Zangidane

زنكيون Zankiyyūn Zangide-dynastiet
← 1127–1250 →
Plasseringa til Zangidane Zangide-dynastiet på det mektigaste
Hovudstad	Aleppo
Språk	Oghuz-tyrkisk Arabisk
Religion	Sunniislam
Styreform	Emirat
President
- 1127–1146	Imad ad-Din Zengi I (første)
- 1241–1250	Mahmud Al-Malik Al-Zahir (last reported)
Historie
- Oppretta	1127
- Opphøyrde	1250
Valuta	Dinar
I dag ein del av	Syria, Irak, Iran, Tyrkia, Saudi-Arabia, Jordan

Zangidane (arabisk: زنكيون; Zankiyyūn; farsi: دودمان زنگیان; Dūdmān Zangyān; moderne tyrkisk: Zengiler, også Zangid-dynastiet) var eit muslimsk tyrkisk dynasti som herska over delar av dagens Syria og det nordlege Irak for seldsjukkane. Dynastiet vart grunnlagt av Imām ad-Dīn Zankī (tyrkisk İmadeddin Zengi), som vart atabeg (guvernør) for seldsjukkane i al-Mawṣil i 1127. Han vart raskt den viktigaste mannen til tyrkarane i Nord-Syria og Irak, og i 1128 tok han Ḥalab frå artukidane. I 1144 erobra han grevskapet Edessa frå krossfararane, som gjorde Zangi til ein helt i den muslimske verda. Berre to år seinare, i 1146, vart han myrda av ein slave.

Etter Zangi døydde vart området hans delt, og den eldste sonen hans Sayf ad-Dun Ghazi I overtok styret over al-Mawṣil medan Ḥalab og Edessa vart overteke av den andre sonen hans, Nur ad-Din Zangi, som viste seg å vere like dugeleg som faren. I 1149 sigra han over Raymond av Poitiers, prinsen av Antiokia, i slaget ved Inab, og det følgjande året erobra han restane av grevskapet Edessa vest for Eufrat. I 1154 fullførte han desse erobringane ved å innta Dimašq, som då vart styrte av burid-amirane.

Nur ad-Din herska no frå Dimašq, og han heldt fram å ha militær suksess. Endå ein fyrste av Antiokia, Reynald av Châtillon, vart fanga, og områda til Fyrstedømet Antiokia vart kraftig forminska. På 1160-talet tok kampen til Amalrik I av Jerusalem mot Fatimidkalifatet i Egypt over merksemda til Nur ad-Din. I 1169 klarte generalen til Nur ad-Din, Shirkuh å erobre Egypt, men nevøen til Shirkuh nevø og etterfølgjaren som guvernør i Egypt, Ṣalāḥ ad-Dīn, nekta å bli kontrollert av Nur ad-Din.

Nur ad-Din førebudde seg på å invadere Egypt for å få Ṣalāḥ ad-Dīn til å underkaste seg kontrollen hans, men han døydde uventa i 1174. Sonen hans og etterfølgjaren As-Saliḥ Isma'il al-Malik var då berre eit barn, og vart same år tvinga til å flykte til Ḥalab, som han herska over fram til 1181, då han vart myrda og erstatta av slektningen sin, atabegen av al-Mawṣil. To år seinare erobra Ṣalāḥ ad-Dīn Ḥalab, noko som vart slutten på styret til zangidane i Syria.

Zangidherskarar heldt fram å styre i Nord-Irak fram til den mongolske invasjonen på 1200-talet; til 1234 i al-Mawṣil og til 1250 i al-Ǧazira, noko som vart den endelege slutten på zangide-styret.

Zangidherskarar

Zangidske atabegar and amirar av al-Mawṣil

• Imad ad-Din Zangi I 1127-1146
• Sayf ad-Din Ghazi I 1146-1149
• Qutb ad-Din Mawdud 1149-1170
• Sayf ad-Din Ghazi II 1170-1180
• Izz ad-Din Mas'ud 1180-1193
• Nur ad-Din Arslan Shah I 1193-1211
• Izz ad-Din Mas'ud II 1211-1218
• Nur ad-Din Arslan Shah II 1218-1219
• Nasir ad-Din Maḥmud 1219-1234
• Badr al-Din Lu'lu 1234-1259

Zangidske amīrar av Ḥalab

• Imad ad-Din Zangi I 1128-1146
• Nur ad-Din Maḥmud 1146-1174
• As-Salih Ismail al-Malik 1174-1181
• Imad ad-Din Zengi II 1181-1183

Zangidske amīrar av Dimašq

• Nur ad-Din Maḥmud 1154-1174
• As-Saliḥ Isma'il al-Malik 1174

Zangidske amīrar av Sinǧar (i det nordlege Irak)

• Imad ad-Din Zengi II 1171-1197
• Qutb ad-Din Muhammad 1197-1219
• Imad ad-Din Shahanshah 1219-1220
• Jalal ad-Din Maḥmud 1219-1220
• Fath ad-Din Umar 1219-1220

Zangidske amīrar av al-Ǧazira (i Nord-Irak)

• Mu'izz ad-Din Sanjar Shah 1180-1208
• Mu'izz ad-Din Maḥmud 1208-1241
• Maḥmud al-Malik az-Zahir 1241-1250

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Zangidene» frå Wikipedia på bokmål, den 20. mai 2014.