Przejdź do zawartości

Ohalo II: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
wikizacja, drobne redakcyjne
Linia 5: Linia 5:
Ohalo II położone jest tuż nad brzegiem południowo-wschodniej części Jeziora Galilejskiego, około 9 km od miasta [[Tyberiada]]. Do odkrycia doszło w roku 1989, gdy wyjątkowo nisko opadły wody jeziora, co odsłoniło stanowisko archeologiczne o powierzchni 120 m.kw.<ref>Nadel 1990, s. 48, 49.</ref>
Ohalo II położone jest tuż nad brzegiem południowo-wschodniej części Jeziora Galilejskiego, około 9 km od miasta [[Tyberiada]]. Do odkrycia doszło w roku 1989, gdy wyjątkowo nisko opadły wody jeziora, co odsłoniło stanowisko archeologiczne o powierzchni 120 m.kw.<ref>Nadel 1990, s. 48, 49.</ref>


Stanowisko wydatowano [[Datowanie radiowęglowe|metodą radiowęglową]] na 23 000 lat temu<ref name=Nadel-2012 />. Archeolodzy rozpoznali tu ślady sześciu chat z paleniskami ulokowanymi na zewnątrz. Budowle były wzniesione z grubych gałęzi drzew, pokrytych drobniejszymi gałęziami i trawą.
Stanowisko wydatowano [[Datowanie radiowęglowe|metodą radiowęglową]] na 23 000 lat temu<ref name=Nadel-2012 />. Archeolodzy rozpoznali tu ślady sześciu chat z paleniskami ulokowanymi na zewnątrz. Budowle były wzniesione z grubych gałęzi drzew, pokrytych drobniejszymi gałęziami i trawą.


Znaleziono narzędzia [[Krzemień|krzemienne]], w większości [[mikrolit]]y, [[Rdzeń (archeologia)|rdzenie]], a także ślady ich obróbki<ref>Nadel 1990, s. 51.</ref>. Są one typowe dla [[epipaleolit]]ycznej [[Kultura kebaryjska|kultury kebaryjskiej]]<ref>Nadel 1990, s. 48, 53.</ref>. Znaleziono wyjątkowo liczny (ok. 150 tys. nasion i owoców), zróżnicowany [[takson]]omicznie (ok. 150 taksonów) i dobrze zachowany (niektóre nie uległy nawet [[Uwęglenie|uwęgleniu]]) zespół szczątków roślinnych<ref>Nadel i in. 2012, s. 991.</ref><ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref>, w tym uwęglone nasiona dzikich zbóż – [[Pszenica|pszenicy]] i [[Jęczmień|jęczmienia]] oraz pozostałości [[Pistacja właściwa|pistacji]] i [[Migdałowiec pospolity|migdałów]]<ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref>. Liczne były również pozostałości kręgowców, przede wszystkim kręgi i ości ryb, oprócz tego płytki pancerza żółwi, kości gryzoni, zajęcy, lisów, [[Daniel (rodzaj ssaka)|danieli]] i najliczniejszych wśród ssaczych skamieniałości - kości [[Gazela|gazeli]] oraz ponad 80 gatunków ptaków<ref>Nadel 1990, s. 55.</ref><ref>Nadel i in. 2012, s. 991.</ref>. Z bezkręgowców występowały muszle ślimaków z rodzaju ''Melanopsis''<ref>Nadel 1990, s. 55.</ref> oraz [[Korale (biżuteria)|koraliki]] wykonane z muszli morskich zwierząt z [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]] - ślimaków ''Columbella'' i [[Łódkonogi|łódkonogów]] z rodzaju ''Dentalium''<ref>Nadel i in. 2012, s. 991.</ref>. Ponieważ nasiona na stanowisku pochodziły od roślinnych zarówno owocujących wiosną, jak i jesienią, zaś wśród ptasich kości napotkano zarówno te należące do gatunków zimujących, jak i przelotnych, to stało się to przesłanką uznania tego obozowiska nie za tymczasowe, a za zamieszkane przez dłuższy czas - znaczną część roku lub nawet parę lat<ref>Nadel 1990, s. 56.</ref><ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref>.
Znaleziono narzędzia [[Krzemień|krzemienne]], w większości [[mikrolit]]y, [[Rdzeń (archeologia)|rdzenie]], a także ślady ich obróbki<ref>Nadel 1990, s. 51.</ref>. Są one typowe dla [[mezolit|epipaleolitycznej]] [[Kultura kebaryjska|kultury kebaryjskiej]]<ref>Nadel 1990, s. 48, 53.</ref>. Znaleziono wyjątkowo liczny (ok. 150 tys. nasion i owoców), zróżnicowany [[takson]]omicznie (ok. 150 taksonów) i dobrze zachowany (niektóre nie uległy nawet [[Uwęglenie|uwęgleniu]]) zespół szczątków roślinnych<ref name=Nadel-991>Nadel i in. 2012, s. 991.</ref><ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref>, w tym uwęglone nasiona dzikich zbóż – [[Pszenica|pszenicy]] i [[Jęczmień|jęczmienia]] oraz pozostałości [[Pistacja właściwa|pistacji]] i [[Migdałowiec pospolity|migdałów]]<ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref>. Liczne były również pozostałości kręgowców, przede wszystkim kręgi i ości ryb, oprócz tego płytki pancerza żółwi, kości gryzoni, zajęcy, lisów, [[Daniel (rodzaj ssaka)|danieli]] i najliczniejszych wśród ssaczych skamieniałości – kości [[Gazela|gazeli]] oraz ponad 80 gatunków ptaków<ref>Nadel 1990, s. 55.</ref><ref name=Nadel-991 />. Z bezkręgowców występowały muszle ślimaków z rodzaju ''Melanopsis''<ref>Nadel 1990, s. 55.</ref> oraz [[Korale (biżuteria)|koraliki]] wykonane z muszli morskich zwierząt z [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]] – ślimaków ''Columbella'' i [[Łódkonogi|łódkonogów]] z rodzaju ''Dentalium''<ref name=Nadel-991 />. Ponieważ nasiona na stanowisku pochodziły od roślinnych zarówno owocujących wiosną, jak i jesienią, zaś wśród ptasich kości napotkano zarówno te należące do gatunków zimujących, jak i przelotnych, to stało się to przesłanką uznania tego obozowiska nie za tymczasowe, a za zamieszkane przez dłuższy czas – znaczną część roku lub nawet parę lat<ref>Nadel 1990, s. 56.</ref><ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref>.


Na obszarze obozowiska, ale poza chatami, odkopano grób ze szkieletem mężczyzny zmarłego w wieku ok. 40 lat<ref>Nadel i in. 2012, s. 991, 992.</ref>. Z kolei w pokrytym ściółką z traw [[Klepisko (podłoga)|klepisku]]<ref>Nadel i in. 2012, s. 999.</ref> największej z chat odkryto płaski, obrobiony, [[Bazalt|bazaltowy]] kamień długości ok. 30 cm, unieruchomiony w podłożu przez podparcie go [[Otoczak (geologia)|otoczakami]] i podsypanie piaskiem. Na jego powierzchni stwierdzono ślady użytkowania, a także mikroskopijne pozostałości ziaren zbóż i dużo [[Skrobia|skrobi]] roślinnej, głównie ze zbóż, w tym dzikiego [[Jęczmień|jęczmienia]], [[Pszenica|pszenicy]] i [[Owies|owsa]]. Na tej podstawie określono ten kamień jako żarno<ref>Nadel i in. 2012, s. 991, 994.</ref><ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref>. W momencie opisania było ono najstarszym znanym żarnem na świecie<ref>Nadel i in. 2012, s. 1001</ref>. Bezpośrednio wokół obiektu napotkano rozsypane tysiące ziaren zbóż leżące z trzech jego stron, lecz nie z czwartej<ref>Nadel i in. 2012, s. 991.</ref><ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref> i tę pozbawioną ziaren powierzchnię zinterpretowano jako miejsce zajmowane przez człowieka mielącego zboże<ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref>
Na obszarze obozowiska, ale poza chatami, odkopano grób ze szkieletem mężczyzny zmarłego w wieku ok. 40 lat<ref>Nadel i in. 2012, s. 991, 992.</ref>. Z kolei w pokrytym ściółką z traw [[Klepisko (podłoga)|klepisku]]<ref>Nadel i in. 2012, s. 999.</ref> największej z chat odkryto płaski, obrobiony, [[bazalt]]owy kamień długości ok. 30 cm, unieruchomiony w podłożu przez podparcie go [[Otoczak (geologia)|otoczakami]] i podsypanie piaskiem. Na jego powierzchni stwierdzono ślady użytkowania, a także mikroskopijne pozostałości ziaren zbóż i dużo [[Skrobia|skrobi]] roślinnej, głównie ze zbóż, w tym dzikiego [[Jęczmień|jęczmienia]], [[Pszenica|pszenicy]] i [[Owies|owsa]]. Na tej podstawie określono ten kamień jako żarno<ref>Nadel i in. 2012, s. 991, 994.</ref><ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref>. W momencie opisania było ono najstarszym znanym żarnem na świecie<ref>Nadel i in. 2012, s. 1001.</ref>. Bezpośrednio wokół obiektu napotkano rozsypane tysiące ziaren zbóż leżące z trzech jego stron, lecz nie z czwartej<ref name=Nadel-991 /><ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref> i tę pozbawioną ziaren powierzchnię zinterpretowano jako miejsce zajmowane przez człowieka mielącego zboże<ref>Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.</ref>



== Przypisy ==
== Przypisy ==

Wersja z 12:27, 4 lis 2023

Ten artykuł jest teraz edytowany.
Aby zapobiec konfliktom edycji prosimy nie edytować strony do czasu usunięcia tej wiadomości. Nazwa użytkownika, który dodał tę wiadomość, jest wyświetlona na stronie historii.
Jeżeli ten artykuł nie był edytowany od kilku (nie dotyczy komunikatu o „gruntownej przebudowie”) godzin, należy usunąć szablon.
Stanowisko Ohalo II i jego lokalizacja

Ohalo II – stanowisko archeologiczne w północnym Izraelu przy brzegu Jeziora Galilejskiego, w którym znaleziono pozostałości obozowiska ludności łowiecko-rybacko-łowieckiej z epoki górnego paleolitu, znane z wielkiej liczby dobrze zachowanych skamieniałości makroszczątków roślin, w tym ziaren zbóż oraz z odkrycia jednych z najstarszych na świecie śladów mielenia zbóż i żarna[1][2].

Ohalo II położone jest tuż nad brzegiem południowo-wschodniej części Jeziora Galilejskiego, około 9 km od miasta Tyberiada. Do odkrycia doszło w roku 1989, gdy wyjątkowo nisko opadły wody jeziora, co odsłoniło stanowisko archeologiczne o powierzchni 120 m.kw.[3]

Stanowisko wydatowano metodą radiowęglową na 23 000 lat temu[2]. Archeolodzy rozpoznali tu ślady sześciu chat z paleniskami ulokowanymi na zewnątrz. Budowle były wzniesione z grubych gałęzi drzew, pokrytych drobniejszymi gałęziami i trawą.

Znaleziono narzędzia krzemienne, w większości mikrolity, rdzenie, a także ślady ich obróbki[4]. Są one typowe dla epipaleolitycznej kultury kebaryjskiej[5]. Znaleziono wyjątkowo liczny (ok. 150 tys. nasion i owoców), zróżnicowany taksonomicznie (ok. 150 taksonów) i dobrze zachowany (niektóre nie uległy nawet uwęgleniu) zespół szczątków roślinnych[6][7], w tym uwęglone nasiona dzikich zbóż – pszenicy i jęczmienia oraz pozostałości pistacji i migdałów[8]. Liczne były również pozostałości kręgowców, przede wszystkim kręgi i ości ryb, oprócz tego płytki pancerza żółwi, kości gryzoni, zajęcy, lisów, danieli i najliczniejszych wśród ssaczych skamieniałości – kości gazeli oraz ponad 80 gatunków ptaków[9][6]. Z bezkręgowców występowały muszle ślimaków z rodzaju Melanopsis[10] oraz koraliki wykonane z muszli morskich zwierząt z Morza Śródziemnego – ślimaków Columbella i łódkonogów z rodzaju Dentalium[6]. Ponieważ nasiona na stanowisku pochodziły od roślinnych zarówno owocujących wiosną, jak i jesienią, zaś wśród ptasich kości napotkano zarówno te należące do gatunków zimujących, jak i przelotnych, to stało się to przesłanką uznania tego obozowiska nie za tymczasowe, a za zamieszkane przez dłuższy czas – znaczną część roku lub nawet parę lat[11][12].

Na obszarze obozowiska, ale poza chatami, odkopano grób ze szkieletem mężczyzny zmarłego w wieku ok. 40 lat[13]. Z kolei w pokrytym ściółką z traw klepisku[14] największej z chat odkryto płaski, obrobiony, bazaltowy kamień długości ok. 30 cm, unieruchomiony w podłożu przez podparcie go otoczakami i podsypanie piaskiem. Na jego powierzchni stwierdzono ślady użytkowania, a także mikroskopijne pozostałości ziaren zbóż i dużo skrobi roślinnej, głównie ze zbóż, w tym dzikiego jęczmienia, pszenicy i owsa. Na tej podstawie określono ten kamień jako żarno[15][16]. W momencie opisania było ono najstarszym znanym żarnem na świecie[17]. Bezpośrednio wokół obiektu napotkano rozsypane tysiące ziaren zbóż leżące z trzech jego stron, lecz nie z czwartej[6][18] i tę pozbawioną ziaren powierzchnię zinterpretowano jako miejsce zajmowane przez człowieka mielącego zboże[19]

Przypisy

  1. ↑ Cirotteau i in. 2023, s. 200–204.
  2. ↑ a b Nadel i in. 2012.
  3. ↑ Nadel 1990, s. 48, 49.
  4. ↑ Nadel 1990, s. 51.
  5. ↑ Nadel 1990, s. 48, 53.
  6. ↑ a b c d Nadel i in. 2012, s. 991.
  7. ↑ Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.
  8. ↑ Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.
  9. ↑ Nadel 1990, s. 55.
  10. ↑ Nadel 1990, s. 55.
  11. ↑ Nadel 1990, s. 56.
  12. ↑ Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.
  13. ↑ Nadel i in. 2012, s. 991, 992.
  14. ↑ Nadel i in. 2012, s. 999.
  15. ↑ Nadel i in. 2012, s. 991, 994.
  16. ↑ Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.
  17. ↑ Nadel i in. 2012, s. 1001.
  18. ↑ Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.
  19. ↑ Cirotteau i in. 2023, s. 201–202.

Bibliografia

  • Cirotteau Thomas, Kerner Jennifer, Pincas Eric, 2023: Lady Sapiens. Prawdziwa prehistoria kobiet. Wyd. Znak, Kraków, stron 303.
  • Nadel D., 1990: Ohalo II – A Preliminary Report. Mitekufat Haeven, Journal of the Israel Prehistoric Society, Vol. 23.
  • Nadel D., Piperno D.R., Holst I., Snir A., Weiss E., 2012: New evidence for the processing of wild cereal grains at Ohalo II, a 23 000-year-old campsite on the shore of the Sea of Galilee, Israel. antiquity. 86. 990–1003. https://doi.org/10.1017/S0003598X00048201
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ohalo_II&oldid=71689250”