Atlas (mitologia)
Atlas (gr. Ἄτλας, Atlas, łac. Atlas) – w mitologii greckiej jeden z tytanów.
| jeden z tytanów | |
 Atlas Farnezyjski, rzymska kopia z II wieku rzeźby greckiej, Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Rodzina | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo | |
| Dzieci | |
Uchodził za syna tytana Japeta i okeanidy Azji (lub Okeanidy Klymene) oraz brata Prometeusza, Epimeteusza i Menojtiosa[1]. Skazany przez Zeusa za udział w tytanomachii na dźwiganie sklepienia niebieskiego na barkach gdzieś na dalekim zachodzie, w kraju Hesperyd[1]. Ojciec wielu córek zwanych Atlantydami (Plejady i Hiady z Plejone, Hesperydy z Hesperis), czasem za jego córkę uważa się też Dione. Atlas miał także synów: Hyas i Hesperos, według Homera, jego córką była nimfa Kalipso[1]. Według innej wersji uchodził za pierwszego astronoma, króla Mauretanii[2].
Postać Atlasa przewija się w wielu mitach.
- Jedenasta praca Heraklesa w służbie Eurysteusza miała polegać na kradzieży jabłek z ogrodu Hesperyd, córek Atlasa, który brał udział w tym przedsięwzięciu[1].
- Gdy Perseusz wracał z wyprawy przeciw Meduzie, postanowił zatrzymać się w zachodniej Afryce. Spotkał się z wyjątkowo nieprzyjemnym powitaniem ze strony Atlasa. Rozgniewany heros pokazał tytanowi głowę jednej z gorgon i zamienił go w kamienną górę, którą nazwano imieniem tytana[1].
Już Herodot (Dzieje 4, 184) utożsamiał go z górami w północno-zachodniej Afryce[1]. Atlas wyobrażany jest najczęściej jako potężny starzec, który trzyma na ramionach glob ziemski[2]. Temat Atlasa był wykorzystywany w rzeźbie starożytnej, później także w baroku[3]. Najsłynniejsze wyobrażenia Atlasa w sztuce – metopa w świątyni Zeusa w Olimpii, Atlas Farnezyjski – kopia w muzeum w Neapolu[3].
Według niektórych autorów, szczególnie zwolenników historii o Atlantydzie, Atlas miał być synem Posejdona i herosem, a narodzić się miał ze związku z nimfą Klejto. Ten Atlas miał podobno jedenastu braci, z którymi razem założył największe miasta Atlantydy. Często utożsamiano go z wyżej opisanym Atlasem[1]. Istnieją też przekazy, że Atlas jest synem Uranosa i bratem Kronosa[1].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, 1990, ISBN 83-04-01069-0.
- ↑ a b Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (red. Zdzisław Piszczek). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1988, ISBN 83-01-03529-3.
- ↑ a b Nowa encyklopedia PWN, T. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, ISBN 83-01-11096-1.