Telemac

Dins la mitologia grèga, Telemac (en grèc ancian Τηλέμαχος / Telèmacós, « que se bat de luènh », al repècte del paire) es lo filh d'Ulisses e de Penelòpa. Aparéis dins las epopèas grègas del Cicle troian, es subretot un dels personatges principals de l’Odissèa d'Omèr, qu'ajuda la seuna maire puèi lo seu paire contra los pretendent.

Mite

Naissença e enfança

Telemac es lo filh d'Ulisses, rei de l'ilòta grèga d'Itac, e de Penelòpa. Telemac èra encara jovenòt quand lo seu paire se n'anèt a la guèrra de Tròia. Telemac es implicat dins una engana que s'ensajèt Ulisses al partir per la guèrra de Tròia e qu'existís mai d'una versions. Dins un resumit dels Cants ciprians, epopèa del ciscle tròia que conta lo començament de la guèrra, Ulisses, que vòl pas partir per la guèrra, simulaa la folia al moment que los autres caps de venon lo cercar a Itaca per combatre. Sul conselh de Palamèda, los caps de l'espedicion rauban Telemac a Penelòpa e fenhon de voler lo batre fins a mòrt, o alara Palamèda menaça de lo tuar d'un còp d'espasa (ambedoas versions son presentas dins lo resumit): Ulisses se deu de cedar. Aquela version es atalcontada per Apollodor

Dins l’Odissèa

Telemac a un ròtle important dins l’Odissèa que conta lo retorn d'Ulisses cap a Itac e lo biais que torna al poder. Vint ans aprèp lo despart d'Ulisses, Telemac, ara jovent, ensag d'afrentar los pretendents cobejan Penelòpa e lo tròn d'Itac. Al començament de l'epopèa, Telemac recep l'ajuda de la divessa Atena qu'apareis jos forma de companhons, d'en primièr Mentés (al cant I) puèis Mentor (a partir del cant II). Coma Mentés, Atena torna l'esper a Telemac fasent comprene qu'Ulisses es encara vivent; li conselha alara de convocar los gents d'Itac en assemblada sus l'agòra per condamnar lo comportament dels pretendents e demandar que se prepara una nau per que s'ane cercar lo seu paire. L'endeman, Telemac fa coma èra preist, mas butat contra las galejadas dels pretendents qu'anan fins a refusar d'armar una nau. Vesent que capitara pas a deslotjar los pretendents, Telemac, sul conselh d'Atena que prenguèt l'aparéncia de Mentor, pasmens decidiguèt de s'anar en secret amb la complicitat de sa vièlha noiriça Euriclèa. Decidiguèt de descobrir çò que se passèt amb lo paire, Telemac d'en primièr s'anèt a Pilós, prèp de Nestor (cant III), puèi viatgèt per via terrèstra per jónher Esparta ont l'aculhèron Menelas e Elena (cant IV). Nestor saviá res sul destin d'Ulisses dempuèi la fin de la guèrra, mas Menelas conta a Telemac son encontra amb Protèa, que li aviá revelat qu’Ulisses èra prisonièr per la ninfa Calipso. Entretemps, a Itaca, los pretendents aprenon lo despart de Telemac e decidisson de li far una emboscada dins l'estrech entre Itac e Samè, per o tuar al retorn. Penelòpa o apren dels servicials encara fidèls, mas a cap de biais de s'i oposar e pòt sonque pregar Atena. Mas tornan cap a Itac, Telemac pren un autre camin, escapa atal a la mòrt. Los servicials de Penelòpa anoncian lo retorn de Telemac amb grand perilh pels pretendents, alara qu'aqueles preparavan l'emboscada rentrent en preissa; Antinoòs vòl tentar una emboscada nòva, mas Amfinomos filh de Nisos o ne dissuadís.

Chaple dels pretendents per Ulisses e Telemac, cratèr campanian de figuras rojas, v. 330 , Lovre (CA 7124)

Pauc aprèp, Ulisses torna a Itac e se deu deguisar per que los preptendents, nobroses, lo reconeisson e lo tuan. Deguisat en mendicaire desconeissable amb l'ajuda de la divessa Atena e refugiat a çò del porquièr Eumèu, revèla sa vertadièra identitat a Telemac sul conselh de la divessa. Telemac ajuda enseguida Ulisses a prendre los pretendents dins la sala granda del palais Itacan e a los chaplar, totjorn amb l'ajuda discrèta d'Atena, al cant XXII. Telemac pareis estaborlit: ajuda Ulisses a sortir de la sala d'armas las armas dels pretendents per las amagar dins la sala del tresaur que sonque Ulisses e el possedisson la clau, mas oblia de clavar la pòrta de la sala del tresaur al retorn cercar las armas suplementárias pels aliats d'Ulisses, çò que permet als pretendents de s'armar alara qu'èra previst qu'Ulisses los afronta desarmats. Mas Telemac se bat valentament e tua de pretendents qu'Anfinomos, Euriad, Anfimedon, Leocrit. Prega qu'Ulisses gracie l'aèda Femios. Medon lo suplica a son torn mas Ulisses volgava pas lo tuar. A la fin del chaple, es Telemac que vigila a la mesa a mòrt de las servicialas qu'avián traït Penelòpa al benefici dels pretendents: las fa penjar. A las retrobadas entre Ulisses e Penelòpa, Telemac s'indigna del mesfíx persistent de la maire, mas Ulisses li demanda de los daissar sols. Al cant XXIV, quand las familhas e aliats dels pretendants morts menaçan Itaca de guèrra civila, Telemac torna al combat e se dich prèst de mòstrar sa valença amb lo encoratjaments d'Ulisses. A la fin de l’Odissèa, Telemac pòt tornar a una vida tranquila a Itaca amb la familha unida.

Aprèp los eveniments de l’Odissèa

Pel rèsta de la vida de Telemac, los autors grècs divergisson. Dins la Telegonia, una epopèa perduda del cicle troian que contunhava l’Odissèa, se sap qu'Ulisses aguèt un filh amb la maasca Circèa, Telegonos, que conesiá pas lo seu paire. Quand Telegonos arribèt a Itaca, Ulisses combatèt per defendre son illa e legonos lo ferrís fins a mòrt. Comprenent que l'aviá tuat, Telegonos menèt lo còs d'Ulisses, Penelòpa e Telemac prèp de Circèa. Circèa fa imortals Telegonos, Telemac e Penelòpa; Penelòpa esposa Telegonos e Circèa esposa Telemac. Los autres autors presentan de variantas pròcha d'aquela de la Telegonia. Dins l’Efemerid de la guèrra de Tròia de Dictis de Crèta e dins un resumit (ipotèsis) de l’Odissèa, i es dich qu'Ulysse recep una prediction selon que será tuat pel seu filh: ignorant l'existéncia de Telegonos, atal se fisa de Telemac e l'alunha enviant a Cefallenia, mas aquó servís gaire . L’Alexandra, compausat pel poèta grèc ellenistic Licofron, indica de biais allusiu e escur que Telemac tua mai tard sa femna abans d'èsser tuat per una filha d'Ulisses e de Circèa. Una escolia d'aquel poèma dona une varianta un pauc diferenta que Telemac esposa Cassifonèa, filha de Circèa, puèi tua Circèa perque vòl pas recébre d'òrdres d'ela; mas Cassifonèa lo tua per venjar sa maire. Lo nom de l'esposa de Telemac varia segon los autors. Dins lo Catalòg de las femnas, Telemac esposa Policasta, filha de Nestor. Per l'istorian grèc Ellanicos, Telemac esposa Nausicaá, filha d'Alcinoós.

Vejatz tanben

Fonts anticas

• Omèr Odissèa en linha (passim).
• Esiòd Telegonia en linha

Bibliografia

• (fr)Ariane Eissen, Les Mythes grecs, París, Belin, 1993.
• (fr)Timothy Gantz, Mythes de la Grèce archaïque, París, Belin, 2005 (1a ed americana: 1993).
• (en) J.C.B. Petropoulos, Kleos in a minor key : the Homeric education oflittle prince, Boston (Mass.) e Londres, Center for Hellenic Studies, circa 2011.