Jaufré Rudèu
.jpg)
Jaufré Rudèu[1][N 1][N 2], variantas Jaufre, Jaufret[2], Rudèl[2] (Jaufre, Jaufret, Rudèl (l.), Rudèu en nòrma mistralenca[2][3]; Jaufre Rudel en occitan ancian; v. 1113 a Blaia - v. 1170) èra un gentilòme e un grand trobador occitan. Escaissat lo prince de Blaia (mistralenc: prince de Blaio[2]), vila que ne foguèt lo senhor, prenguèt part a la Segonda Crosada.
Escriguèt de cançons d'amor au cors de la permèira mitat dau sègle XII e canta « l'amor de lonh », es a dire l'amor impossible e sens espèr.
Segon sa vida (de segur en granda partida inventada après sa vida vertadèira) celebrèt benlèu la comtessa Odièrna de Trípol (dau comtat de Trípol, estat occitan d'Orient dins l'actuala Siria), ben nascuda e inaccessibla e que per ela se crosèt e lo coneguèt pas sonque un pauc abans de morir. Sembla que s'enamorèt efectivament d'una dama establida en Orient e que, per de rasons materialas o psicologicas, aqueste amor demorèt un amor de luènh .
Sèt poèmas de Rudèl an subreviscut, dont quatre amb lor notacion melodica.
Vida de Jaufré Rudèl
[modificar | Modificar lo còdi]
Jaufre Rudels de Blaia si fo mout gentils hom, princes de Blaia. Et enamoret se de la comtessa de Tripol, ses vezer, per lo ben qu'el n'auzi dire als pelerins que venguen d'Antiocha. E fez de leis mains vers ab bons sons, ab paubres motz. E per voluntat de leis vezer, el se croset e se mes en mar, e pres malautia en la nau, e fo condug a Tripol, en un alberc, per mort. E fo fait saber a la comtessa et ella venc ad el, al son leit, e pres lo antre sos bratz. E saup qu'ela era la comtessa, e mantenent recobret l'auzir e•l flairar, e lauzet Dieu, que l'avia la vida sostenguda tro qu'el l'agues vista ; et enaissi el mori entre sos braz. Et ella lo fez a gran honor sepellir en la maison del Temple ; e pois, en aquel dia, ella se rendet morga, per la dolor qu'ella n'ac de la mort de lui.
(Jaufré Rudèu de Blaia foguèt un fòrça gentil òme, prince de Blaia. E s'enamorèt de la comtessa de Trípol, sens la véser, per lo ben que n'ausiguèt dire daus pelegrins qui venián d'Antiòquia. E faguèt d'ela mantun vers amb bons sons e paures mots. E per volontat de la véser, eu se crosèt e se prenguèt la mar, e tombèt malaut en la nau, e foguèt conduit a Trípol, en un ostau, coma mòrt. E aquò foguèt fait saber a la comtessa qui venguèt a eu, a son lièit e lo prenguèt entre sos braces. E la coneguèt suu pic e tornèt cobrar l'ausir e lo sentir, e lausèt Dieu pr'amor que l'aviá sostenguda la vida fins que l'aguèsse vista ; e atau eu moriguèt entre sos braces. E ela lo faguèt espelir en la maison dau Temple ; e puèi, en aqueu jorn, ela se rendèt morga, per la dolor qu'aguèt per eu.)
Extreit
[modificar | Modificar lo còdi]
S'esclarzis, si cum far sol,
E par la flors aiglentina,
El rossinholetz el ram
Volf e refranh ez aplana
Son dous chantar et afina,
Dreitz es qu'ieu lo mieu refranba.
Poèmas
[modificar | Modificar lo còdi]- Qand lo rossignols el foillos
- Lanqand li jorn son lonc en mai
- Qan lo rius de la fontana
- Belhs m'es l'estius e·l temps floritz
- Lan quan lo temps renovelha
- Pro ai del chan essenhadors
- No sap chantar qi so non di
Veire tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- Poesias e Poètas de l'Edat Mejana : Jaufré Rudèl
- "Amour de Loin" Libret d'Amin Maalouf que l'eròi principau es Jaufré Rudèu.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Las formas Jaufré e Jaufre son las doas possiblas en occitan, mas la forma gascona es Jaufré. Veire Dicod'Òc.
- ↑ Segon lo Tresaur dau Felibritge, Rudèl es la forma lengadociana e los autres dialèctes occitans utilizan lo nom Rudèu (lem.: Rudeu). Pr'amor que Jaufré ven de Blaia, cau utilizar lo gascon Blaiés aicí.
