1910
Ten artykuł od 2021-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Rządzący państwami w 1910
Wydarzenia w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- 13 stycznia – w Krakowie Feliks Nowowiejski skomponował melodię do wiersza Rota Marii Konopnickiej.
- 3 kwietnia – w katastrofie balonu w Cieszynie koło Koszalina zginął niemiecki fizykochemik Richard Abegg.
- 10 kwietnia – otwarto Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu.
- 22 maja – po kradzieży w październiku 1909 roku koron z obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, dokonano jego ponownej koronacji koronami podarowanymi przez papieża Piusa X.
- 23 maja – w Grodnie odbył się pogrzeb Elizy Orzeszkowej.
- 4 czerwca – rozpoczęło działalność Warszawskie Towarzystwo Lotnicze „Awiata” założone przez księcia Stanisława Lubomirskiego, w którego skład weszła Wytwórnia Samolotów i Szkoła Pilotów. Jeszcze w tym samym miesiącu pod działalność „Awiaty” została wydzierżawiona od carskich władz wojskowych część Pola Mokotowskiego, dając początek lotnisku mokotowskiemu.
- 16 czerwca – w Sopocie otwarto Dom Zdrojowy.
- 18 czerwca – w Krzekowie pod Szczecinem doszło do pierwszej w historii Niemiec katastrofy lotniczej, której ofiarą była osoba cywilna, wielokrotny mistrz świata i Europy w kolarstwie torowym Thaddäus Robl.
- 15 lipca – w Krakowie odbyły się:
- uroczyste obchody 500-lecia bitwy pod Grunwaldem, w czasie których odsłonięto Pomnik Grunwaldzki i po raz pierwszy zaśpiewano Rotę publicznie. Prawie 1000-osobowym zespołem połączonych chórów z całej Polski dyrygował jej kompozytor Feliks Nowowiejski.
- V Zlot Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (zawody lekkoatletyczne: 2 zwycięstwa Tadeusza Kuchara: 1000 m – 2:35,2 s.; 110 m ppł. – 19,4 s.)
- 20 sierpnia – cesarz Wilhelm II dokonał otwarcia Zamku Cesarskiego w Poznaniu.
- Wrzesień – narodziny harcerstwa: uczniowie I Gimnazjum św. Anny w Krakowie zakładają „Zastęp Kruków” (zastępowy – Władysław Smolarski).
- 5 października – Częstochowa: ujawniono przestępstwa kryminalne zakonnika Damazego Macocha.
- 10 października – otwarto Most Grunwaldzki we Wrocławiu.
- 24 października – otwarto nowy dworzec kolejowy w Tarnowie[1].
- 1 listopada – uruchomiono elektrownię w Białymstoku.
- 10 listopada – Kraków: w kościele św. Mikołaja odbył się ślub Feliksa Dzierżyńskiego i Zofii Muszkat.
- 16 listopada – miasto Sopot zakupiło miejscowość Karlikowo.
- 25 listopada – w Łodzi powstało Towarzystwo Miłośników Rozwoju Fizycznego, protoplasta Robotniczego Towarzystwa Sportowego „Widzew” Łódź.
- 29 listopada – lewicowi studenci nie dopuścili do wykładu ks. K. Zimmermanna, wydarzenie doprowadziło do strajku studentów na UJ, po którym uczelnia została tymczasowo zamknięta.
- 1 grudnia – władze austriackie oficjalnie zalegalizowały polską organizację paramilitarną – Towarzystwo Sportowo-Gimnastyczne „Strzelec”.
- 6 grudnia – w Krakowie ukazało się pierwsze wydanie dziennika Ilustrowany Kurier Codzienny.
- Założono kluby sportowe: Radomiak Radom, Sandecja Nowy Sącz i Czarni Jasło.
- Tadeusz Garczyński (Pogoń Lwów) ustanowił rekord Galicji w skoku w dal wynikiem 6,35 m.
- Powstał Bank Ludowy w Sztumie.
- Otwarto lotnisko Gądów we Wrocławiu[2].
- W Słupsku uruchomiono komunikację tramwajową.
Wydarzenia na świecie
[edytuj | edytuj kod]- Styczeń – w Grecji wojskowi zmusili parlament i króla Jerzego I do zwołania Zgromadzenia Narodowego w celu skorygowania konstytucji.
- 8 stycznia – w Wiedniu odbyła się premiera operetki Cygańska miłość Ferenca Lehára.
- 10 stycznia – z Mauritiusa wypłynął w rejs na Cejlon brytyjski statek pasażerski „Loodiana” ze 175 osobami na pokładzie, po czym zaginął bez śladu.
- 11 stycznia – francuska ekspedycja odkryła Wyspę Charcota w Antarktyce.
- 12 stycznia – pojawiła się Wielka Kometa Styczniowa.
- 13 stycznia – Nowy Jork: po raz pierwszy dokonano transmisji opery przez radio.
- 15 stycznia:
- w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii odbyły się przedterminowe powszechne wybory ze względu na to, że Izba Lordów odrzuciła budżet (1909). Wybory te zredukowały większość parlamentarną Partii Liberalnej do 275 głosów, Partia Pracy uzyskała 40 głosów, Irlandzka Partia Nacjonalistyczna uzyskała 82 mandaty, Partia Konserwatywna uzyskała 273 mandaty.
- powstała Francuska Afryka Równikowa.
- 16 stycznia – ciągłe opady deszczu w Paryżu spowodowały wylew Sekwany, zalane zostało między innymi paryskie metro, co efektywnie odwodniło miasto.
- 17 stycznia – na Węgrzech powstał drugi rząd Károla Khuen-Héderváry’ego.
- 20 stycznia – rozpoczęła się wielka powódź w Paryżu.
- 6 lutego – założono węgierski klub piłkarski FC Tatabánya.
- 10 lutego:
- Emanuel Lasker wygrał z Karlem Schlechterem 10. partię meczu i obronił tytuł mistrza świata w szachach.
- do stolicy Tybetu Lhasy wkroczyło ok. 2 tys. chińskich żołnierzy. XIII dalajlama Thubten Gjaco uciekł do Indii.
- 20 lutego:
- Butrus Ghali, pierwszy premier pochodzenia egipskiego w Egipcie, zginął w zamachu.
- w Petersburgu odbyła się premiera baletu Karnawał z muzyką Roberta Schumanna.
- 24 lutego – założono szwedzki klub piłkarski Malmö FF.
- Marzec – w Albanii wybuchło powstanie przeciw Imperium Osmańskiemu.
- 1 marca – 96 osób zginęło po zasypaniu pociągu pasażerskiego przez lawinę w hrabstwie King w stanie Waszyngton.
- 3 marca – w Berlinie ukazało się pierwsze wydanie czasopisma Der Sturm poświęconego sztuce ekspresjonizmu.
- 6 marca – założono niemiecką Postępową Partię Ludową (FVP).
- 8 marca:
- w Kopenhadze, podczas II Międzynarodowego Zjazdu Kobiet Socjalistek, ogłoszono dzień 8 marca Międzynarodowym Dniem Kobiet.
- Raymonde de Laroche uzyskała licencję pilota jako pierwsza kobieta na świecie.
- szkolenie lotnicze ukończył pierwszy francuski pilot wojskowy (szkolenie pilotażowe prowadzono w prywatnych, przyfabrycznych szkołach lotniczych, m.in. w Châlons, Pau i Douzy).
- 12 marca – zwodowano grecki krążownik pancerny Georgios Averof.
- 18 marca – premiera amerykańskiego filmu Frankenstein w reżyserii Jamesa Searle Dawleya.
- 19 marca – w USA partia republikańska ograniczyła wpływy Spikera Izby Reprezentantów celem wzmocnienia komisji parlamentarnych.
- 21 marca – Harry Houdini jako pierwszy odbył lot samolotem w Australii.
- 26 marca – w Norwegii powstał klub sportowy Bærum SK.
- 27 marca – w pożarze sali tanecznej w węgierskiej miejscowości Ököritófülpös zginęło 312 osób.
- 28 marca – pierwszy lot wodnosamolotu pływakowego (konstruktor: Henri Fabre, nazwa: Canard, konstrukcja: drewniany jednopłat w układzie kaczki, dystans: 500 m, wysokość lotu: 5 m, Francja)
- 30 marca – legislatura stanu Missisipi powołała do życia Uniwersytet Południa Missisipi.
- 31 marca – oddano do użytku wąskotorową linię kolejową łączącą chińską prowincję Junnan z wietnamskim Tonkinem.
- 6 kwietnia – statek szkolny niemieckiej marynarki handlowej „Prinzess Eitel Friedrich” (późniejszy „Dar Pomorza”) wypłynął z Hamburga w swój pierwszy rejs.
- 20 kwietnia – można było obserwować kometę Halleya.
- 27 kwietnia:
- Louis Botha i Barry Hertzog (James Barry Munnik Hertzog) założyli Partię Południowoafrykańską.
- po raz drugi Izba Gmin uchwaliła zbiór liberalnych reform (ang. People’s Budget), których zwolennikami byli David Lloyd George i Winston Churchill. Ustawa ta została zatwierdzona przez Izbę Lordów 28 kwietnia.
- 29 kwietnia – Andrew Fisher po raz drugi został premierem Australii.
- 6 maja – Jerzy V zasiadł na tronie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii po śmierci swego ojca Edwarda VII.
- 11 maja:
- prezydent USA William Taft odsłonił pomnik Tadeusza Kościuszki w Waszyngtonie.
- Kongres Stanów Zjednoczonych ustanowił Park Narodowy Glacier w stanie Montana.
- 15 maja:
- reprezentacja Włoch w piłce nożnej w swym pierwszym oficjalnym meczu pokonała w Mediolanie Francję 6:2.
- został założony klub piłkarski FC St. Pauli w Hamburgu.
- 16 maja – Kongres Stanów Zjednoczonych autoryzował powstanie Biura Kopalnictwa, agencji rządu USA.
- 18 maja – Ziemia przeszła przez ogon komety Halleya.
- 21 maja – nowo wybudowanej żydowskiej osadzie nadano nazwę Tel Awiw.
- 31 maja – utworzono nowe dominium brytyjskie, Związek Południowej Afryki, w którego skład weszły Kraj Przylądkowy i Natal oraz dwie podbite dawne republiki burskie Transwal i Orania.
- 4 czerwca – w Paryżu odbyła się prapremiera baletu Szeherezada z muzyką Nikołaja Rimskiego-Korsakowa.
- 14-23 czerwca – odbyła się w Edynburgu w Szkocji Konferencja Protestanckich Misjonarzy, której przewodniczył John Mott – laureat pokojowej Nagrody Nobla. Konferencja ta zapoczątkowała protestanckie ruchy misyjne oraz ekumeniczne.
- 19 czerwca – w amerykańskim mieście Spokane pierwszy raz obchodzono Dzień Ojca.
- 22 czerwca – pierwszy lot pasażerskiego sterowca LZ 127 Graf Zeppelin.
- 24 czerwca:
- Japonia dokonała inwazji na Koreę.
- założono włoskie przedsiębiorstwo motoryzacyjne Alfa Romeo.
- 25 czerwca – w Paryżu w Théâtre National de l’Opéra odbyła się prapremiera baletu Ognisty ptak z muzyką Igora Strawińskiego i librettem oraz choreografią Michaiła Fokina.
- 26 czerwca – António Teixeira de Sousa został premierem Portugalii.
- 2 lipca – we Francji odbyły się demonstracje przeciw publicznym egzekucjom.
- 4 lipca – po zwycięstwie w walce w wadze ciężkiej czarnoskórego boksera Jacka Johnsona nad białym Jimem Jeffriesem, doszło do rozruchów na tle rasowym w USA.
- 16 lipca – Joseph Helffrich odkrył planetoidę Alauda.
- 22 lipca – bezprzewodowy telegraf przyczynił się do ujęcia groźnego przestępcy, jakim był lekarz Hawley Harvey Crippen, później skazany i powieszony w Anglii.
- 14 sierpnia – pożar na Wystawie Światowej w Brukseli zniszczył pawilony wystawiennicze Anglii i Francji.
- 22 sierpnia – cesarz koreański przekazał władzę nad Koreą cesarzowi japońskiemu.
- 28 sierpnia – Czarnogóra proklamowała swą niezależność jako królestwo pod panowaniem Mikołaja I Petrowicia-Niegosza.
- 1 września – Stolica Apostolska wprowadziła przymusową przysięgę dla wyświęcanych księży przeciw modernizmowi katolickiemu.
- 12–18 września – podczas tygodniowych ćwiczeń armii francuskiej w Pikardii, po raz pierwszy użyto:
- sterowce (4): półsztywny Liberté, 2 ciśnieniowe: Colonel Renard i Clement Bayard (obj. 7000 m³) oraz niewielki Zodiak (700 m³). Wszystkie były wyposażone w pokładowe stacje radiotelegraficzne;
- samoloty (12): 8 dwupłatowców (5 typu Farman, po 1 – Wright, Sommer i Bréguet) i 4 jednopłatowce (po 2 – Blériot i Antoinette);
- wykonano zdjęcia rozpoznawcze (z pokładu samolotu lecącego na wysokości 300 m).
- 15 września – Partia Południowoafrykańska wygrała pierwsze po utworzeniu Związku Południowej Afryki wybory parlamentarne.
- 16 września – Australijskie Ministerstwo Skarbu zostało upoważnione do wyemitowania waluty (dolar australijski), zastępującej brytyjskiego funta szterlinga.
- 22 września – pilot Grzegorz Piotrowski na samolocie Bleriot IX, wraz z pasażerem – korespondentem dziennika „Russkoje Słowo”, wykonał 27-kilometrowy przelot nad morzem z Petersburga do twierdzy Kronsztad na wyspie Kotlin, gdzie wylądował na podwórzu koszar.
- 23 września – peruwiańsko-francuski pilot Jorge Chávez Dartnell na samolocie Bleriot XI przeleciał po raz pierwszy nad Alpami, ulegając jednak wypadkowi podczas podchodzenia do lądowania we włoskiej miejscowości Domodossola. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł 27 września w szpitalu.
- 29 września – Polak, pilot Stanisław Dorożyński dokonał pierwszego przelotu nad portem wojennym w Sewastopolu (francuski samolot Antoinette zakupiony dla lotnictwa morskiego przez rosyjskie Ministerstwo Marynarki).
- 1 października – bomba eksplodowała w budynku należącym do gazety „Los Angeles Times”, zostało zabitych 21 osób, kilka osób zostało rannych. Później zostali aresztowani i skazani, za podłożenie bomby, bracia pochodzenia irlandzkiego James B. McNamara i Joseph J. McNamara.
- 4 października – przyjęta została flaga Bermudów.
- 5 października – w Portugalii obalono dynastię Braganza oraz proklamowano republikę. Król Manuel II abdykował i uciekł z rodziną do Gibraltaru.
- 11 października – były prezydent USA Theodore Roosevelt odbył lot samolotem.
- 18 października – Elefterios Wenizelos został premierem Grecji.
- 20 października – zwodowano statek pasażerski RMS Olympic.
- 23 października – Vajiravudh (Rama VI) został koronowany na króla Syjamu (Tajlandia) po śmierci swego ojca, króla Chulalongkorna (Rama V).
- 29 października – powstał klub piłkarski Austria Wiedeń.
- 3 listopada – ukazał się pierwszy numer kwartalnika „Głos Polek”, oficjalnego organu Związku Polek w Ameryce – Polish Women‘s Alliance of America.
- 7 listopada – pierwszy lot samolotu z ładunkiem handlowym pomiędzy Dayton a Columbus w stanie Ohio, samolot był pilotowany przez braci Wright.
- 10 listopada – skonfliktowany z rodziną 82-letni Lew Tołstoj opuścił potajemnie rodzinny majątek Jasna Polana pod Tułą. 20 listopada zmarł na zapalenie płuc na stacji kolejowej Astapowo w obwodzie lipieckim.
- 11 listopada – rosyjskie Ministerstwo Marynarki utworzyło w Sewastopolu pierwszą Wojskową Szkołę Lotniczą (Wojenno-Awiacjonnaja Szkoła).
- 14 listopada – z inspiracji sztabu US Navy, cywilny pilot Eugene Ely wykonał pokazowy start samolotem Curtiss D z podwoziem kołowym, ze specjalnej platformy na pokładzie krążownika USS Birmingham (CL-2), zakotwiczonego w bazie morskiej Norfolk.
- 15 listopada – Hermes de Fonseca został prezydentem Brazylii.
- 17 listopada – Ralph Johnstone, pilot szkolony przez braci Wright, poniósł śmierć w Denver w stanie Kolorado w czasie pokazów lotniczych, na oczach 5 tys. widzów, kiedy jego samolot rozleciał się w powietrzu. Johnstone był pierwszym pilotem, który zginął w katastrofie lotniczej w USA.
- 20 listopada:
- rewolucja meksykańska: Francisco Madero ogłosił się prezydentem Meksyku i wezwał do powstania przeciw rządowi prezydenta dyktatora Porfirio Díaza.
- powstał portugalski klub piłkarski Vitória Setúbal.
- 23 listopada – wykonano przy pomocy gilotyny ostatnią egzekucję w Szwecji, na bandycie i mordercy Johanie Alfredzie Anderze. Egzekucję tę przeprowadził ostatni kat szwedzki, Albert Gustaf Dahlman.
- 3 grudnia – u wejścia do Grand Palais w Paryżu, gdzie odbywała się wystawa motoryzacyjna, po raz pierwszy użyto do oświetlenia lamp neonowych, wynalazku Georges’a Claude’a.
- 10 grudnia – w nowojorskiej Metropolitan Opera odbyła się premiera opery Dziewczyna ze Złotego Zachodu Giacomo Pucciniego.
- 16 grudnia – Henri Coandă, rumuński inżynier i konstruktor lotniczy, odbył pierwszy lot samolotem z silnikiem odrzutowym.
- 26 grudnia – otwarto teatr London Palladium.
- 31 grudnia – zginęło dwóch pilotów, pionierów lotnictwa, John Moisant w Nowym Orleanie i Arch Hoxsey w Los Angeles, ten ostatni był szkolony przez braci Wright.
Urodzili się
[edytuj | edytuj kod]- 6 stycznia – Józef Kurzawa, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1940)
- 7 stycznia:
- August Dickmann, niemiecki Świadek Jehowy, ofiara nazizmu (zm. 1939)
- Marian Eile, polski dziennikarz, satyryk, malarz i scenograf (zm. 1984)
- 9 stycznia – Wilhelm Pluta, sługa Boży, biskup gorzowski (zm. 1986)
- 12 stycznia:
- Géry Leuliet, francuski duchowny katolicki (zm. 2015)
- Luise Rainer, niemiecka aktorka (zm. 2014)
- 15 stycznia – Tadeusz Krwawicz, polski lekarz, okulista, jeden z najwybitniejszych na świecie autorytetów w dziedzinie okulistyki XX wieku (zm. 1988)
- 16 stycznia – Henryk Strąkowski, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy lubelski (zm. 1965)
- 23 stycznia:
- Ildefons Houwalt, polski malarz (zm. 1987)
- Django Reinhardt, belgijski gitarzysta pochodzenia cygańskiego (zm. 1953)
- Leszek Winowski, polski historyk prawa (zm. 1979)
- 24 stycznia – Eleonora Łosiewicz, polska superstulatka (zm. 2021)
- 26 stycznia – Tamás Major, węgierski reżyser teatralny i aktor (zm. 1986)
- 27 stycznia – Aleksander Przyłucki, polski duchowny neounicki (zm. 1993)
- 28 stycznia
- Maria Kozaczkowa, polska poetka (zm. 1982)
- Adina Mandlová, czeska aktorka (zm. 1991)
- 29 stycznia – Bogusław Kożusznik, polski lekarz, prof. medycyny, działacz polityczny i społeczny (zm. 1996)
- 31 stycznia – Giorgio Perlasca, Włoch, który udając hiszpańskiego konsula generalnego na Węgrzech ocalił 5016 Żydów (zm. 1992)
- 4 lutego – Janina Brochwiczówna, polska aktorka, artystka kabaretowa, piosenkarka (zm. 1997)
- 5 lutego – Francisco Varallo, argentyński piłkarz (zm. 2010)
- 6 lutego:
- Roman Czerniawski, polski pułkownik dyplomowany obserwator, agent wywiadu (zm. 1985)
- Ryszard Olasek, polski polityk, prezydent Łodzi (zm. 1982)
- 9 lutego – Jacques Monod, francuski biochemik (zm. 1976)
- 10 lutego – Dominique Pire, belgijski zakonnik, dominikanin, laureat Pokojowej Nagrody Nobla 1958 za działalność na rzecz uchodźców (zm. 1969)
- 14 lutego – Henryk Borowski, polski aktor (zm. 1991)
- 15 lutego – Irena Sendlerowa, polska działaczka społeczna (zm. 2008)
- 16 lutego – Jewgienij Gołubiew, rosyjski i radziecki kompozytor (zm. 1988)
- 17 lutego:
- Cecylia Eusepi, włoska tercjarka, błogosławiona (zm. 1928)
- Stanisław Krzaklewski, polski chirurg (zm. 1974)
- 21 lutego – Helena Hartwig, polska artystka fotograf (zm. 1998)
- 23 lutego – Paweł Latusek, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy gnieźnieński i biskup pomocniczy wrocławski (zm. 1973)
- 24 lutego – Helena Kopper, polska skrzypaczka (zm. 1952)
- 26 lutego – Aleksander Fogiel, polski aktor (zm. 1996)
- 1 marca – David Niven, angielski aktor (zm. 1983)
- 3 marca:
- Leon Chajn, polski prawnik, działacz komunistyczny, publicysta, polityk, poseł na Sejm PRL pochodzenia żydowskiego (zm. 1983)
- Stefan Otwinowski, polski prozaik, dramaturg, publicysta (zm. 1976)
- 4 marca – Miriam Kressin, polsko-amerykańska aktorka pochodzenia żydowskiego (zm. 1996)
- 9 marca – Samuel Barber, amerykański kompozytor (zm. 1981)
- 10 marca – Anna Luchter, polska mikrobiolog, profesor nauk przyrodniczych (zm. 1976)
- 11 marca – Hiacynta Marto, świadek objawienia w Fatimie, święta katolicka (zm. 1920)
- 12 marca – Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszko”, dowódca 5 Wileńskiej Brygady AK (tzw. Brygady śmierci) (zm. 1951)
- 13 marca – Ziuta Buczyńska, polska tancerka (zm. 2002)
- 16 marca:
- Aladár Gerevich, węgierski szablista (zm. 1991)
- Józef Japa, polski hematolog, internista (zm. 2006)
- 19 marca:
- Józef Wolski, polski historyk, wykładowca UJ (zm. 2008)
- Kazimierz Wyka, polski historyk i krytyk literatury (zm. 1975)
- 21 marca:
- Konstanty Łubieński, polski polityk, publicysta (zm. 1977)
- Stanislav Mečiar, słowacki slawista (zm. 1971)
- Maria Pruszkowska, polska pisarka (zm. 1973)
- Bolesław Romanowski, polski komandor, żeglarz (zm. 1968)
- 23 marca:
- Jakob Bender, niemiecki piłkarz (zm. 1981)
- Akira Kurosawa, japoński reżyser filmowy (zm. 1998)
- 24 marca – Richard Best, amerykański pilot (zm. 2001)
- 25 marca:
- Bencijjon Netanjahu, izraelski historyk, działacz syjonistyczny (zm. 2012)
- Magda Olivero, włoska śpiewaczka operowa (sopran) (zm. 2014)
- 26 marca:
- Stanisław Gliwa, polski artysta-drukarz, linorytnik, wydawca (zm. 1986)
- Michał Sczaniecki, polski historyk państwa i prawa, wykładowca akademicki (zm. 1977)
- 2 kwietnia – Carlo Carretto, włoski eremita, pisarz (zm. 1988)
- 4 kwietnia:
- Barthélemy Boganda, środkowoafrykański polityk, przywódca autonomicznej Republiki Środkowoafrykańskiej (zm. 1959)
- László Cseh, węgierski piłkarz (zm. 1950)
- Efrain Antonio Rios Garcia, kolumbijski superstulatek (zm. 2024)
- 9 kwietnia – Abraham Ribicoff, amerykański polityk, senator ze stanu Connecticut (zm. 1998)
- 12 kwietnia – Stanisław Jakiel, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy przemyski (zm. 1983)
- 14 kwietnia – Stanisław Kowalski, polski superstulatek, amatorski sportowiec (zm. 2022)
- 20 kwietnia – Jan Dobraczyński, polski pisarz (zm. 1994)
- 4 maja – Jerzy Waldorff, polski publicysta i krytyk muzyczny (zm. 1999)
- 6 maja – August Andrzej, hiszpański lasalianin, męczennik, święty katolicki (zm. 1934)
- 10 maja – Zofia Nehring, polska łyżwiarka szybka (zm. 1972)
- 12 maja:
- Roman Bocheński, polski pływak, olimpijczyk (zm. 1940)
- Gordon Jenkins, amerykański wokalista jazzowy (zm. 1984)
- Giulietta Simionato, włoska śpiewaczka operowa (zm. 2010)
- 14 maja – Opilio Rossi, włoski duchowny katolicki, kardynał (zm. 2004)
- 21 maja – Stanisław Bernatowicz, polski hydrobiolog, wykładowca akademicki, polityk, senator RP (zm. 2005)
- 22 maja – Lola Gjoka, albańska pianistka (zm. 1985)
- 23 maja – Artie Shaw, amerykański klarnecista jazzowy (zm. 2004)
- 25 maja – Tadeusz Jan Wolański, polski lekarz, prezydent Częstochowy (zm. 1959)
- 27 maja – Alfons Sebastiá Viñals, hiszpański ksiądz katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- 28 maja – T-Bone Walker, amerykański bluesman, prekursor gitary elektrycznej (zm. 1975)
- 30 maja – José de Jesús Garcia Ayala, meksykański duchowny katolicki (zm. 2014)
- 6 czerwca – Zbigniew Żyszkowski, polski pracownik naukowy, elektroakustyk, profesor (zm. 1988)
- 7 czerwca – Arthur Gardner, amerykański aktor i producent filmowy (zm. 2014)
- 10 czerwca:
- Howlin’ Wolf, amerykański bluesman, przedstawiciel bluesa chicagowskiego (zm. 1976)
- Piotr Zaremba, polski urbanista, samorządowiec, prezydent Szczecina (zm. 1993)
- 11 czerwca – Jacques-Yves Cousteau, francuski badacz mórz i oceanów, znany zwłaszcza jako badacz głębin morskich (zm. 1997)
- 12 czerwca – Alojzy Górecki, polski duchowny katolicki, proboszcz w Dzierżoniowie i Nowym Miasteczku, autor artykułów religijnych (zm. 1971)
- 14 czerwca – Stefan Arski, polski dziennikarz, działacz komunistyczny, publicysta historyczny (zm. 1993)
- 16 czerwca – Adolf Mariano, hiszpański zakonnik, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- 17 czerwca – Anna Łobarzewska, polska nauczycielka, botanik (zm. 1989)
- 22 czerwca – John Hunt, angielski oficer, alpinista, kierownik wyprawy, która w 1953 r. jako pierwsza zdobyła Mount Everest (zm. 1998)
- 23 czerwca:
- Helena Chaniecka, polska aktorka (zm. 1971)
- Gordon Hinckley amerykański duchowny, prezydent i prorok (zm. 2008)
- 24 czerwca – Helena Ochendowska, kurpiowska hafciarka (zm. 2001)
- 26 czerwca – Helena Bystrzanowska, polska aktorka (zm. 1979)
- 4 lipca – Gloria Stuart, amerykańska aktorka (zm. 2010)
- 8 lipca – Gerard Linke, polski pilot szybowcowy, nauczyciel, harcmistrz ZHP (zm. 1939)
- 10 lipca – Sancja Szymkowiak, polska serafitka, błogosławiona katolicka (zm. 1942)
- 11 lipca – Kazimierz Flatau, polski klawesynista, astrolog, tłumacz, krytyk muzyczny (zm. 2000)
- 12 lipca – Alina Chyczewska, polska historyk sztuki (zm. 2005)
- 13 lipca:
- Mojżesz Ajzner, działacz komunistyczny (zm. 1964)
- Lien Gisolf, holenderska lekkoatletka, skoczkini wzwyż (zm. 1993)
- 14 lipca:
- William Hanna, autor filmów animowanych i współtwórca przedsiębiorstwa Hanna-Barbera (zm. 2001)
- Helena Krajewska, polska malarka (zm. 1998)
- Peter Stadlen, brytyjski pianista, krytyk muzyczny i pedagog (zm. 1996)
- 20 lipca – Sara Teitelbaum, estońska lekkoatletka, koszykarka i siatkarka (zm. 1941)
- 22 lipca – Ruthie Tompson, amerykańska animatorka (zm. 2021)
- 25 lipca – Jan Karol Wende, polski pisarz, publicysta, krytyk literacki, polityk, wicemarszałek Sejmu (zm. 1986)
- 27 lipca:
- Wanda Komar, polska ziemianka, lekkoatletka, kulomiotka (zm. 1988)
- Lupita Tovar, meksykańska aktorka (zm. 2016)
- 5 sierpnia – Jacquetta Hawkes, brytyjska archeolog i pisarka (zm. 1996)
- 8 sierpnia – Róbert Kubín, słowacki taternik i działacz taternicki (zm. 1980)
- 9 sierpnia – Fabian Waculik, polski franciszkanin, kapelan Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (zm. 1945)
- 10 sierpnia – Gordon Joseph Gray, szkocki duchowny katolicki, arcybiskup St Andrews i Edynburga, kardynał (zm. 1993)
- 14 sierpnia – Yvette Lebon, francuska aktorka (zm. 2014)
- 17 sierpnia – Jadwiga Żylińska, polska pisarka (zm. 2009)
- 19 sierpnia – Alfonsa Muttathupadathu, klaryska, pierwsza kanonizowana Hinduska, święta katolicka (zm. 1946)
- 20 sierpnia – Eero Saarinen, amerykański architekt i projektant wnętrz fińskiego pochodzenia (zm. 1961)
- 23 sierpnia:
- Giuseppe Meazza, włoski piłkarz (zm. 1979)
- Alfons Maria Stickler, austriacki duchowny katolicki, kardynał (zm. 2007)
- 24 sierpnia – Eugeniusz Dacyl, polski mistrz kamieniarstwa (zm. 1990)
- 26 sierpnia – Agnes Gonxha Bojaxhiu, zwana później Matką Teresą z Kalkuty, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla 1979, święta Kościoła katolickiego (zm. 1997)
- 6 września – Anna Malec, polska śpiewaczka ludowa (zm. 1991)
- 8 września – Stefan Śródka, polski aktor (zm. 1981)
- 9 września – Wincenty Galbis Girones, hiszpański prawnik, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- 14 września:
- Ignacy Antoni II Hayek, syryjski patriarcha Antiochii (zm. 2007)
- Rolf Liebermann, kompozytor szwajcarski (zm. 1999)
- 15 września – Kazimierz Mijal, polski polityk, działacz komunistyczny, prezydent Łodzi (zm. 2010)
- 18 września – Josef Tal, izraelski pianista, kompozytor i pedagog (zm. 2008)
- 20 września – Alicja Bombicka, polska przyrodniczka, kombatantka (zm. 2009)
- 22 września – Franciszek Dachtera, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1944)
- 6 października – Adam Cuber, polski polityk, dyplomata (zm. 1970)
- 7 października:
- Piotr Mankiewicz, polski działacz społeczny (zm. 2016)
- Juliusz Żuławski, polski poeta, prozaik, tłumacz poezji anglojęzycznej, prezes polskiego Pen Clubu (zm. 1999)
- 19 października – Subramanyan Chandrasekhar, amerykański astrofizyk hinduskiego pochodzenia, laureat Nagrody Nobla (zm. 1995)
- 20 października – Irena Górska-Damięcka, polska aktorka, reżyserka teatralna (zm. 2008)
- 21 października – Karol Herman Stępień, polski franciszkanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1943)
- 25 października – Tyrus Wong, amerykański artysta chińskiego pochodzenia (zm. 2016)
- 28 października – Józef Fajngold, polski rzeźbiarz i złotnik pochodzenia żydowskiego (zm. 1998)
- 31 października:
- Benedykt od Jezusa, lasalianin, męczennik, święty katolicki (zm. 1934)
- Eduardo Ortiz de Landázuri, hiszpański lekarz, profesor medycyny, członek Opus Dei, Sługa Boży Kościoła Katolickiego (zm. 1985)
- Maurycy Tornay, szwajcarski kanonik laterański, misjonarz, błogosławiony katolicki (zm. 1949)
- Luise Ullrich, austriacka aktorka (zm. 1985)
- 2 listopada – Elżbieta Rakoczy, polska lekkoatletka, biegaczka (zm. 1957)
- 6 listopada – Lyman Alexander Swingle, amerykański działacz religijny, członek Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy (zm. 2001)
- 11 listopada – Marcin Martínez Pascual, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- 14 listopada
- Anna Leska, polska pilotka (zm. 1998)
- Eric Malpass, brytyjski pisarz (zm. 1996)
- 17 listopada – Józef Jankowski, polski pallotyn, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1941)
- 22 listopada – Tadeusz Pawłowski, polski taternik, alpinista, ratownik górski (zm. 1992)
- 27 listopada – Władysław Maćkowiak, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
- 28 listopada – Kinuyo Tanaka, japońska aktorka, reżyserka filmowa (zm. 1977)
- 1 grudnia – Alicia Markova, brytyjska tancerka (zm. 2004)
- 5 grudnia:
- Szymon Piasecki, polski malarz pochodzenia żydowskiego (zm. 1942-1945)
- Resia Schor, amerykańska malarka pochodzenia żydowskiego (zm. 2006)
- 9 grudnia:
- Henry Lee Giclas, amerykański astronom (zm. 2007)
- Zofia Gawrońska-Wasilkowska, polska prawnik, sędzia, polityk, minister sprawiedliwości (zm. 1996)
- 10 grudnia – Izabella Zielińska, polska pedagog i pianistka (zm. 2017)
- 16 grudnia – Ai Qing, chiński poeta i malarz (zm. 1996)
- 19 grudnia – Jean Genet, francuski pisarz i dramaturg (zm. 1986)
- 23 grudnia:
- Seweryn Butrym, polski aktor (zm. 1981)
- Maria de las Mercedes Burbon, infantka hiszpańska, księżniczka Obojga Sycylii, hrabina Barcelony (zm. 2000)
- 24 grudnia:
- Ellen Braumüller, niemiecka lekkoatletka, oszczepniczka (zm. 1991)
- Stefan Głogowski, polski kapitan, żołnierz AK, uczestnik podziemia antykomunistycznego (zm. 1948)
- Fritz Leiber, amerykański pisarz fantasy i science fiction (zm. 1992)
- Max Miedinger, szwajcarski typograf, projektant krojów pism (zm. 1980)
- William Pickering, nowozelandzki astrofizyk (zm. 2004)
- Jewgienij Sawicki, radziecki marszałek lotnictwa (zm. 1990)
- Alina Szenwald, polska dziennikarka (zm. 1989)
- 25 grudnia – Jan Zaręba, polski duchowny katolicki, biskup włocławski (zm. 1986)
- 29 grudnia – Ronald Coase, ekonomista amerykański, laureat Nagrody Nobla (zm. 2013)
Data dzienna nieznana:
- Ari Żabotyński, izraelski polityk (zm. 1969)
Zmarli
[edytuj | edytuj kod]
Zdarzenia astronomiczne
[edytuj | edytuj kod]- widoczna kometa Halleya.
Nagrody Nobla
[edytuj | edytuj kod]- z fizyki – Johannes Diderik van der Waals
- z chemii – Otto Wallach
- z medycyny – Albrecht Kossel
- z literatury – Paul Heyse
- nagroda pokojowa – Międzynarodowe Stałe Biuro Pokoju
Święta ruchome
[edytuj | edytuj kod]- Tłusty czwartek: 3 lutego
- Ostatki: 8 lutego
- Popielec: 9 lutego
- Niedziela Palmowa: 20 marca
- Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 23 marca
- Wielki Czwartek: 24 marca
- Wielki Piątek: 25 marca
- Wielka Sobota: 26 marca
- Wielkanoc: 27 marca
- Poniedziałek Wielkanocny: 28 marca
- Wniebowstąpienie Pańskie: 5 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 15 maja
- Boże Ciało: 26 maja
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Redakcja, Sto lat tarnowskiego dworca [online], Dziennik Polski, 7 października 2010 [dostęp 2021-12-04] (pol.).
- ↑ Gadów Mały: dawne lotnisko i współczesne osiedla mieszkaniowe. Dawne zdjęcia Wrocławia [online], wroclaw.pl [dostęp 2021-12-04] (pol.).
