Vejatz lo contengut

Expressionisme

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Ernst Ludwig Kirchner, Berliner Straßenszene, 1913, òli sus tèla (121 × 95 Modèl:Dunité), Neue Galerie, Nòva York.
Franz Marc, Die großen blauen Pferde (1911).

L’expressionisme es un corrent artistic aparegut al començament del sègle XX, en Euròpa del Nòrd, subretot en Alemanha. L'expressionisme toquèt de multiples domènis artistics: la pintura, l'arquitectura, la literatura, lo teatre, lo cinèma, la musica, la dança, etc. L'expressionisme foguèt condamnat pel regim nazi que lo considerava coma un « art degenerat ».

Descripcion

[modificar | Modificar lo còdi]

L'expressionisme es la projeccion d'una subjectivitat que tend a desformar la realitat per inspirar a l'espectator una reaccion emocionala. Las representacions son sovent fondadas sus de visions d'ància, desformant e estilizant la realitat per aténher una mai granda intensitat expressiva. Aquestas son lo rebat de la vision pessimista que los expressionitas an de lor epòca, travada per la menaça de la Primièra Guèrra mondiala. Las òbras expressionistas utilizan sovent de simbòls, influenciadas pel psicanalisa naissenta e las recercas del simbolisme.

Al començament del sègle XX, aqueste movement prigondament encorat dins l'Euròpa del Nòrd (subretot l'Alemanha) es una reaccion a l'impressionisme francés. Alara que l'impressionisme es encara de descriure la realitat fisica, l'expressionisme alemand, el, se liga pas mai a aquesta realitat e la somet als estats d'alma de l'artista.

L'expressionisme se destria tanben amb l'impressionisme amb sa forma fòrça agressiva: de colors violentas, de linhas agudas. S'inscriu alara dins la continuïtat del fauvisme que comença a s'agotar e que los principals representants s'alunhan mai o mens brutalament: Matisse, Marquet, Van Dongen, Braque, Derain, Friesz e Vlaminck. Per tant, l'expressionisme es pas un verai movement o una escòla, mas mai una reaccion contra l'academisme e la societat. Los artistas expressionistas demoraràn sovent isolats.

Lo Crit, du peintre Edvard Munch, o Lo caval Blau de Franz Marc son d'òbras representativas del genre expressionista en pintura. En musica, las simfonias de Dmitri Chostakovitch son d'esperit expressionista a partir de la fin de las annada 1920.

Originas

[modificar | Modificar lo còdi]
La Vista de Tolèda sota l’auratge del Greco (1595-1610), fa retrospectivament en resson amb las òbras expressionistas del sègle XX.
Ernst Ludwig Kirchner. Gravadura sus fusta (gravador Erich Heckel), 1910, tampa del catalòg: exposicion Die Brücke, Galerie Arnold, Dresde[1]

Se pòt ligar los pintres dels sègle XV e XVI, Matthias Grünewald e El Greco, a la tendéncia expressionista, mas en practica lo tèrme s'aplica subretot a las òbras dels sègle XX.

Los primièrs elements anonciators de l'expressionisme apareisson a la fin del sègle XIX, subretot dins la seriá d'Edvard Munch titulada Lo Crit[2], atal que dins l'evolucion de las òras de Van Gogh e de James Ensor[3]. Lo critica d’art Wilhelm Worringer, en 1908, es lo primièr a parlar d’« expressionisme ».

L'expressionisme espelís mentretant que la tecnica fotografica se perfecciona e l'apond de l'art per la realitat se'n trapa prigondament modificat. L'art pinctural pèrd sa foncion de mejan privilegiat de reproduccion de la realité objectiva çò qu'enfòrça sa compausanta subjectiva e li permet progressivament de s'afranquir de las nòrmas.

Filiacions

[modificar | Modificar lo còdi]

Unes gropes pòdon èsser ligats a l'expressionisme, coma la Novèla Associacion dels artistas muniqués (NKVM) e la Secession de Berlin amb respectivament Der blaue Reiter (Lo Cavalièr blau) e Die Brücke (Lo Pont). En 1918, lo Novembergruppe ne cristalliza la portada politica. Après 1933, lo movement, dins sa dimension formala, influencièt fòrça autres artistas, coma los expressionistas abstrachs als EUA.

August Macke, Dame in grüner Jacke (Femna de la vèste verda, 1913), musèu Ludwig, Colonha.
Kandinsky, Fuga (1914), fondacion Beyeler, Riehen. Aquesta òbra pòt èsser considerada coma de tendéncia expressionista abstracha.

Extensions

[modificar | Modificar lo còdi]
Alvar Cawén, Sokea soittoniekka (Lo Musician cèc, 1922).
Rolf Nesch, Elbe Bridge I (1932).

D'entre los principals pintres, al començament del sègle XX, avent agut al mens un periòde expressionista:

Arquitectura

[modificar | Modificar lo còdi]

Lo trabalh de Erich Mendelsohn es expressionista. Veire per exemple la torre Einstein a Potsdam, en Alemanha.

Literatura

[modificar | Modificar lo còdi]

Se destria mai sovent tres temps de l'expressionisme en literatura:

  • Lo primièr expressionisme (Frühexpressionismus), fins a la velha de la Primièra Guèrra mondiala.
  • L'expressionisme de la Primièra Guèrra mondiala fina a 1925.
  • L'expressionisme tardièr e sa disparicion jol regim nazi.

Contorns foscs del movement expressionista en literature

[modificar | Modificar lo còdi]

Mai sovent son citats lo nom dels poètas Hugo Ball, Gottfried Benn, Yvan Goll o Georg Trakl, mas se liga tanben a l'expressionisme los romans de Franz Kafka e d'autres autors dramatics alemands del començament del sègle XX, coma Georg Kaiser o Ernst Toller, tanben franceses coma lo roman d'Octave Mirbeau, Dins lo cèl, que redigiguèt jol còp de la revelacion de Van Gogh, o al subjècte de sas Farças e moralitats.

Revistas

[modificar | Modificar lo còdi]
Menschheitsdämmerung. Symphonie jüngster Dichtung, Rowohlt, 1920

Poèsia expressionista alemanda

[modificar | Modificar lo còdi]

Lo poèta Pierre Garnier, que consacrèt de libres a Gottfried Benn, publicat amb sa femna, Ilse en 1962.

La poèsia expressionista alemanda es encara plan pauc coneguda Menschheitsdämmerung (« Crepuscul [o: alba] de l'umanitat »), l'importanta antologia e sas introduccions successivas (1919, 1922, Nòva York, estiu 1959) de Kurt Pinthus.

Teatre

[modificar | Modificar lo còdi]

August Strindberg e Frank Wedekind son mai sovent considerats coma los davancièrs del teatre expressionista. Lo primièr dramaturg qualificat obertament d'expressionista foguèt August Stramm.

L’influéncia del cinèma sul teatre expressionista foguèt evidenta a partir dels primièrs moments, utilizant tanben lo descòrs e los costums dels actors coma instruments al servici d’òbras dramaticas passant lo conformisme de las representacions teatralas convencionalas. L’autor, l’actor e lo public devon partejar la vision interiora del primièr, arribant a un ton mistic qu'accentua la mimica. Lo representant mai emblematic aparéis après la Primièra Guèrra mondiala: Ernst Toller. en seguida, d’autres autors, coma Bertolt Brecht, seràn influenciats per aqueste movement.

Cinèma

[modificar | Modificar lo còdi]

Amb la sortida del film Lo Cabinet del doctor Caligari en 1920, Robert Wiene aparéis coma un dels primièrs realizators a introduire d'elements expressionistas dins lo cinèma. Per aqueste majan, se'n ven al simbolisme mercé als decòrs, a las luces, als costums e a l'interpretacion dels personatges, elements qu'aspiran a pujar, pel grand ecran, una optica desformada de la realitat.

Lo cinèma mut alemand demorèt simbolicament associat a l'expressionisme, amb de realizators coma Friedrich Wilhelm Murnau, Fritz Lang e Paul Wegener. Las òbras mai representativas d'aqueste periòde son Nosferatu e Faust, una legenda alemanda de Murnau, Las Tres Luces e la seria dels Doctor Mabuse de Lang. La desmesura es lo tracha màger d'un genre de cinèma se plaçant entre l'orror e lo fantastic. Unes films posterieurs seràn realizats dins lo mèsme estil a l'escasença del passage al sonor, coma M lo Maudit de Fritz Lang.

Mai tard, d'autres cineastas utilizaràn d'elements de l'expressionisme cinematografic coma Alfred Hitchcock, Orson Welles, Carol Reed o Andrzej Wajda, mas amb una estetica plan mai madura e alunhada de l'excès teatral.

Musica

[modificar | Modificar lo còdi]

Der blaue Reiter publica dins son primièr almanac l’òbre de tres compositors: Arnold Schönberg (que  tanben faguèt de pintura expressionista), Alban Berg e Anton von Webern, los tres que formavan la nomenada segonda escòla de Viena. Dins la dralha d'aquestes musicians, i a los opèras Lulu e Wozzeck de Berg e dins los dramas Die Erwartung et Die Glückliche Hand de Schönberg.

Dança

[modificar | Modificar lo còdi]

Los representants màger son Kurt Jooss e Mary Wigman o mai Harald Kreutzberg.

Bibliografia

[modificar | Modificar lo còdi]
  • Djordje Alfirevic, Expressionism as The Radical Creative Tendency in Architecture, Arhitektura i urbanizam, 2012, Modèl:Numéro, p. 14-27.
  • Dr Tayfun Belgin, Pr Ralph Melcher, Jacqueline Munck, Andrei Nakov, Marc Restellini, Pr Raimund Stecker, Denise Wendel-Poray, Detmar Westhoff, Dr Roman Zieglgänsberger, Expressionismus & Expressionismi - Der Blaue Reiter vs Brücke - Berlin-Munich 1905-1920, catalogue de l'exposition de la Pinacothèque de Paris, 2011, 376 p. ISBN: 9782358670241
  • Wolf-Dieter Dube, Journal de l'Expressionnisme, Skira, , 170 p., 36 cm. (ISBN 2-605-00026-5)
  • Pierre et Ilse Garnier, L'Expressionnisme allemand (essai suivi d'un choix de textes, bilingue allemand/français pour les poèmes), André Silvaire, coll. « Connaissez-vous ? », 1962 ; rééd. 1979.
  • Maurice Godé, L'Expressionnisme, Paris, PUF, coll. « Perspectives germaniques », 1999, 368 p. ISBN: 978-2130501442.
  • Article « Expressionnisme » par Maurice Godé (1-4) et Olivier Agard (5, Art cinématographique) dans le Dictionnaire du monde germanique, Élisabeth Décultot (dir.), Michel Espagne et Jacques Le Rider, Paris, Bayard, 2007, p. 340-346 ISBN: 9782227476523.
  • Maurice Lemaître, Le Théâtre expressionniste allemand (Centre de Créativité, Paris, 1967), Fondation Bismuth-Lemaître, 13, rue de Mulhouse, 75002 Paris, France.
  • Jean-Michel Palmier, L’Expressionnisme comme révolte, tome I : Apocalypse et révolution, tome II : L’Expressionnisme et les arts, Payot. 1978 et 1979.
  • Alain Poirier, L'Expressionnisme et la musique, Fayard, coll. « Les chemins de la musique », Paris, 1995, 311 p. ISBN: 9782213592435.
  • Lionel Richard, Expressionnistes allemands. Panorama bilingue d'une génération, Maspéro, 1974, rééd. La Découverte/Maspéro, coll. « Voix », 1983, rééd. Complexe, 2001.
  • Serge Fauchereau (1939-), Avant-gardes du XXème siècle, arts et littérature, 1905-1930, Paris, Flammarion, 2016, ISBN: 978-2-0813-9041-6 (pp. 17-89)

Nòtas e referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ Wolf-Dieter Dube, 1983, p. 23
  2. ↑ Il existe plusieurs versions.
  3. ↑ Il convient de citer encore Maurice Dumont, Gustave van de Woestijne, Katharine Schäffner…
  4. ↑ Ian Chilvers, The Oxford Dictionary of Art, vol. 2004, Oxford University Press, p. 506 ISBN: 0-19-860476-9.

Articles connèxes

[modificar | Modificar lo còdi]
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Expressionisme&oldid=2433508 »