Modrolotka czarnoczelna
Modrolotka czarnoczelna[3] (Cyanoramphus zealandicus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Występował endemicznie na Tahiti. Odnotowany po raz ostatni w 1844, uznany za wymarłego.
| Cyanoramphus zealandicus[1] | |||
| (Latham, 1790) | |||
 Ilustracja z 1849; autor: Marc Athanase Parfait Œillet Des Murs | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
modrolotka czarnoczelna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Taksonomia
edytujPo raz pierwszy gatunek opisał John Latham w 1790. Nadał mu nazwę Psittacus zealandicus[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza modrolotkę czarnoczelną w rodzaju Cyanoramphus[5]. Gatunek musiał zostać odkryty w 1769 podczas pierwszej podróży Jamesa Cooka – istnieje rysunek autorstwa towarzyszącego Cookowi w trakcie podróży Sydneya Parkinsona, na którym widnieje modrolotka czarnoczelna; podpis brzmi no. 5, Green Paroquit Otahite, Aá[6]. Ze względu na znaczne różnice w upierzeniu między ptakami dorosłymi a młodymi gatunek opisano pod licznymi synonimami (Rothschild wymienia ich 13, z czego jeden to nazwa zwyczajowa)[7].
Morfologia
edytuj
Długość ciała wynosiła około 25 cm[6]. Czoło czarne (ciemnofioletowe[6]), od kantarka niemal po tył szyi przebiega szkarłatny pas. Kuper także czerwony. Grzbiet i pierś matowozielone, głowa, szyja, brzuch i pokrywy podogonowe jaskrawozielone. Lotki na zewnętrznych chorągiewkach są niebieskie, na wewnętrznych – brązowe. Sterówki niebieskie z zielonymi krawędziami. Młode osobniki mają niebieskoczarne czoło, brązowawą głowę, pstre, brązowo-zielone upierzenie grzbietu, bardziej kasztanowy kuper i pasek biegnący przez oko oraz szarobrązowy spód ciała[7].
Zasięg
edytujGatunek znany wyłącznie z 5 okazów odłowionych na Tahiti[8]. W 1844 były to już ptaki rzadkie i miały występować jedynie w przesmyku na wyspie i w obszarach górskich. Marolles, który w 1844 odwiedził wyspę, odnotował, że według tubylców papugi te żyły wówczas tylko na niedostępnych zboczach i w głębokich dolinach. Nic więcej nie wiadomo o ekologii modrolotek czarnoczelnych[6].
Status
edytujIUCN uznaje modrolotkę czarnoczelną za gatunek wymarły. Do wymarcia mogło przyczynić się niszczenie środowiska, nadmierny odłów (tubylcy bardzo cenili sobie pióra[6]) i wprowadzenie na wyspę drapieżników. Znane jest 5 okazów muzealnych: trzy odłowiono w 1773 podczas podróży Cooka (dwa znajdują się w Liverpoolu, jeden w Tring), czwarty pozyskał Amadis w 1842 (znajduje się w Perpignan), zaś piąty pozyskany przez de Marollesa w 1844 przechowywany jest w Paryżu[8].
Przypisy
edytuj- ↑ Cyanoramphus zealandicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Cyanoramphus zealandicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Platycercini Selby, 1836 (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-24].
- ↑ John Latham: Index orntihologicus. T. 1. 1790, s. 102.
- ↑ Frank Gill, David Donsker & Pamela Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-24]. (ang.).
- ↑ a b c d e Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 172–173. ISBN 978-1-4081-5861-6.
- ↑ a b Lionel Walter Rothschild: Extinct birds. 1907, s. 69.
- ↑ a b Black-fronted Parakeet Cyanoramphus zealandicus. BirdLife International. [dostęp 2016-11-27].
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia okazu muzealnego w ARKive. arkive.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-07)].