Artemiusz (Radosavljević)
Artemiusz, imię świeckie: Marko Radosavljević (ur. 15 stycznia 1935 w Leliciu k. Valjeva, zm. 21 listopada 2020 w Valjevie[1]) – serbski biskup prawosławny, w latach 1995–2010 biskup raszko-prizreński, w 2010 pozbawiony urzędu, zaś w 2015 usunięty z Cerkwi.
| Marko Radosavljević | |
| |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
15 stycznia 1935 |
| Data i miejsce śmierci |
21 listopada 2020 |
| Biskup raszko-prizreński | |
| Okres sprawowania |
1991–2010 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Śluby zakonne |
20 listopada 1960 |
| Prezbiterat |
1960 |
| Chirotonia biskupia |
maj 1991 |
| Data konsekracji |
maj 1991 | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Konsekrator | |||||
| |||||
Życiorys
edytujNauka i działalność w monasterze Crna Reka
edytujPo ukończeniu gimnazjum w Valjevie wstąpił do seminarium duchownego w Belgradzie. W czasie nauki został uczniem duchowym archimandryty Justyna (Popovicia), którego wielokrotnie odwiedzał w monasterze Ćelije. Archimandryta Justyn przyjął od niego wieczyste śluby zakonne w tymże klasztorze, 20 listopada 1960.
Z błogosławieństwem archimandryty Justyna, mnich Artemiusz kontynuował studia teologiczne na Uniwersytecie Belgradzkim. W czasie nauki przyjmował kolejno święcenia diakońskie i kapłańskie. Po ukończeniu studiów w 1964 przez cztery kolejne lata był wykładowcą seminarium duchownego przy monasterze Krka. Następnie wyjechał do Aten, gdzie obronił pracę doktorską poświęconą nauce św. Maksyma Wyznawcy o zbawieniu. Po powrocie został wykładowcą seminarium duchownego w Prizrenie, jednak już po roku, z błogosławieństwa archimandryty Justyna oraz biskupa raszko-prizreńskiego Pawła objął funkcję przełożonego monasteru Crna Reka, którym pozostawał przez 13 lat. Doprowadził do odrodzenia życia klasztornego w tymże monasterze, opuszczonym od kilkuset lat[2].
Biskup
edytujW maju 1991 objął godność biskupa raszko-prizreńskiego (obejmując eparchię położoną na terenie Kosowa i Metochii), w której podjął aktywną działalność wydawniczą, tłumaczeniową oraz popularyzatorską. Doprowadził do odnowienia wspólnoty mniszej w monasterze Świętych Archaniołów w Prizrenie, zburzonym w 1455 i od tego czasu pozostającym w ruinie[3].
W miarę zaostrzania się konfliktu serbsko-albańskiego w Kosowie wielokrotnie wyjeżdżał za granicę, występując publicznie z odczytami na temat sytuacji w swojej eparchii, nagłaśniał również przypadki ataków Armii Wyzwolenia Kosowa na serbską ludność cywilną. W tej sprawie spotykał się m.in. z Billem Clintonem. W czasie trwania konferencji w Rambouillet, chociaż nie był członkiem delegacji serbskiej, udał się na miejsce obrad. Niedopuszczony do rozmów, zorganizował na miejscu konferencję prasową, w czasie której poruszał ten sam temat[4].
Obok biskupów Amfilochiusza (Radovicia) i Atanazego (Jevticia), również uczniów duchowych archimandryty Justyna (Popovicia) zaliczany był do najbardziej konserwatywnego, nacjonalistycznego skrzydła Serbskiego Kościoła Prawosławnego[5]. Biskup Artemiusz w zdecydowany sposób wypowiadał się przeciwko zaangażowaniu swojego Kościoła w ruch ekumeniczny, który określał jako herezję[6]. Jest autorem żywota św. Mikołaja (Velimirovicia) zatytułowanego Novi Zlatoust (serb. Nowy Złotousty)[7].
W lutym 2010 Święty Synod Serbskiego Kościoła Prawosławnego zawiesił go w czynnościach biskupich z powodu stawianych mu zarzutów defraudacji majątku Cerkwi oraz funduszy państwowych. W maju tego roku duchowny został ostatecznie pozbawiony katedry[8] i skierowany do monasteru Šišatovac jako biskup w stanie spoczynku[9]. Jego odsunięcie z katedry stało się przyczyną protestów części duchowieństwa i świeckich eparchii[10].
1 grudnia 2010 eparchia raszko-prizreńska opublikowała na swojej oficjalnej stronie dokumenty, w których ujawniono, iż Artemiusz – wbrew statutowi Kościoła – sprzedał należącą do Serbskiej Cerkwi nieruchomość w Đakovicy, udzielając pełnomocnictwa na przeprowadzenie transakcji, w tym posługiwanie się pieczęcią eparchii, Albańczykowi Dede Ndrece Komani. Biskupowi zarzucono przejęcie sumy uzyskanej drogą tej transakcji (150 tys. euro) oraz niezgodne z oficjalnym stanowiskiem Kościoła dopuszczenie pełnomocnika do rozmów z władzami Kosowa (co jest traktowane jako uznanie jego niepodległości, wbrew stanowisku Serbii)[11].
Pozbawienie godności
edytuj19 listopada 2010 biskup Artemiusz opuścił klasztor Šišatovac i udał się na terytorium północnego Kosowa razem z grupą zwolenników (w której był m.in. przełożony monasteru Šišatovac hieromnich Warsonofiusz), mnichów i świeckich. Wbrew zakazowi sprawowania nabożeństw i mimo odmowy przełożonego klasztoru, odprawił Świętą Liturgię w monasterze Duboki Potok, na terenie eparchii raszko-prizreńskiej. Następnie hierarcha udał się do monasteru Devine Vode, w którym pozostawił grupę popierających siebie mniszek i wydał kilka listów, które podpisał jako „biskup raszko-prizreński”. Zwolennicy Artemiusza usiłowali bez powodzenia przejąć również monaster Crna Reka. Ostatecznie wystąpienie biskupa nie zyskało poparcia wiernych z Kosowa, a on sam został zmuszony do opuszczenia monasteru Duboki Potok[12]. W związku z tymi wydarzeniami Święty Sobór Biskupów Serbskiego Kościoła Prawosławnego ogłosił, iż duchowny „wstąpił na drogę otwartego rozłamu”; Artemiusz został pozbawiony wszystkich posiadanych godności kościelnych, zachowując jedynie śluby mnisze[13]. Mimo powyższej decyzji oraz utrzymania w mocy zakazu odprawiania nabożeństw, duchowny w końcu listopada odprawił Świętą Liturgię we wsi Leljak, przedstawiając się jako inna osoba[14]. W nabożeństwie wzięło udział ok. tysiąca wiernych, którym były biskup oznajmił, iż zamierza budować „prawdziwie świętosawską Cerkiew”[15].
6 marca 2011 Artemiusz i jego zwolennicy otworzyli w Belgradzie domową cerkiew św. Justyna (Popovicia). Były hierarcha nadal posługuje się tytułem biskupa raszko-prizreńskiego[16]. 18 czerwca 2011 razem ze zbuntowanymi mnichami i mniszkami, z którymi w listopadzie 2010 usiłował przejąć klasztor Crna Reka, zorganizował obchody monasterskiej slavy w parku etnograficznym k. Čačaku[17].
Przeciwko byłemu biskupowi rozpoczęto śledztwo w sprawie możliwego narażenia przez niego Serbskiego Kościoła Prawosławnego na stratę materialną w wysokości półtora miliona dinarów[18].
W 2015 były biskup został odłączony od Serbskiego Kościoła Prawosławnego[19].
Przypisy
edytuj- ↑ Preminuo raščinjeni vladika Artemije [online], B92.net [dostęp 2020-11-21] (serb.).
- ↑ Кратки историјат манастира Црна Река. [dostęp 2010-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-31)].
- ↑ Holy Archangels. www.kosovo.net. [dostęp 2015-11-16].
- ↑ T. Judah: Kosovo. War and Revenge. New Haven-London: Yale University Press, 2002, s. 200–201. ISBN 0-300-09725-5.
- ↑ D. Gil, Prawosławie..., s. 212
- ↑ D. Gil, Prawosławie..., s. 219
- ↑ D. Gil, Prawosławie..., s. 170–171
- ↑ Prawosławny arcybiskup Kosowa Artemij odwołany. [dostęp 2010-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Artemije ide u Šišatovac
- ↑ A. Matreńczyk, Prawosławie na świecie, „Przegląd Prawosławny”, nr 8 (302), sierpień 2010, ISSN 1230-1078, s. 42
- ↑ СЛУЧАЈ ПРОДАЈЕ ЦРКВЕНЕ ИМОВИНЕ У ЂАКОВИЦИ
- ↑ Покушај стварања "расколничке цркве" и узурпације манастира на северу Косова доживео потпуни фијаско – Сачувано јединство СПЦ
- ↑ Св. Архијерејски Сабор СПЦ – Епископ Артемије ступио на пут отвореног раскола и устао на саборно јединство Српске Православне Цркве
- ↑ Džomić: Nema raskola u SPC. [dostęp 2010-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-02)].
- ↑ Ipak raskol: Šumadijska SPC?
- ↑ Последователи бывшего епископа Рашско-Призренского Артемия (Радосавлевича) основали катакомбный храм в Белграде
- ↑ Artemije obeležio slavu
- ↑ Širi se istraga protiv Artemija
- ↑ Artemije o isključenju iz Crkve: Nisam iznenađen odlukom Sabora [online], www.novosti.rs [dostęp 2015-11-30].
Bibliografia
edytuj- Biogram na stronie eparchii raszko-prizreńskiej
- Dorota Gil, Prawosławie Historia Naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005, ISBN 83-233-1951-0, OCLC 69347941.