Warsztat dla uczestników programu EnglishTeaching

Wikiwarsztaty dla anglistów w ramach programu EnglishTeaching Fundacji Nida, finansowanego przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności odbyły się na przedmieściach Warszawy w dniach 15-17 kwietnia 2016. Uczestnikami warsztatów była grupa ok. 70 osób z małych miejscowości z całej Polski, głównie nauczycieli angielskiego wszystkich szczebli edukacji, ale także liderów rozmaitych projektów lokalnych. Spotkania odbywały się w Hotelu Boss w podwarszawskim Wawrze.

W ramach imprezy odbył się jeden wykład ogólny, a po nim po trzy warsztaty dla każdej z trzech grup (A, B i C). W ten sposób w sumie z każdą z trzech grup spędziliśmy po sześć godzin w ciągu trzech dni (15-17 kwietnia). Prowadzącymi ze strony WMPL byli Powerek38 oraz Halibutt (w rezerwie pozostał Aegis Maelstrom, którego ostatecznie nie kłopotaliśmy dojazdem na dalekie przedmieścia, gdzie odbywały się spotkania).

Wszyscy uczestnicy zgłosili się do programu dobrowolnie, ze świadomością, że głównym punktem trzydniowych warsztatów będzie spotkanie z Wikimediami, dzięki czemu większość z nich wykazywała sporą aktywność podczas ćwiczeń, odpowiedzieliśmy też na bardzo wiele pytań, zarówno o kwestie natury ogólnej, jak i o sprawy techniczne. Większość z nich posiadała własne laptopy, część pracowała na tabletach, jedna uczestniczka próbowała edytować z telefonu komórkowego (pożyczyliśmy jej własny komputer).

Cele i organizacja szkolenia

Na etapie organizacji szkolenia postawiliśmy sobie dwa cele:

Nauczyć grupę aktywnych liderów lokalnych społeczności tworzenia projektów Wikimedia z nadzieją, że sami postanowią zostać wikimedianami;
Nauczyć ich jako nauczycieli pracy dydaktycznej z wykorzystaniem technologii wiki i wskazać możliwe sposoby wykorzystania już istniejących projektów Wikimedia w edukacji.

Jako że cykl spotkań planowany był od wielu miesięcy, jedynie częściowo wykorzystaliśmy program opracowany podczas marcowego warsztatu warsztatowego. Z konieczności poszerzyliśmy także program minimum o wątki przydatne nauczycielom oraz o projekty w języku angielskim. Staraliśmy się jednak zachować ducha opracowanego wtedy programu: do minimum ograniczyć suchy wykład i zastąpić go jak największą ilością ćwiczeń praktycznych, serii pytań i odpowiedzi oraz pokazów konkretnych rozwiązań w formie przede wszystkim konwersatoryjnej (pokaz działania poszczególnych narzędzi połączony z rozmową). Staraliśmy się również pracować przede wszystkim na materiałach przygotowanych przez uczestników (hasła opracowane przez kolegów z wcześniejszych grup, zdjęcia udostępnione przez uczestników itd.).

Na etapie przygotowań uczestnicy zostali poproszeni o założenie konta na Wikipedii (większość to zadanie wykonała) oraz przejście samouczka (Pomoc:Samouczek; trudno powiedzieć jak wielu się to udało).

Przebieg spotkań

Podczas wykładu omówiliśmy w skrócie najważniejsze zasady projektów Wikimedia, ich historię, podstawy idei stojących za Wikipedią i jej najważniejsze projekty siostrzane. Powiedzieliśmy też o najważniejszych zaletach pracy z wiki jako narzędziem edukacyjnym, wskazaliśmy polskie strony pomocy i Outreach Wiki jako miejsca, gdzie można znaleźć gotowe rozwiązania do wykorzystania w szkole: sylabusy zajęć, kryteria oceny, podręczniki itd. Przekazaliśmy również kilka przykładów nieoczywistego wykorzystania projektów Wikimedia w edukacji oraz przedstawiliśmy listę umiejętności, jakie nabywają osoby tworzące Wikipedię i jej projekty siostrzane, a które przydają się w pracy naukowej czy zawodowej.

Pierwsze spotkanie w części warsztatowej poświęciliśmy na umiejętności miękkie. Za pomocą ćwiczeń praktycznych (wędrujące plakaty, pytania do grupy, ćwiczenie "narysuj anglistę i podaj licencję") i krótkich mini-wykładów wyjaśniających sens ćwiczeń przekazaliśmy podstawowe informacje na temat kryteriów encyklopedyczności, akceptowalnych źródeł, kryterium weryfikowalności, wolnych licencji, praw autorskich (osobny mini-wykład) i odróżnienia plagiatu od cytatu. Poruszyliśmy również kwestie motywacji wikimedian: co ich napędza, dlaczego zamiast oglądać seriale czy siedzieć na kanapie - klepią w klawiaturę. Pierwsze ćwiczenia odbyły się w całości off-line. Z jedną z grup odbyliśmy także krótkie ćwiczenie integracyjne, jako że było to ich pierwsze spotkanie podczas cyklu szkoleń.

Drugie spotkanie z serii poświęciliśmy w całości Wikipedii. Podczas półgodzinnego konwersatorium wprowadzającego pokazaliśmy sposoby edytowania projektów Wikimedia (edytor wizualny i - skrótowo - edytor kodu), omówiliśmy najczęstsze problemy techniczne, powody najczęstszych spięć z wikipedystami z dłuższym stażem, podaliśmy też kilka przykładów możliwych zadań, jakie są w stanie wykonać uczniowie na różnych etapach edukacji, pod kierunkiem nauczyciela i/lub Wikipedystów (uzupełnianie haseł, pisanie haseł, pisanie w zespole, ilustrowanie, tłumaczenia - wraz z pokazaniem zainteresowanym naszego silnika do tłumaczeń maszynowych, nagrywanie plików dźwiękowych itd.). Omówiliśmy także przewagę pracy na wiki nad pisaniem prac domowych "do szuflady psora", z zastrzeżeniem, że grupy uczniowskie powinny być najpierw dobrze przygotowane do wejścia w świat Wikipedii - i dobrze by było, gdyby uczniowie pracowali w brudnopisach. Jako że wśród uczestników we wszystkich trzech grupach były również osoby nieanglojęzyczne, skupiliśmy się na projektach w języku polskim, jednak z ukazaniem podobieństw do projektów w języku angielskim, a w kilku przypadkach także do projektów w innych językach. Na koniec uczestnicy warsztatów przez ok. 40 minut pracowali samodzielnie nad wybranymi hasłami Wikipedii, a prowadzący służyli radą, pomocą i - przede wszystkim - odpowiedzią na pytania.

Trzecie spotkanie poświęcone było dwóm projektom siostrzanym o najniższym progu wejścia i najmniej stromej krzywej uczenia: Wikimedia Commons i Wikipodróżom. Podczas półgodzinnego wykładu pokazaliśmy na przykładzie zdjęć grupowych wykonanych na samym początku zajęć (selfie z makakiem) czym jest Wikimedia Commons, jakie informacje przechowuje się wraz z plikiem multimedialnym, w jaki sposób podpisywać pliki w przypadku ich wykorzystania i opowiedzieliśmy jakie zdjęcia mają najwyższą wartość ilustracyjną. Podczas kolejnego miniwykładu pokazaliśmy projekt Wikipodróże jako miejsce, gdzie nawet uczniowie podstawówek mogą podzielić się wiedzą o swojej najbliższej okolicy, o atrakcjach turystycznych niekoniecznie spełniających kryterium encyklopedyczności ("malownicze zakole rzeki", "fajny widok na zamek w sąsiedniej wsi") i o własnych doświadczeniach ("w tej knajpie strujesz się bigosem"). Na koniec pozostało ok. 45 minut czasu na pracę nad wybranym projektem. Część uczestników pracowała dalej nad hasłami w Wikipedii zaczętymi podczas drugiego spotkania, część przyglądała się przewodnikom w Wikipodróżach, natomiast dość liczna grupa przeglądała swoje telefony i komputery w poszukiwaniu zdjęć, którymi mogliby podzielić się z nami i wgrała je do Wikimedia Commons. Niektóre z tych zdjęć mają unikatową wartość ilustracyjną (jako przykład podaliśmy dwóm ostatnim grupom węża z origami: na Commons mieliśmy już kompletny zestaw diagramów z instrukcjami, ale brakowało zdjęcia efektu końcowego).

Zdjęcia

Galeria plików wgranych do Wikimedia Commons podczas warsztatów. Nie wszystkie pliki udało nam się dotąd wyłapać.

Hasła

Dalece niekompletna lista opracowywanych haseł. Część z nich została faktycznie napisana, część powstała jedynie jako wprawka w brudnopisach uczestników, inne jeszcze nie zostały ostatecznie zapisane, lub zostały zapisane off-line do dopracowania w domu.

Grupa A

Krzewica
Manasterzec
Zaption (brudnopis)
Zabierzów (gmina) - lista m. partnerskich
Podkudłacz
Imbirówka iwkowska (NPA z [1])
E-Mpaj
Wiek wczesnoszkolny
Metodyka TPR
Franopol
Ruś (województwo warmińsko-mazurskie)
Topola Królewska
Iwkowa

Grupa B

Suka biłgorajska
Gazeta Gdańska
Lofn (tłum z en)
Wikielec (powiat iławski)
Grabowiec
Krzyż pokuny w Stanowicach
Sęp Brzesko
Stanisław Rusznica
Słabowo
Mistrzostwa Polski pracowników oświaty w badmintonie
Plaża Dzikus + kanał (hasło usunięte jako nieency)
Korytowo

Grupa C

Lista uczestników

Od części uczestników zebraliśmy nazwy użytkownika. Ich lista znajduje się w Wikipedii pod adresem Wikipedysta:Halibutt/angliści.

Ewaluacja

Liczba uczestników: 52
Czas trwania: ?
Retencja użytkowników po 3/6/12 miesiącach: ?

Jak wspomniano, od części uczestników zebraliśmy nazwy użytkownika w projektach Wikimedia, dlatego będzie możliwa ewaluacja wyników ich pracy w wiki za miesiąc lub dwa. Poprosiliśmy także, by dali znać jeśli będą organizować zajęcia z wykorzystaniem wiki w swoich szkołach, jednak tu ewaluacja wyników może być trudniejsza.

Poprosiliśmy również o dostęp do wyników standardowej ankiety ewaluacyjnej rozsyłanej do uczestników przez Fundację Nida zaraz po zakończeniu warsztatów drogą elektroniczną. Wyciąg z wyników (dla wygody podaję wyłącznie wyniki procentowe, w sumie ankietę wypełniło 52 uczestników):

Jak oceniasz..?	2	3	4	b. wysoko
pytania ogólne
Przydatność szkolenia w pracy zawodowej		15,38%	38,46%	46,15%
Czy szkolenie spełniło oczekiwania	1,92%	11,54%	32,69%	53,85%
Atmosfera w trakcie szkolenia			7,69%	92,31%
ocena trenerów
Krzysztof Machocki: przygotowanie merytoryczne			1,92%	98,08%
Krzysztof Machocki: sposób prowadzenia zajęć		1,92%	34,62%	63,46%
Krzysztof Machocki: czy potrafił zaciekawić tematem		1,92%	30,77%	67,31%
Krzysztof Machocki: czy potrafił zachęcić do aktywnego uczestnictwa		5,77%	28,85%	65,38%
Jarosław Błaszczak: przygotowanie merytoryczne		3,85%	9,62%	86,54%
Jarosław Błaszczak: sposób prowadzenia zajęć		7,69%	32,69%	59,62%
Jarosław Błaszczak: czy potrafił zaciekawić tematem		5,77%	34,62%	59,62%
Jarosław Błaszczak: czy potrafił zachęcić do aktywnego uczestnictwa		7,69%	32,69%	59,62%

Nauka na przyszłość

Jednym z problemów, jakie pojawiły się w dwóch grupach było NPA. Mimo poruszenia kwestii praw autorskich zarówno podczas wykładu, jak i podczas ćwiczeń, cztery osoby (nauczyciele!) stworzyły hasła metodą Ctrl+C, Ctrl+V (z czego jedna skopiowała fragment tekstu z serwisu sciaga.pl). Dlatego konieczne jest położenie większego nacisku na konieczność wystrzegania się naruszeń praw autorskich oraz na kwestie plagiatu w ogólności.