Przejdź do zawartości

Łeonid Krawczuk

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Łeonid Krawczuk
Леонід Кравчук
Ilustracja
Łeonid Krawczuk (2013)
Pełne imię i nazwisko

Łeonid Makarowycz Krawczuk

Data i miejsce urodzenia

10 stycznia 1934
Żytyń Wielki

Data śmierci

10 maja 2022

Prezydent Ukrainy
Okres

od 5 grudnia 1991
do 19 lipca 1994

Poprzednik

Mykoła Pławjuk (prezydent Ukraińskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie)

Następca

Łeonid Kuczma

Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy
Okres

od 23 lipca 1990[1]
do 5 grudnia 1991

Przynależność polityczna

Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego / bezpartyjny

Poprzednik

Wołodymyr Iwaszko

Następca

Iwan Pluszcz

Faksymile
Odznaczenia
Bohater Ukrainy „Orderu Państwa” Order Wolności (Ukraina) Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy Order Księcia Jarosława Mądrego II klasy Order Księcia Jarosława Mądrego III klasy Order Księcia Jarosława Mądrego IV klasy Order Księcia Jarosława Mądrego V klasy Order Czerwonego Sztandaru Pracy Order Czerwonego Sztandaru Pracy Order Rewolucji Październikowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Wiadomości w Wikinews
Łeonid Krawczuk przemawiający w Kijowie w 2009
Prezydent Ukrainy Petro Poroszenko oraz byli prezydenci Łeonid Krawczuk, Łeonid Kuczma i Wiktor Juszczenko w 2015 podczas uroczystości upamiętniającej ofiary wielkiego głodu
Znaczek pocztowy wydany z okazji 80. urodzin Łeonida Krawczuka

Łeonid Makarowycz Krawczuk, ukr. Леонід Макарович Кравчук (ur. 10 stycznia 1934 w Żytyniu Wielkim[2], zm. 10 maja 2022[3]) – ukraiński polityk i działacz komunistyczny. W latach 1990–1991 przewodniczący Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR i Rady Najwyższej Ukrainy, prezydent Ukrainy w latach 1991–1994, deputowany kilku kadencji Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR i Rady Najwyższej Ukrainy. Bohater Ukrainy (2001).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Młodość

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w chłopskiej rodzinie ukraińskiej na obszarze województwa wołyńskiego w Polsce. Jego ojciec Makar[4][5] służył w polskiej kawalerii. Zginął w 1944, walcząc w szeregach Armii Czerwonej[6] na froncie wschodnim[4][5], został pochowany w masowym grobie na terenie Białorusi[4].

Wykształcenie i działalność do 1991

[edytuj | edytuj kod]

W 1958 został absolwentem studiów na Uniwersytecie Kijowskim[2]. W latach 1967–1970 kształcił się w Akademii Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym KPZR. Uzyskał tam stopień kandydata nauk ekonomicznych na podstawie pracy dotyczącej istoty zysku w socjalizmie i jego roli w kolektywnej produkcji rolnej[2][7].

Od 1958 był działaczem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. W latach 1960–1967 pełnił funkcję kierownika wydziału do spraw agitacji i propagandy regionalnego komitetu KPZR w Czerniowcach. W latach 1981–1991 wchodził w skład Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Ukrainy. W latach 80. poseł X i XI kadencji, w 1990 został deputowanym XII kadencji Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR[2][7]. W latach 1990–1991 członek Biura Politycznego KC KPU. Od lipca 1990 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR (następnie Rady Najwyższej Ukrainy). Wsparł działania niepodległościowe i po ogłoszeniu powstania niezależnego państwa ukraińskiego 5 grudnia 1991 został pierwszym prezydentem Ukrainy (1 grudnia wygrał wybory, pokonując m.in. lidera opozycyjnego Ludowego Ruchu Ukrainy na rzecz Przebudowy Wiaczesława Czornowiła).

Prezydent Ukrainy

[edytuj | edytuj kod]

8 grudnia 1991 Łeonid Krawczuk oraz przedstawiciele Rosji i Białorusi (Boris Jelcyn i Stanisłau Szuszkiewicz) podpisali porozumienie białowieskie o rozwiązaniu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich[8]. 22 sierpnia 1992, na uroczystym posiedzeniu ukraińskiego parlamentu w Kijowie, ostatni prezydent Ukraińskiej Republiki Ludowej na emigracji Mykoła Pławjuk przekazał mu państwowe insygnia, uznając, że proklamowana w 1991 Ukraina stała się następcą prawnym Ukraińskiej Republiki Ludowej[9][10]. W 1992 wspierał metropolitę Filareta w jego działaniach mających na celu stworzenie Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego[11][12].

W 1993 podpisał porozumienia dotyczące dalszych losów Floty Czarnomorskiej i broni jądrowej znajdującej się na terytorium Ukrainy po rozpadzie ZSRR. W tym samym roku wziął udział w uroczystościach poświęconych 60. rocznicy wielkiego głodu na Ukrainie.

W wyborach prezydenckich w 1994 wystartował jako kandydat niezależny. W pierwszej turze zajął pierwsze miejsce, zdobywając 9 977 766 głosów (38,36%). W drugiej turze przegrał z Łeonidem Kuczmą, zdobywając 12 112 442 głosy (45,06%).

Działalność po prezydenturze

[edytuj | edytuj kod]

Od 1994 do 2006 zasiadał nieprzerwanie jako deputowany w Radzie Najwyższej. Od 1998 do 2009[13] był członkiem Zjednoczonej Socjaldemokratycznej Partii Ukrainy. W 1999 został współprzewodniczącym Ogólnoukraińskiego Związku Sił Demokratycznych „Zgoda”. W wyborach prezydenckich w 2004 wspierał aktywnie kandydaturę Wiktora Janukowycza[14]. W listopadzie 2004 został pozbawiony tytułu honorowego doktora nadanego mu w 1999 przez Akademię Kijowsko-Mohylańską, co uzasadniono „nieobywatelskim stanowiskiem podczas pomarańczowej rewolucji”. W wyborach parlamentarnych w 2006 stał na czele listy Opozycyjnego Bloku „Nie Tak!”, który nie przekroczył progu wyborczego.

W 2009 publicznie wezwał ówczesnego prezydenta Wiktora Juszczenkę do rezygnacji[15]. W wyborach prezydenckich w 2010 udzielił poparcia kandydaturze Julii Tymoszenko[16].

W styczniu 2016 zaproponował przyznanie Krymowi autonomii państwowej w obrębie Ukrainy, a także uznanie specjalnego statusu dla Donbasu[17][18]. W lipcu 2020 stanął na czele ukraińskiej delegacji do trójstronnej grupy kontaktowej ds. uregulowania konfliktu rosyjsko-ukraińskiego w Donbasie[19].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W 1957 zawarł związek małżeński[20]. Miał syna Ołeksandra (ur. 1959), który m.in. do 2009 był prezesem klubu piłkarskiego Nafkom Browary[21].

Wraz z rodziną mieszkał w państwowej daczy w kijowskiej dzielnicy Koncza-Zaspa[22].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W 2014 poczta ukraińska wypuściła znaczek z jego wizerunkiem[31].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Do 24 sierpnia 1991 jako przewodniczący Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR.
  2. ↑ a b c d Леонід Макарович Кравчук, president.gov.ua [zarchiwizowane 2008-03-10] (ukr.).
  3. ↑ Помер перший Президент України Леонід Кравчук [online], novy.tv, 10 maja 2022 [dostęp 2022-05-10] (ukr.).
  4. ↑ a b c Леонид Кравчук: Я на всю жизнь запомнил халву, которую в платочке мама принесла мне ко дню рождения… [online], ppmurmansk.ru, 1 kwietnia 2006 [dostęp 2020-08-04] (ros.).
  5. ↑ a b «У 1942 році Леонід Кравчук із товаришем наколядували 40 карбованців» [online], volyn.com.ua, 3 lutego 2018 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  6. ↑ „Moim największym błędem było to, że uwierzyłem Rosji”. Wspomnienie o prezydencie Ukrainy Leonidzie Krawczuku [online], onet.pl, 11 maja 2022 [dostęp 2022-05-12].
  7. ↑ a b c d Кравчук Леонід Макарович [online], pnu.edu.ua [dostęp 2020-03-25] (ukr.).
  8. ↑ 25 rocznica podpisania Porozumienia Białowieskiego [online], uw.edu.pl, 8 grudnia 2016 [dostęp 2020-08-04].
  9. ↑ В Киеве открылся музей Украинской народной республики [online], interfax.by, 12 maja 2008 [dostęp 2020-08-04] (ros.).
  10. ↑ 1992: останній президент УНР передає Кравчуку клейноди [online], istpravda.com.ua, 22 stycznia 2012 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  11. ↑ Архиерейский Собор Русской Православной Церкви 31 марта – 5 апреля 1992 г. [online], pravenc.ru, 22 lutego 2009 [dostęp 2020-08-04] (ros.).
  12. ↑ Независимое государство – независимая Церковь [online], day.kyiv.ua, 13 czerwca 2007 [dostęp 2020-08-04] (ros.).
  13. ↑ Kravchuk leaves Social Democratic Party of Ukraine (united) [online], interfax.com.ua, 25 września 2009 [dostęp 2020-08-05] (ang.).
  14. ↑ Viktor Medvedchuk’s Crisis, pravda.com.ua, 27 czerwca 2007 [zarchiwizowane 2008-09-06] (ang.).
  15. ↑ Кравчук закликав Ющенка піти у відставку [online], pravda.com.ua, 24 lutego 2004 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  16. ↑ Кравчук стал доверенным лицом Тимошенко на президентских выборах [online], focus.ua, 21 października 2009 [dostęp 2020-08-05] (ros.).
  17. ↑ Кравчук радить запропонувати Криму державну автономію в Україні [online], pravda.com.ua, 8 stycznia 2016 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  18. ↑ Не треба боятися особливого статусу Донбасу – Кравчук [online], korrespondent.net, 9 stycznia 2016 [dostęp 2020-08-04] (ros.).
  19. ↑ Леонід Кравчук очолив українську делегацію в ТКГ: Маємо шукати шлях і об’єднуватися [online], president.gov.ua, 30 lipca 2020 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  20. ↑ First ladies of Ukraine [online], tass.com, 6 czerwca 2014 [dostęp 2020-08-05] (ang.).
  21. ↑ «Нафком» купили за гривню [online], delo.ua, 11 marca 2009 [dostęp 2020-08-05] (ros.).
  22. ↑ Ukrayinska Pravda exposes president’s Mezhygirya deal [online], kyivpost.com, 6 maja 2010 [dostęp 2020-08-05] (ang.).
  23. ↑ Указ Президента України № 701/2001 «Про присвоєння звання Герой України» [online], rada.gov.ua, 21 sierpnia 2001 [dostęp 2020-08-03] (ukr.).
  24. ↑ Указ Президента України № 2/2014 «Про нагородження Л. Кравчука орденом Свободи» [online], rada.gov.ua, 10 stycznia 2014 [dostęp 2020-08-03] (ukr.).
  25. ↑ Указ Президента України № 277/2020 «Про відзначення державними нагородами України» [online], president.gov.ua, 16 lipca 2020 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  26. ↑ Указ Президента України № 4/2007 «Про нагородження Л. Кравчука орденом князя Ярослава Мудрого» [online], rada.gov.ua, 9 stycznia 2007 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  27. ↑ Указ Президента України № 11/2004 «Про нагородження Л. Кравчука орденом князя Ярослава Мудрого» [online], rada.gov.ua, 10 stycznia 2004 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  28. ↑ Указ Президента України № 6/99 «Про нагородження відзнакою Президента України „Орден князя Ярослава Мудрого”» [online], rada.gov.ua, 10 stycznia 1999 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  29. ↑ Указ Президента України № 731/96 «Про нагородження відзнакою Президента України „Орден князя Ярослава Мудрого”» [online], rada.gov.ua, 21 sierpnia 1996 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  30. ↑ Указ Президента України № 336/2016 «Про нагородження відзнакою Президента України – ювілейною медаллю „25 років незалежності України”» [online], president.gov.ua, 19 sierpnia 2016 [dostęp 2020-08-04] (ukr.).
  31. ↑ Леонид Кравчук. Первый Президент независимой Украины. 80 лет со дня рождения. Новости компании «Почтовые марки Украины» [online], ukrstamp.com, 31 stycznia 2014 [dostęp 2020-08-04] (ros.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Prezydenci Ukrainy
Zachodnioukraińska Republika Ludowa
1918–1919
Ukraińska Republika Ludowa i Hetmanat
1917–1921 (na emigracji 1921–1992)
Ukraina od 1991

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Łeonid_Krawczuk&oldid=74496984”