ਹੈਰੀਟ ਤੁਬਮਨ
ਹੈਰੀਟ ਤੁਬਮੈਨ | |
|---|---|
 ਹੈਰੀਟ ਤੁਬਮੈਨ ਅੰ. 1885 | |
| ਜਨਮ | ਅਰਮਿੰਟਾ ਰੋਸ c. 1822 ਡੋਰਚੇਸਟਰ ਕਾਉਂਟੀ, ਮੈਰੀਲੈਂਡ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ |
| ਮੌਤ | ਫਰਮਾ:BirthDeathAge ਔਬਰਨ, ਨਿਊਯਾਰਕ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ |
| ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ | ਨਮੂਨੀਆ |
ਹੈਰੀਟ ਤੁਬਮੈਨ (ਜਨਮ ਅਰਮਿੰਟਾ ਰੋਸ; ਸੀ. 1822 - 10 ਮਾਰਚ 1913) ਅਮਰੀਕੀ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀਵਾਦੀ, ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਲਈ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਕੌਟ ਅਤੇ ਜਾਸੂਸ ਸੀ। ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਵਿੱਚ ਜੰਮੀ ਤੁਬਮਨ ਬਚ ਗਈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅੰਤਕਧਾਰੀ ਰੇਲ ਰੋਡ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਐਂਟੀਸਲੇਵ ਵਰਕਰਜ਼ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਘਰਾਂ ਦੇ ਨੈਟਵਰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲਗਭਗ ਸੱਤਰ ਗ਼ੁਲਾਮ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ[1] ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ 13 ਮੁਸਾਫਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਹਾਰਪਰ ਫੈਰੀ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਬਾਅਦ ਨੌਬਤ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੌਨ ਬ੍ਰਾਊਨ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਯੁੱਗ 'ਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਭਾਗੀਦਾਰ ਰਹੀ।
ਡੌਰਚੇਸਟਰ ਕਾਉਂਟੀ, ਮੈਰੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਲਾਮ ਵਜੋਂ ਜਨਮ ਹੋਈ, ਤੁਬਮਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਸਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੁੱਟਿਆ ਗਿਆ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸਮੇਂ 'ਚ, ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ 'ਚ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟ ਵੱਜੀ ਜਦੋਂ ਮਾਲਿਕ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਗੁਲਾਮ ਨੌਕਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਧਾਤ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਮਾਰਨੀ ਚਾਹੀ, ਪਰ ਉਹ ਧਾਤ ਉਸ ਨੌਕਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਤੁਬਮਨ ਨੂੰ ਜਾ ਵੱਜੀ। ਸੱਟ ਵੱਜਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਚੱਕਰ ਆਉਣੇ, ਦਰਦ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਅਧਿਕ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਨੀਂਦ ਆਉਣਾ (ਹਾਈਪਰਸੋਮਨੀਆ), ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟ ਦੇ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਟਿਯੂਬਮਨ ਨੇ ਅਜੀਬ ਦਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਸੁਹਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਨਸੀਹਤਾਂ ਮੰਨਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਨੇ, ਉਸ ਦੀ ਮੈਥੋਡਿਸਟ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਸ਼ਰਧਾਵਾਨ ਬਣਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ 'ਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।
1849 ਵਿੱਚ, ਤੁਬਮਨ ਫਿਲੇਡੇਲਫਿਆ ਭੱਜ ਗਈ, ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਹ ਮੈਰੀਲੈਂਡ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਗਈ। ਇੱਕ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਲੈ ਗਈ, ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ, ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ, ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਦਰਜਨਾਂ ਹੋਰ ਨੌਕਰਾਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਰਾਤ ਨੂੰ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਤੁਬਬਮਨ (ਜਾਂ "ਮੂਸਾ", ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ) "ਕਦੇ ਕੋਈ ਯਾਤਰੀ ਨਹੀਂ ਗਵਾਇਆ।"[2] 1850 ਦਾ "ਭਗੌੜਾ ਗੁਲਾਮ ਐਕਟ" ਪਾਸ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਭਗੌੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨੌਰਥ ਅਮੈਰਿਕਾ (ਕਨੇਡਾ) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗੁਲਾਮਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਤੁਬਮਨ ਨੇ 1858 ਵਿੱਚ ਜੌਹਨ ਬ੍ਰਾਊਨ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਹਾਰਪਰਜ਼ ਫੈਰੀ 'ਤੇ 1859 ਦੇ ਆਪਣੇ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਲਈ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ।
ਜਦੋਂ ਸਿਵਲ ਯੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਤੂਬਮਨ ਨੇ ਯੂਨੀਅਨ ਆਰਮੀ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਪਹਿਲਾਂ ਕੁੱਕ ਅਤੇ ਨਰਸ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਕਾਊਟ ਅਤੇ ਜਾਸੂਸ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਬਣੀ, ਉਸ ਨੇ ਕੰਬੋਹੇ ਫੈਰੀ ਵਿਖੇ ਛਾਪੇ ਦਾ ਮਾਰਗ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ 700 ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੌਕਰਾਂ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਇਆ। ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ 1859 ਵਿੱਚ ਨਿਊਯਾਰਕ ਦੇ ਔਬਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜਾਇਦਾਦ 'ਤੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੁੱਢ਼ੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹੀ ਜਦ ਤੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਉਸ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਾ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਅਮਰੀਕਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਜਿਸ ਦੀ ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। 1913 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਈ।
ਜਨਮ
[ਸੋਧੋ]ਤੁਬਮਨ ਦਾ ਜਨਮ ਅਰਮਿੰਟਾ "ਮਿੰਟੀ" ਰੌਸ ਦਾ ਜਨਮ ਗੁਲਾਮ ਮਾਪਿਆਂ, ਹੈਰੀਟ ("ਰੀਟ") ਗ੍ਰੀਨ ਅਤੇ ਬੇਨ ਰੋਸ ਕੋਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਰੀਟ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਮੈਰੀ ਪੈਟੀਸਨ ਬ੍ਰੋਡੇਸ (ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਬੇਟਾ ਐਡਵਰਡ) ਕੋਲ ਸੀ। ਬੇਨ ਨੂੰ ਐਂਥਨੀ ਥੌਮਸਨ ਕੋਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਮੈਰੀ ਬ੍ਰੋਡੇਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪਤੀ ਬਣਿਆ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਮੈਰੀਲੈਂਡ ਦੇ ਡੋਰਚੇਸਟਰ ਕਾਊਂਟੀ ਦੇ ਮੈਡੀਸਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ "ਬਲੈਕ-ਵਾਟਰ ਨਦੀ" ਦੇ ਕੋਲ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਪੌਦੇ ਲਗਾਏ ਸਨ। ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗੁਲਾਮਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਤੁਬਮਨ ਦੇ ਜਨਮ ਦਾ ਸਹੀ ਸਾਲ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਥਾਂ ਦਾ ਪੱਕਾ ਪਤਾ ਹੈ। ਕੇਟ ਲਾਰਸਨ ਨੇ, ਇੱਕ ਦਾਈ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਸਮੇਤ ਕਈ ਹੋਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ[3],ਸਾਲ 1822 ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਜੀਨ ਹੁਮੇਜ਼ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ "ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੌਜੂਦਾ ਸਬੂਤ ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਬਮਨ ਦਾ ਜਨਮ 1820 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਇੱਕ- ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।" ਕੈਥਰੀਨ ਕਲਿੰਟਨ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਤੁਬਮਨ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਜਨਮ ਦਾ ਸਾਲ 1825 ਦੱਸਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਵਿੱਚ 1815 ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕਬਰ 1820 ਹੈ।