5 Chersońska Dywizja Strzelców
5 Chersońska Dywizja Strzelców (ukr. 5-а Херсонська стрілецька дивізія) – jednostka wojskowa Armii Czynnej Ukraińskiej Republiki Ludowej
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Andrij Dołud |
| Ostatni |
płk Andrij Dołud |
| Działania zbrojne | |
| Wojna ukraińsko-sowiecka Wojna polsko-bolszewicka: | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Podległość | |
| Skład |
13 Brygada Strzelecka |
Formowanie i walki
edytujPo podpisaniu 24 kwietnia 1920 r. tajnej konwencji wojskowej pomiędzy Polską a Ukraińską Republiką Ludową, na pocz. maja tego roku w Łańcucie została sformowana 5 Chersońska Dywizja Strzelecka. Na jej czele stanął płk Andrij Dołud, zaś funkcję szefa sztabu 15 września objął ppłk Wasyl Czabaniwski. Od 15 listopada zastępcą dowódcy był płk Mykoła Aleksin. Dywizja miała składać się z trzech brygad piechoty. Faktycznie miała początkowo jedynie dwa bataliony piechoty, pułk kawalerii i baterię artylerii (2 działa). Połowę jej stanu liczebnego stanowili Ukraińcy z Galicji, nieżyczliwie ustosunkowani do Polaków. Liczyła w czerwcu ponad 2,5 tys. żołnierzy.
Na skutek przerwania frontu polskiego pod Samhorodkiem, dywizja została zmuszona do odwrotu przed zakończeniem organizacji. Do końca czerwca pozostawała w odwodzie. W lipcu broniła frontu nad dolnym Zbruczem, a 27 lipca obsadziła front nad Seretem. 2 sierpnia wycofała się za Dniestr i obsadziła odcinek frontu od ujścia Strypy po granicę rumuńską[1].
W nocy z 25 na 26 sierpnia ok. 700–800 żołnierzy dywizji uzbrojonych w 4 działa i kilkanaście karabinów maszynowych na czele z płk. Hnatem Stefaniwem i płk. Antonem Krawsem zdezerterowało ze swoich pozycji bojowych. Ścigani przez wojsko i żandarmerię ulegli rozproszeniu na pocz. września, a następnie przeszli granicę z Czechosłowacją, po czym zostali internowani. 15 września 5 DP rozpoczęła natarcie przeciwko wojskom bolszewickim, będąc w składzie prawej grupy gen. Ołeksandra Udowyczenki. Zdobyto Czortków i przekroczono linię rzeki Zbrucz. Jednakże pod naciskiem 1 Armii Konnej dywizja w listopadzie 1920 r. była zmuszona wycofać się za Zbrucz, ponosząc duże straty. Po ogłoszeniu rozejmu na froncie Ukraińcy zostali internowani w obozie pod Strzałkowem.
Struktura organizacyjna
edytuj- 13 Brygada Strzelców
- 14 Brygada Strzelców
- 15 Brygada Strzelców
- 5 Brygada Artylerii
- 5 pułk konny
- 5 kureń zbiorczy
- mieszany kureń techniczny
- 5 mieszana sotnia techniczna
- szpital dywizyjny
Żołnierze oddziału
edytuj
| Dowództwo jednostki[2] | ||
| Stopień, imię i nazwisko | Okres pełnienia służby | Uwagi |
| Dowódca dywizji | ||
|---|---|---|
| płk Andrij Dołud | 25 V – koniec wojny | |
| Zastępcy dowódcy dywizji | ||
| ppłk Ferdynand Loner | 10 VI – 21 VII | |
| sot. M. Mykytka | 21 Vll – 29 Vlll | |
| płk Josyp Cwiniow | 29 Vlll – 15 Xl | |
| płk Mykoła Alieksin | 5 XI – koniec wojny | |
| Szefowie sztabu | ||
| sot. M. Mykytka | 21 V – 25 VII | |
| gen. chor. Jewhen Hamczenko | 25 Vll – 12 IX | |
| sot. Porfyrij Biłoszyckyj | 12 – 19 IX | |
| ppłk Wasyl Czabaniwskyj | 19 IX – koniec wojny | |
Przypisy
edytuj- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 310.
- ↑ Rukkas 2020 ↓, s. 252.
Bibliografia
edytuj- Zbigniew Karpus, Wschodni sojusznicy Polski w wojnie 1920 roku. Oddziały wojskowe ukraińskie, rosyjskie, kozackie i białoruskie w Polsce w latach 1919-1920, Toruń 1999
- Jacek Legieć, Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w wojnie polsko-ukraińsko-bolszewickiej w 1920 r., Toruń 2002, ISBN 83-7322-053-4
- Robert Potocki, Idea restytucji Ukraińskiej Republiki Ludowej (1920-1939) Wydawnictwo: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1999; ISBN 83-85854-46-0, rozdziały książki dotyczące wojny 1920 i planów strategicznych tworzenia armii URL w latach trzydziestych:[1]
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Andrij Rukkas: Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej–Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8098-843-9.