Stonehenge

Nieprawidłowe parametry: {51|10|44.85|N|1|49|35.13|W|}{{Współrzędne}} Nieznane pola: 3, 4, 5, 6, 7, 8 oraz 9.

Wschód słońca nad Stonehenge w dniu przesilenia letniego

Stonehenge

Zachód słońca nad Stonehenge

Stonehenge – jedna z najsłynniejszych, europejskich budowli megalitycznych, pochodząca z epoki neolitu oraz brązu. Megalit położony jest w odległości 13 km od miasta Salisbury w hrabstwie Wiltshire w południowej Anglii. Najprawdopodobniej związany był z kultem księżyca i słońca. Księżyc mógł symbolizować tutaj kobietę (biorąc pod uwagę jej co miesięczną menstruację), słońce - mężczyznę. Składa się z wałów ziemnych otaczających duży zespół stojących kamieni. Obiekt od 1968 roku należy do UNESCO oraz znajduje się pod nadzorem angielskiego Scheduled Ancient Monument. Należy do English Heritage a otaczające go tereny do National Trust.

Etymologia

Nazwa pochodzi od staro-angielskiego języka, gdzie stān oznaczało kamień (ang. stone) oraz albo hencg oznaczające otaczać (ang. hinge) lub hen(c)en oznaczające szubienicę. Ze słowa henge powstało słowo henges - kręgi, którymi teraz są nazywane tego typu obiekty.

Historia

W rozwoju budowli wyróżnia się cztery okresy chronologiczne:

• Stonehenge 1: około 2950-2900 p.n.e.
• Stonehenge 2: około 2900-2400 p.n.e.
• Stonehenge 3a: od około 2600 p.n.e.
• Stonehenge 3b: 2440-2100 p.n.e.
• Stonehenge 3c:
• Stonehenge 3d: 2270-1930 p.n.e.
• Stonehenge 3e:
• Stonehenge 3f: do około 1600 p.n.e.

Miejsce, w którym powstała budowla Stonehenge zyskało znaczenie kulturowe przed rokiem 2950 p.n.e. Świadczą o tym znajdujące się na zewnątrz megalitu groby datowane nawet na ok. 3100 rok p.n.e. oraz usypany z ziemi pierścień datowany również na ten okres.

Budowa

Stonehenge faza pierwsza

Plan Stonehenge

Samo Stonehenge zbudowane jest z kręgów: zewnętrzny o średnicy 100 m, wewnętrzny o trzydziestometrowej średnicy i ustawionych wewnątrz, na planie podkowy pięciu trylitów o wysokości 9 m. Przed trylitami ustawionych jest 19 głazów o mniejszych wymiarach. Na krąg wewnętrzny składa się 30 bloków kamiennych o wysokości 4,2 m. Bloki połączone były na czopy i wręby z poziomo ułożonymi płytami tworząc zamknięty krąg. Krąg zewnętrzny to rów i wał ziemny.

Oś podkowy wyznacza kierunek, z którego wschodzi słońce w najdłuższym dniu w roku. Sanktuarium wzniesione jest z dwóch rodzajów kamienia. Największe, granitowe bloki pochodzą z okolic Marlborough Downs (około 30 km na północ od Stonehenge) oraz mniejsze, błękitne skały z Pembrokeshire w Walii, czyli około 250 km od budowli. Leżący wewnątrz podkowy kamień, nazywany obecnie kamieniem ofiarnym, pierwotnie najprawdopodobniej stał u symbolicznego wejścia.

Dotychczas nie wiadomo jak ludność żyjąca w tamtej epoce mogła zbudować tak wielką budowlę.

Archeoastronomia

Stonehenge jest ukierunkowane północnowschodnio-południowozachodnio (NE- SW). Wielka debata na temat znaczenia Stonehenge wytworzyła się po publikacji Stonehenge Decoded przez angielskiego astronoma Geralda Hawkins'a w 1963 roku, który twierdził, że odnalazł wiele powiązań między ustawieniem głazów a pozycją obiektów niebieskich i słońca. Uważał, iż Stonehenge mogło być używane do przewidywania zaćmień. Jego badania zostały szeroko uznane w środowisku naukowym, jako że do ich przeprowadzania używał obliczeń komputerowych (wtedy należących do rzadkości). Następcami w badaniach byli C. A. Newham wraz z Sir Fredem Hoyle oraz inżynier Alexander Thom, który poświęcił na badania nad Stonehenge 20 lat. Ich teorie były ostro krytykowane przez Richarda Atkinsona i innych.

Repliki

Plik:A Yool Carhenge2 02Sep03.jpg

Carhenge

Istnieje pełnych rozmiarów replika Stonehenge w Maryhill w Waszyngtonie wybudowana przez Sama Hill'a jako pomnik wojenny. Stonehenge Aotearoa w regionie Wairarapa w Nowej Zelandii jest nowoczesną adaptacją ukierunkowaną w powiązaniu z Antypodami, zostało wybudowane przez Phoenix Astronomical Society z drewna i malowanego betonu. University of Missouri w Rolla ma własną kopię o połowę mniejszą od oryginalnego Stonehenge. Także East Stroudsburg University ma małą replikę. Carhenge zostało wybudowane z samochodów przez artystę Jima Reynolds'a w 1987 i znajduje się w Alliance, Nebraska. Tankhenge istniało przy granicy Berlina Wschodniego i Zachodniego po upadku muru berlińskiego i zostało skonstruowane z trzech sowieckich pojazdów.

Zobacz też

• kromlech - kamienne kręgi
• podstawowe zagadnienia z zakresu astronomii

Linki zewnętrzne

• Polska strona o Stonehenge (pol.)
• Galeria Zdjęć Stonehenge (ang.)
• Encyclopaedia Britannica - Stonehenge (ang.)
• Great Buildings - Stonehenge (ang.)
• Stone Pages - Stonehenge (ang.)