Przejdź do zawartości

Dvorce (kraj morawsko-śląski): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Gaj777 (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
17 865 edycji
Gaj777 (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
17 865 edycji
Nie podano opisu zmian
Linia 2: Linia 2:
|nazwa = Dvorce
|nazwa = Dvorce
|nazwa oryginalna =
|nazwa oryginalna =
|dopełniacz nazwy =
|dopełniacz nazwy = Dvorców
|jednostka = [[gmina]]
|jednostka = [[gmina]]
|zdjęcie =
|zdjęcie = Dvorce, náměstí 02.jpg
|opis zdjęcia =
|opis zdjęcia = Rynek
|alt zdjęcia =
|alt zdjęcia =
|herb =
|herb = Dvorce_u_Bruntálu_CoA.png
|flaga = Dvorce (okres Bruntál) vlajka.jpg
|flaga = Dvorce (okres Bruntál) vlajka.jpg
|hymn =
|hymn =
Linia 18: Linia 18:
|ISO 3166-2 =
|ISO 3166-2 =
|powierzchnia = 24,2 km²
|powierzchnia = 24,2 km²
|rok = 2012
|rok = 2023
|liczba ludności = 1462<ref name="urz">{{cytuj stronę|url=http://web.archive.org/web/20181004001804/http://www.mvcr.cz/soubor/pocet-obcane-leden12-xls.aspx|tytuł=Počty obyvatel v obcích k 1. 1. 2012|opublikowany=www.mvcr.cz|język=cs|data dostępu=2012-02-16}}</ref>
|liczba ludności = 1252<ref name="urz">{{cytuj stronę|url=https://www.czso.cz/documents/10180/191186757/1300722303.pdf/58801e7b-4f05-4470-908c-7295691d4dd2?version=1.3|tytuł=Počet obyvatel v obcích České republiky k 1. 1. 2023|opublikowany=Český statitiský úřad|język=cs|data dostępu=2024-03-28}}</ref>
|gęstość zaludnienia =
|gęstość zaludnienia =
|numer kierunkowy =
|numer kierunkowy =
Linia 38: Linia 38:
|www = https://www.obecdvorce.cz/
|www = https://www.obecdvorce.cz/
}}
}}
'''Dvorce''' ([[język niemiecki|niem.]] Hof) – [[gmina]] w [[Czechy|Czechach]], w [[Powiat Bruntál|powiecie Bruntál]], w [[Kraj morawsko-śląski|kraju morawsko-śląskim]]. Według danych z dnia 1 stycznia 2012 liczyła 1462 mieszkańców<ref name="urz"/>.
'''Dvorce''' ([[język niemiecki|niem.]] ''Hof'') – [[wieś]] (dawne miasto) i [[gmina]] w [[Czechy|Czechach]], w [[kraj morawsko-śląski|kraju morawsko-śląskim]], w [[powiat Bruntál|powiecie Bruntál]]. Leży w obrębie [[Niski Jesionik|Niskiego Jesioniku]], przy ujściu [[Křišťanovický potok|Křišťanovickiego potoku]] do [[Lobník]]a, na trasie [[Opawa]] – [[Ołomuniec]] ([[Droga I/46 (Czechy)|droga I/46]]). Pod względem podziału historyczno-kulturowego znajduje się na [[Morawy|Morawach]], około sześciu kilometrów od granicy ze [[Śląsk]]iem.


⚫
== Historia ==
Dzieli się na dwie części:
Pierwsza pisemna wzmianka o Dvorcach pochodzi z 1339. Należało wówczas do rodu [[Sternbergowie|Sternbergów]], których głównym ośrodkiem był nieodległy zamek [[Šternberk|Sternberg (Šternberk)]]. W 1409 stało się majątkiem panów von Krawarn, kolejnymi właścicielami byli: Berkowie z Dubej (1460–1565), [[księstwo ziębickie|książęta ziębiccy]] (do 1667), [[Wirtembergia|Wirtembergowie]] oraz od 1699 [[Liechtensteinowie]]. W początkach duże znaczenie dla rozwoju miasteczka miały występujące w okolicy bogate złoża rud. W XVIII wieku dominujące znaczenie dla lokalnej gospodarki zyskało [[tkactwo]]<ref name="kronika">{{Cytuj stronę |url = https://www.obecdvorce.cz/obec/zakladni-informace/historie/kronika-obce/|tytuł = Kronika obce Dvorce|autor = obecdvorce.cz|opublikowany = |data = |język = |data dostępu = 2024-03-28}}</ref>.
* Dvorce
* Rejchartice


Przed II wojną światową Dvorce były miejscowością ze zdecydowaną przewagą ludności niemieckiej. Według spisu powszechnego z 1930 liczyły 2457 mieszkańców, z tego 2364 (96,2%) podało narodowość niemiecką, 34 (1,3%) czechosłowacką, 9 inną, ponadto w mieście żyło 50 cudzoziemców<ref>{{Cytuj książkę |url = https://ndk.cz/view/uuid:7d8ce20f-0a4a-4461-b166-ecf94928d611?page=uuid:42043770-311c-11eb-a034-5ef3fc9bb22f&fulltext=Dvorce|tytuł = Statistický lexikon obcí v zemi moravskoslezské|strony = 1|data dostępu = 2024-03-28|wydawca=Orbis|rok=1935}}</ref>. Weszły w skład [[Kraj Sudetów|Kraju Sudetów]] anektowanego przez [[III Rzesza|III Rzeszę]] w 1938.
== Osoby urodzone w Dvorcach ==
* Wilhelm Jahn (1835-1900), austro-węgierski dyrygent<ref>[http://neviditelnypes.lidovky.cz/osobnost-muz-jehoz-pochvala-potesila-vnucku-frantiska-palackeho-py2-/p_spolecnost.asp?c=A110101_223633_p_spolecnost_wag OSOBNOST: Muž, jehož pochvala potěšila vnučku Františka Palackého]</ref>
* Antonín Schindler (1925-2010), muzyk i organolog<ref>[http://www.novinky.cz/kultura/211143-zemrel-hudebnik-a-organolog-antonin-schindler.html Zemřel hudebník a organolog Antonín Schindler]</ref>


Po wojnie rdzenna ludność została [[Wysiedlenia Niemców po II wojnie światowej|wysiedlona]]. Zastąpili ją przybysze z innych regionów Czechosłowacji oraz czescy reemigranci, nigdy jednak nie udało się odbudować dawnego potencjału populacyjnego. Dvorce straciły po 1945 status miasta. Duża część historycznej zabudowy została w powojennych dekadach wyburzona, wokół rynku powstało osiedle bloków. W granice Dvorców włączono też obszar całkowicie wyludnionej wsi Rejchartice (''Reigersdorf'')<ref name="kronika"/>.
⚫
== Galeria ==

== Zabytki i obiekty historyczne ==
* katolicki kościół parafialny pw. św. Idziego – wzniesiony w latach 1753–1755 po pożarze starszego, przebudowywany w XIX wieku<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.hrady.cz/kostel-sv-jilji-dvorce|tytuł = Kostel sv. Jiljí|autor = |opublikowany = Hrady.cz|data = |język = |data dostępu = 2024-03-28}}</ref>; przylega do niego empirowy budynek plebanii zbudowany po pożarze z 1834<ref>{{Cytuj stronę |url =https://pamatkovykatalog.cz/fara-12898848|tytuł = Fara|autor = |opublikowany = Národní památkový ústav: Památkový katalog|data = |język = |data dostępu = 2024-03-28}}</ref> i pomnik upamiętniający pobyt [[Jan III Sobieski|Jana III Sobieskiego]] w 1683
* kaplice cmentarna św. Katarzyny – zbudowana jako ewangelicka w połowie XVI wieku, po 1630 katolicka, po II wojnie światowej przykryta blaszanym dachem i obłożona pustakami<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.hrady.cz/kaple-sv-kateriny-dvorce|tytuł = Kaple sv. Kateřiny|autor = |opublikowany = Hrady.cz|data = |język = |data dostępu = 2024-03-28}}</ref>
* fontanna z figurą Neptuna – zbudowana około 1815, jedyna pozostałość pierwotnego rynku<ref>{{Cytuj stronę |url = https://pamatkovykatalog.cz/kasna-se-sochou-neptuna-12907614|tytuł = Kašna se sochou Neptuna|autor = |opublikowany = Národní památkový ústav: Památkový katalog|data = |język = |data dostępu = 2024-03-28}}</ref>
* świetlica i stołówka szkolna – budynek z 1904, pierwotnie mieszczący sąd powiatowy<ref name="škola">{{Cytuj stronę |url = https://zsdvorce.cz/cs/historie-soucasnost-skoly|tytuł = Historie a současnost školy|autor = |opublikowany = Základní škola Dvorce|data = |język = |data dostępu = 2024-03-28}}</ref>

* szkoła podstawowa – modernistyczny budynek z 1930<ref name="škola"/>
* szpital – budynek o skromnych cechach neobarokowych z 1910, rozbudowany w 1922; placówka pierwotnie zarządzana przez [[zakon krzyżacki]], obecnie oddział opieki długoterminowej szpitala w [[Karniów|Karniowie]]<ref name="kronika"/>
* zabudowa willowa z początku XX wieku skupiona w rejonie ulicy Na Aleji
* pozostałości historycznej zabudowy typu małomiasteczkowego rozproszone w obrębie dawnych przedmieść (ulica Lípová, Opavská, Dlouhá i inne)
* dawna stacja kolei wąskotorowej łączącej w latach 1898–1933 Dvorce z [[Ondrášov]]em<ref>{{Cytuj stronę |url = https://bruntalsky.denik.cz/zpravy_region/na-navsteve-denik-dvorce-20210920.html|tytuł = Největší atrakce Dvorců? Zrušená úzkokolejka!|autor = František Kuba|opublikowany = Bruntálský a krnovský deník|data = 2021-09-23|język = |data dostępu = 2024-03-28}}</ref>
<gallery>
<gallery>
Plik:Dvorce, náměstí - kostel sv. Jiljí.jpg|Kościół św. Idziego
⚫
Plik:Dvorce, Olomoucká 55, školní družina a školní jídelna, budova bývalého soudu.jpg|Świetlica szkolna, dawny sąd
Plik:Dvorce, Opavská ulice 05.jpg|Ulica Opavská
⚫
</gallery>


Dvorce, Smetanova ulice 02.jpg|Zabudowa ulicy Smetanovej i wieża kościoła św. Idziego

Dvorce, hřbitovní kaple svaté Kateřiny.jpg|Kaplica cmentarna

⚫
Dvorce, Olomoucká 55, školní družina a školní jídelna, budova bývalého soudu.jpg|Świetlica i stołówka szkolna (dawny sąd)

⚫
</gallery>
== Osoby związane z miejscowością ==
* [[Wilhelm Jahn]] (1835–1900) – dyrygent, wieloletni dyrektor [[Opera Wiedeńska|Opery Wiedeńskiej]]
* [[Wihelm von Hartel]] (1839–1907) – filolog klasyczny, pedagog i polityk, austriacki minister wyznań i szkolnictwa w latach 1899–1905
* [[Leoš Kyša]] (*&nbsp;1981) – pisarz, autor m.in. powieści ''Sudetenland'' (2023) poświęconej alternatywnej historii Dvorców, w której nie doszło do wysiedlenia ludności niemieckiej
* [[Antonín Schindler]] (1925–2010) – organolog, współzałożyciel Filharmonii Morawskiej
== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

{{Powiat Bruntál}}
{{Powiat Bruntál}}


Wersja z 02:11, 29 mar 2024

Dvorce
gmina
Ilustracja
Rynek
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Czechy

Kraj

 morawsko-śląski

Powiat

Bruntál

Kraina

Morawy

Powierzchnia

24,2 km²

Populacja (2023)
• liczba ludności


1252[1]

Kod pocztowy

793 68

Szczegółowy podział administracyjny
Liczba obrębów ewidencyjnych

2

Liczba części gminy

2

Liczba gmin katastralnych

2

Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego
Mapa konturowa kraju morawsko-śląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Dvorce”
Położenie na mapie Czech
Mapa konturowa Czech, po prawej znajduje się punkt z opisem „Dvorce”
Ziemia49°50′N 17°32′E/49,830000 17,540000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Dvorce (niem. Hof) – wieś (dawne miasto) i gmina w Czechach, w kraju morawsko-śląskim, w powiecie Bruntál. Leży w obrębie Niskiego Jesioniku, przy ujściu Křišťanovickiego potoku do Lobníka, na trasie Opawa – Ołomuniec (droga I/46). Pod względem podziału historyczno-kulturowego znajduje się na Morawach, około sześciu kilometrów od granicy ze Śląskiem.

Historia

Pierwsza pisemna wzmianka o Dvorcach pochodzi z 1339. Należało wówczas do rodu Sternbergów, których głównym ośrodkiem był nieodległy zamek Sternberg (Šternberk). W 1409 stało się majątkiem panów von Krawarn, kolejnymi właścicielami byli: Berkowie z Dubej (1460–1565), książęta ziębiccy (do 1667), Wirtembergowie oraz od 1699 Liechtensteinowie. W początkach duże znaczenie dla rozwoju miasteczka miały występujące w okolicy bogate złoża rud. W XVIII wieku dominujące znaczenie dla lokalnej gospodarki zyskało tkactwo[2].

Przed II wojną światową Dvorce były miejscowością ze zdecydowaną przewagą ludności niemieckiej. Według spisu powszechnego z 1930 liczyły 2457 mieszkańców, z tego 2364 (96,2%) podało narodowość niemiecką, 34 (1,3%) czechosłowacką, 9 inną, ponadto w mieście żyło 50 cudzoziemców[3]. Weszły w skład Kraju Sudetów anektowanego przez III Rzeszę w 1938.

Po wojnie rdzenna ludność została wysiedlona. Zastąpili ją przybysze z innych regionów Czechosłowacji oraz czescy reemigranci, nigdy jednak nie udało się odbudować dawnego potencjału populacyjnego. Dvorce straciły po 1945 status miasta. Duża część historycznej zabudowy została w powojennych dekadach wyburzona, wokół rynku powstało osiedle bloków. W granice Dvorców włączono też obszar całkowicie wyludnionej wsi Rejchartice (Reigersdorf)[2].

Zabytki i obiekty historyczne

  • katolicki kościół parafialny pw. św. Idziego – wzniesiony w latach 1753–1755 po pożarze starszego, przebudowywany w XIX wieku[4]; przylega do niego empirowy budynek plebanii zbudowany po pożarze z 1834[5] i pomnik upamiętniający pobyt Jana III Sobieskiego w 1683
  • kaplice cmentarna św. Katarzyny – zbudowana jako ewangelicka w połowie XVI wieku, po 1630 katolicka, po II wojnie światowej przykryta blaszanym dachem i obłożona pustakami[6]
  • fontanna z figurą Neptuna – zbudowana około 1815, jedyna pozostałość pierwotnego rynku[7]
  • świetlica i stołówka szkolna – budynek z 1904, pierwotnie mieszczący sąd powiatowy[8]
  • szkoła podstawowa – modernistyczny budynek z 1930[8]
  • szpital – budynek o skromnych cechach neobarokowych z 1910, rozbudowany w 1922; placówka pierwotnie zarządzana przez zakon krzyżacki, obecnie oddział opieki długoterminowej szpitala w Karniowie[2]
  • zabudowa willowa z początku XX wieku skupiona w rejonie ulicy Na Aleji
  • pozostałości historycznej zabudowy typu małomiasteczkowego rozproszone w obrębie dawnych przedmieść (ulica Lípová, Opavská, Dlouhá i inne)
  • dawna stacja kolei wąskotorowej łączącej w latach 1898–1933 Dvorce z Ondrášovem[9]
  • Zabudowa ulicy Smetanovej i wieża kościoła św. Idziego
    Zabudowa ulicy Smetanovej i wieża kościoła św. Idziego
  • Kaplica cmentarna
    Kaplica cmentarna
  • Świetlica i stołówka szkolna (dawny sąd)
    Świetlica i stołówka szkolna (dawny sąd)

Osoby związane z miejscowością

  • Wilhelm Jahn (1835–1900) – dyrygent, wieloletni dyrektor Opery Wiedeńskiej
  • Wihelm von Hartel (1839–1907) – filolog klasyczny, pedagog i polityk, austriacki minister wyznań i szkolnictwa w latach 1899–1905
  • Leoš Kyša (* 1981) – pisarz, autor m.in. powieści Sudetenland (2023) poświęconej alternatywnej historii Dvorców, w której nie doszło do wysiedlenia ludności niemieckiej
  • Antonín Schindler (1925–2010) – organolog, współzałożyciel Filharmonii Morawskiej

Przypisy

  1. ↑ Počet obyvatel v obcích České republiky k 1. 1. 2023. Český statitiský úřad. [dostęp 2024-03-28]. (cz.).
  2. ↑ a b c obecdvorce.cz: Kronika obce Dvorce. [dostęp 2024-03-28].
  3. ↑ Statistický lexikon obcí v zemi moravskoslezské. Orbis, 1935, s. 1. [dostęp 2024-03-28].
  4. ↑ Kostel sv. Jiljí. Hrady.cz. [dostęp 2024-03-28].
  5. ↑ Fara. Národní památkový ústav: Památkový katalog. [dostęp 2024-03-28].
  6. ↑ Kaple sv. Kateřiny. Hrady.cz. [dostęp 2024-03-28].
  7. ↑ Kašna se sochou Neptuna. Národní památkový ústav: Památkový katalog. [dostęp 2024-03-28].
  8. ↑ a b Historie a současnost školy. Základní škola Dvorce. [dostęp 2024-03-28].
  9. ↑ František Kuba: Největší atrakce Dvorců? Zrušená úzkokolejka!. Bruntálský a krnovský deník, 2021-09-23. [dostęp 2024-03-28].
Powiat Bruntál
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dvorce_(kraj_morawsko-śląski)&oldid=73337791”