal. NOS Nieuws (10 september 2021). Geraadpleegd op 28 december 2021.
- ↑ (en) Kenya Evelyn, Roe v Wade plaintiff admits abortion rights reversal ‘was all an act’ in new film . The Guardian (19 mei 2020). Geraadpleegd op 28 december 2021.
- ↑ (en) Meredith Blake, The woman behind 'Roe vs. Wade' didn't change her mind on abortion. She was paid. Los Angeles Times (19 mei 2020). Geraadpleegd op 28 december 2021.
- ↑ Tan Tunali, Biden spreekt zich uit voor abortusrecht na gelekte concept-uitspraak Hooggerechtshof . NRC (3 mei 2022). Geraadpleegd op 30 juni 2022.
- ↑ Protesten vanwege mogelijke afschaffing abortusrecht VS. NU.nl (3 mei 2022). Geraadpleegd op 30 juni 2022.
- ↑ (en) Ariane de Vogue, Tierney Sneed, Chandelis Duster en Devan Cole, Supreme Court overturns Roe v. Wade. CNN (24 juni 2022). Geraadpleegd op 30 juni 2022.
- ↑ Nils Schillewaert, Rechter die tegen abortus stemde in VS, heeft ook vragen bij recht op anticonceptie, homoseks en homohuwelijk. VRT NWS (26 juni 2022). Geraadpleegd op 30 juni 2022.
