Hopp til innhald

Maurpittaer

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Maurpittafamilien
Oransjebrystmaurpitta, Grallaria dignissima
Oransjebrystmaurpitta, Grallaria dignissima
Utbreiing
Utbreiinga av maurpittafamilien
Utbreiinga av maurpittafamilien
Systematikk
Rike: Dyr Animalia
Rekkje: Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje: Virveldyr Vertebrata
Klasse: Fuglar Aves
Underklasse: Neognathae
Overorden: Neoaves
Orden: Sporvefuglar Passeriformes
Familie: Maurpittafamilien Grallariidae
P.L. Sclater & Salvin, 1873

Maurpittaer, Grallariidae, er ein biologisk familie av sporvefuglar i subtropisk og tropisk Sentral-Amerika og Sør-Amerika.

Maurpittaer er knytt til skogbotn i lågland og tåkeskog. Dei varierer i storleik frå ca. 10 centimeter for Grallaricula-artane til 24 centimeter for kjempemaurpitta. Karakteristiske trekk for maurpittaer som skil dei frå maurrikser er at står fram som nesten utan hale og at dei føretrekk å ta seg fram på bakken med hopping der maurrikser gjerne går som ei rikse med stjerten peikande opp. Fellestrekk med maurrikser er at mange av artane har lange, kraftige bein og kraftige nebb. Dei kan ha litt triste farger i grått, brunt og raudt, men òg kjennelege mønstre i fjørdrakta. Maurpittaer er sky og sjeldan sett, truleg oftare høyrt ettersom mange artar har kraftige lydytringar.

Skildring av slektene

[endre | endre wikiteksten]

Grallaria - er store maurpittaer med tydelege mønstre, flekker eller striper i fjørdrakta, dei framstår som runde i kroppsforma med litt brusande fjør. Kjønna er like. Dei er særs sky og vanskelege å observere. 45 av dei totalt 68 artane i familien er av denne slekta.

Hylopezus - er ti relativt mindre maurpittaartar med stripete underside som lever i lågland. Relativt små nebb. Kjønna er like.

Myrmothera - dei tre artane liknar Grallaria-artane, men er mindre, har tynnare nebb og meir ukåre striper i drakta. Brunryggmaurpitta er ein låglandsart, medan tepuimaurpitta er mest vanleg frå 1200 moh. og oppover til 2400 moh.

Grallaricula - er ei slekt med ti av dei minste maurpittaene, verkar små og runde, typisk 10 til 11 cm i lengd. Kjønna er mykje like. Dette er sjeldne fuglar, særs vanskelege å observere i små habitat på skogbotn i tåkeskog. To artar er sårbare, VU, fire er nær trua, NT, okerpannemaurpitta er lista som ein sterkt trua art, EN, av IUCN i 2019.[1]

Taksonomi og artsoversyn

[endre | endre wikiteksten]
Kjempemaurpitta, Grallaria gigantea, her fotografert i Reserva Paz de las Aves, Ecuador, den største maurpitta, ca. 24 cm.
Foto: Joseph C Boone
Blånakkemaurpitta, Grallaria varia ca. 20 cm i lengd, er spreitt til 8 land i Sør-Amerika
Piuramaurpitta, Grallaricula peruviana er ein representant for dei minste maurpittaer, ca. 10 cm.
Foto: Ana Greda

Status for familien i taksonomien

[endre | endre wikiteksten]

Fram til ca. 2007 - 2008 var maurpittaer klassifisert saman med maurrikser i familien Formicariidae. I 2002, 2004 og 2005 kom det framlegg om å splitte Formicariidae ut frå funn i gentiske studiar.[2] Det innebar at 12 maurrikser i slektene Formicarius og Chamaeza ligg igjen i Formicariidae medan Grallaria, Hylopezus, Myrmothera og Grallaricula blei flytta til Grallariidae. Pittasoma blei lagt til Conopophagidae, myggetarar. Denne endringa er no reflektert både i lista frå International Ornithological Congress[3] og i Clementslista frå desember 2009[4]

Artslista

[endre | endre wikiteksten]

Det er klassifisert 68 artar i fire slekter. Maurpittaer i rekkjefølgje etter IOC World Bird List V11.2, 2021,[5] med norske namn etter Norske navn på verdens fugler:[6]

Slekt Grallaria 45 artar

Slekt Hylopezus

  • Brillemaurpitta, Hylopezus perspicillatus, Streak-chested antpitta, (Lawrence, 1861), (LC)
  • Flekkmaurpitta, Hylopezus macularius, Spotted antpitta, (Temminck, 1830), (LC)
  • Parámaurpitta, Hylopezus paraensis, Snethlage's antpitta, (Snethlage, E, 1910), ()
  • Altaflorestamaurpitta, Hylopezus whittakeri, Alta Floresta antpitta, Carniero, Gonzaga, Rêgo, PS, Sampaio, Schneider & Aleixo, 2012, ()
  • Brunøyremaurpitta, Hylopezus auricularis, Masked antpitta, (Gyldenstolpe, 1941), (VU)
  • Oransjeflankemaurpitta, Hylopezus dives, Thicket antpitta, (Salvin, 1865), (LC)
  • Kvittyglemaurpitta, Hylopezus fulviventris, White-lored antpitta, (Sclater, PL, 1858), (LC)
  • Amazonmaurpitta, Hylopezus berlepschi, Amazonian antpitta, (Hellmayr, 1903), (LC)
  • Kvitbrynmaurpitta, Hylopezus ochroleucus, White-browed antpitta, (Wied-Neuwied, 1831), (NT)

Slekt Cryptopezus

Slekt Myrmothera

  • Brunryggmaurpitta, Myrmothera campanisona, Thrush-like antpitta, (Hermann, 1783), (LC)
  • Tapajosmaurpitta, Myrmothera subcanescens, Tapajos antpitta, Todd, 1927, ()
  • Tepuimaurpitta, Myrmothera simplex, Tepui antpitta, (Salvin & Godman, 1884), (LC)

Slekt Grallaricula

  • Okerbrystmaurpitta, Grallaricula flavirostris, Ochre-breasted antpitta, (Sclater, PL, 1858), (NT)
  • Skjelbrystmaurpitta, Grallaricula loricata, Scallop-breasted antpitta, (Sclater, PL, 1857), (NT)
  • Raudhovudmaurpitta, Grallaricula cucullata, Hooded antpitta, (Sclater, PL, 1856), (VU)
  • Piuramaurpitta, Grallaricula peruviana, Peruvian antpitta, Chapman, 1923, (NT)
  • Okerpannemaurpitta, Grallaricula ochraceifrons, Ochre-fronted antpitta, Graves, GR, O'Neill & Parker, TA, 1983, (EN)
  • Rustbrystmaurpitta, Grallaricula ferrugineipectus, Rusty-breasted antpitta, (Sclater, PL, 1857), (LC)
  • Inkamaurpitta, Grallaricula leymebambae, Rufous-breasted antpitta, Carriker, 1933, (LC)
  • Skiferkronemaurpitta, Grallaricula nana, Slaty-crowned antpitta, (Lafresnaye, 1842), (LC)
  • Gråkronemaurpitta, Grallaricula cumanensis, Sucre antpitta, Hartert, E, 1900, (VU)
  • Sigdmaurpitta, Grallaricula lineifrons, Crescent-faced antpitta, (Chapman, 1924), (LC)

Kjelder

[endre | endre wikiteksten]
  • Ridgeley, Robert S. Paul J. Greenfield, The Birds of Ecuador vol II Christopher Helm London (2001) ISBN 0-7136-6117-8
  • Hilty, Steven L. Birds of Venezuela Christopher Helm, London (2003) ISBN 0-7136-6418-5
Referansar
  1. ↑ BirdLife International (2019). «Grallaricula». Data Zone. Henta 10. mai 2019. 
  2. ↑ Richard C. Banks, R. Terry Chesser, Carla Cicero, Jon L. Dunn, Andrew W. Kratttter, Irbrby J. Lovetttte, Pamela C. Rasmussen, J. V. Remsen, Jr., James D. Rising, Douglas F. Stotz, and Kevin Winker (2008). «Forty-ninth Supplement to the American Ornithologists' Union Check-list of North American Birds». The Auk 125 (3): 758–768. doi:10.1525/auk.2008.9708. 
  3. ↑ International Ornithological Congress: IOC World Bird List version 2.5 - Maurfuglar, arkivert frå originalen 24. mars 2010, henta 18. juli 2010 
  4. ↑ Clementslista frå desember 2009
  5. ↑ Gill F, D Donsker & P Rasmussen (Eds). 2021. IOC World Bird List (v11.1). doi : 10.14344/IOC.ML.11.1 Henta 7. mars 2021
  6. ↑ Syvertsen, P. O., Bergan, M., Hansen, O. B., Kvam, H., Ree, V. & Syvertsen, Ø. 2020. Norske navn på verdens fugler. Norsk Ornitologisk Forening https://www.birdlife.no/fuglekunnskap/navn/

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Maurpittaer
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Maurpittaer&oldid=3511561»