Partit politic
Un partit politic es una organizacion politica duradissa formada de plusors d'individús ò grops d'individús qu'assaian de conquistar e de conservar lo poder politic. Aquel objectiu o diferencia dei grops parlamentaris que son de gropaments de parlamentaris durant una mandatura e dei grops de pression que son d'organizacions destinadas a influenciar la politica sensa prendre lo poder.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Lei partits politics son d'organizacions relativament recentas que son eissidas dei faccions e dei grops parlamentaris qu'existián dins certanei sistèmas politics (democracia atenenca, Republica Romana, republicas marchandas italianas...). De còps ben estructuradas, lei faccions èran pasmens dependentas de la fortuna de son fondator e subrevivián rarament a sa disparicion. Lei grops parlamentaris èran puslèu d'associacions entre elegits sensa liame amb lo pòble. Pasmens, la mesa en plaça d'una vida democratica establa e la generalizacion dau sufragi foguèron donc de condicions necessàrias a l'aparicion dei premiers partits politics vertadiers.
Lo pus ancian es probablament aparegut ais Estats Units durant la presidéncia d'Andrew Jackson (1829-1837). D'efiech, aqueu president prenguèt de mesuras per alargar la basa electorala dau país e imaginèt lo sistèma dei « despolhas » que permetiá au president elegit de remplaçar totei lei foncionaris superiors per de fidèus. Aquò entraïnèt la constitucion de grops estructurats que se mantenguèron en plaça per conquistar e tenir lo poder. Aqueu modèl se difusèt lentament dins d'autrei país desvolopats coma lo Reiaume Unit (benlèu vèrs la fin deis ans 1860) e França (vèrs lo començament deis ans 1880).
Una autra etapa dins la formacion dei partits politics foguèron l'aparicion de movements revolucionaris, sovent dins de país onte leis eleccions èran raras ò inexistentas. Organizats per reversar de regims autoritaris, se dotèron d'estructuras capablas de resistir a la repression e de dirigir un nombre creissent de sòcis. En particular, foguèt lo cas dei movements revolucionaris ò reformators que se desvolopèron en Russia e que venguèron una referéncia per lei partits que se formèron durant la lucha anticoloniala e que dominan uei la vida politica dins la màger part dei país.
Organizacion dei partits
[modificar | Modificar lo còdi]Tipes de partits
[modificar | Modificar lo còdi]Existís ges de tipologia clara dei partits politics. Dins aquò, es aparegut un vocabulari especific basat sus l'ideologia, la foncion e l'organizacion. L'ideologia oficiala dau partit es sovent definida dins seis estatuts oficiaus e es susceptibla de cambiar. Segon sa natura, laissa un nivèu d'autonòmia mai ò mens importants a sei sòcis (possibilitat de crear de corrents intèrnes[1], d'aderir a un autre partit[2]... etc.). Aquela ideologia pòu determinar lo caractèr territòriau dau movement (transnacionau[3], nacionau, regionau...).
Lei classificacions basadas sus la foncion sociala ò politica dau partit son mens claras. Ansin, segon lei regions e lei periòdes, lo vocabulari utilizat varia fòrtament. Dins lei país de tradicion democratica, se pòu observar de partits « constituents » que fan generalament partida dau sistèma politic en plaça, coma lei dos grands partits estatsunidencs, de partits « programatics » que s'interessan principalament a la politica e ai resultats obtenguts e de partits « responsables », coma lei grands partits europèus, que cumular lei ròtles constituent e programatic. Pasmens, aquela presentacion es sovent fòrça contestada[4].
Son pereu definits de tipes de partit en foncion de la natura de sei sòcis. Lo partit de « quadres » es compausat de sòcis ben formats e politicament fisables, çò qu'assegura normalement un foncionament eficaç de son aparelh. Lei partits de « captaus » an un principi de foncionament similar, basat sus lo prestigi sociau ò morau de seis aderents. A l'opausat, lo partit de « massas » tèn un nombre important de sòcis mai dèu organizar lor educacion politica per desgatjar un elèit capable de constituïr l'estructura de son organizacion. En revènge, lo nombre important d'individús qu'un tau partit es capable de mobilizar representa sovent una fòrça politica importanta. Enfin, dempuei la fin dau sègle XX, son apareguts lei concèptes de « partit d'electors » e de « partit de sòcis » (que pòu venir un « partit d'elegits » se multiplica lei succès electoraus).
Estructuras dei partits
[modificar | Modificar lo còdi]L'organizacion intèrna d'un partit pòu presentar de variacions importantas segon lo luòc, lo periòde e l'importància dau movement. L'element de basa n'es generalament lo sòci que paga una cotisacion per far partida dau partit. Aquò o destria dau simpatizant que pòu ajudar lo partit d'un biais ponctuau, per exemple per organizar una campanha electorala. Lei sòcis se reünisson regularament au sen d'una unitat locala que li permèton de discutir de subjèctes politics ò liats a l'organizacion dau partit. Segon leis organizacions, lei sòcis ò lei cellulas localas designan lei membres deis institucions superioras.
Leis institucions superioras d'un partit son fòrça divèrsas. Generalament, se tròban un conseu politic qu'assegura lo contraròtle deis orientacions generalas dau movement e quauqueis individús amb un ròtle pus important (secretari generau, president, candidat a una eleccion importanta...). Aqueleis instàncias despendon teoricament dei sòcis mai, dins lei fachs, son sovent fòrça independentas de la basa. Certanei partits dispausan d'organizacions parallèlas (organizacion de la jovença, sindicats, milícias armadas...).
La darriera question importanta de l'organizacion d'un partit politic es aquela de son finançament. Lei doas fònts principalament son generalament lei cotisacions dei sòcis e aquelei deis elegits dins lei país ont existisson d'indemnitats de foncion. Lei dons d'individús ò d'entrepresas son sovent susvelhats amb de mecanismes permetent lor publicacion. Dins mai d'un país, la corrupcion es tanben un mejan frequent per finançar un partit, çò qu'a entraïnat l'adopcion d'una legislacion especifica sus l'origina dei fons (amb de còps la mesa en plaça de finançaments publics) e lo montant maximom dei dons.
Sistèma politic e partits
[modificar | Modificar lo còdi]Monopartisme
[modificar | Modificar lo còdi]Lo monopartisme es una situacion ont un partit unic exercís lo poder efectiu. Se caracteriza per l'abséncia d'alternativa politica. Dins aquò, aquel estat pòu descriure de situacions fòrça diferentas. Dins lo cas dei regims de partit unic, la lèi autoriza unicament l'existéncia d'un partit qu'es aqueu dau govèrn. De partits minoritaris integrats au sistèma pòdon èsser tolerats mai son influéncia vertadiera es fòrça febla. Per exemple, durant la Guèrra Freja, èra lo cas en Republica Democratica Alemanda onte lo Partit Socialista Unificat d'Alemanha (SED) teniá la realitat dau poder e coexistiá amb divèrsei partits segondaris.
Dins lei situacions de regims autoritaris mantenent una façada democratica coma la Russia de Vladímir Pótin, de partits d'oposicion pòdon èsser autorizats mai lo partit dominant utiliza divèrsei mejans coma la corrupcion, lo clientelisme ò la frauda electorala per gardar lo poder. Aquelei país son egalament sovent accusats de violacions dei drechs de l'òme.
Enfin, dins de país amb d'institucions democraticas reconegudas, pòu s'observar una situacion de preponderància d'un partit que ganha cada eleccion durant un periòde lòng. Dins aqueu cas, es sovent considerat coma lo movement pus consensuau ò aproficha un contèxte favorable coma una division de seis adversaris. Per exemple, lo Partit Sociau Democrata Suedés dei Trabalhaires dirigiguèt Suècia de 1932 a 1976 gràcias a 13 succès consecutius ais eleccions legislativas.
Bipartisme
[modificar | Modificar lo còdi]Lo bipartisme es una situacion que s'oberva principalament dins lei país anglosaxons coma leis Estats Units d'America, lo Reiaume Unit ò Alemanha. Es caracterizat per una alternància politica limitada a dos partits, generalament un partit d'inspiracion progressista e un autre d'inspiracion liberala. Es sovent fondat sus un mode d'escrutinh que favoriza lei partits pus importants[5] mai aquò es pas obligatóri[6]. D'autrei partits pòdon existir mai son influéncia demòra febla e mai se participan, de còps, a de govèrns de coalicion.
Multipartisme
[modificar | Modificar lo còdi]Lo multipartisme correspond a una situacion politica amb mai de dos partits susceptibles de ganhar una eleccion. Pasmens, son rarament capables de s'impausar ò de dirigir lo país solet, çò que mena a la formacion quasi sistematica de coalicions. Aquò es sovent lo cas dins lei país amb un mòde d'eleccion proporcionau ò aguent de divisions politicas duradissas. D'exemples caracteristics son Israèl ò Belgica.
Annèxs
[modificar | Modificar lo còdi]Liames intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Maurice Duverger, Les partis politiques, Armand Colin, 1951.
- (fr) Daniel-Louis Seiler, Les partis politiques, Armand Colin, 1993.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Aquela possibilitat es relativament frequenta car mai d'un partit coaliza de tendàncias politicas pròchas mai que presentan quauqueis diferéncias entre elei. Pasmens, existís de partits organizats segon lo principi dau centralisme democratic qu'enebís de contestar una decision presa per leis autoritats centralas.
- ↑ Aquela possibilitat es rara. Pòu èsser limitada a certanei partits considerats coma aliats.
- ↑ Lei partits transnacionaus son rars mai se pòu citar lo Sinn Fein. En revènge, existís d'organizacions internacionalas destinadas a coordenar l'accion de plusors partits qu'operan dins de país diferents.
- ↑ En particular, dempuei la fin dau sègle XX, lei tèrmes « responsable » ò « irresponsable » son venguts fòrça utilizats per descreditar un adversari.
- ↑ Lo pus frequent es lo metòde dich « the winner takes it all » que dòna la victòria au partit qu'obtèn lo maximom de votz.
- ↑ Per exemple, Alemanha utiliza un mòde d'escrutinh proporcionau que laissa en teoria la possibilitat a d'autrei movements d'obtenir de resultats electoraus importants.