AEC Matador
 AEC Matador holuje armatę 3,7-calową. Caen, 7 sierpnia 1944 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ pojazdu | |
| Trakcja |
kołowa 4×4 |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Produkcja |
1938-1950 |
| Egzemplarze |
10142 |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
diesel AEC A.187 |
| Długość |
6,3 m |
| Szerokość |
2,38 m |
| Wysokość |
2,91 m |
| Masa |
7,75 t |
| Osiągi | |
| Prędkość |
48 km/h |
| Dane operacyjne | |
AEC Matador – brytyjski ciągnik artyleryjski z okresu II wojny światowej. Budowany w zakładach Associated Equipment Company (AEC) w latach 1938-1950. Fabryczne oznaczenie modelu to O853 lub 853 (litera O oznacza oil, czyli silnik wysokoprężny; symbol bez tej litery oznaczał wersję z silnikiem benzynowym). Używany przez siły zbrojne Wielkiej Brytanii, państw Wspólnoty Brytyjskiej i (po wojnie) Danii[1].
Konstrukcja
[edytuj | edytuj kod]Ciągnik został opracowany na bazie ciężarówki o napędzie 4×2 również noszącej nazwę Matador (wszystkie modele samochodów produkowane przez firmę AEC nosiły nazwy zaczynające się na literę M; O853 był trzecim modelem nazwanym Matador). Kabina Matadora jest wyraźnie spłaszczona od przodu, posiada półkolisty dach. Dwa przednie koła znajdują się w jej bokach. Część bagażowa osłonięta brezentową lub płócienną plandeką. Kabina z drewna jesionowego, wzmacniana stalowymi okuciami. Ciągnik wyposażony był w wyciągarkę o udźwigu do 7 ton[1].
Wersje pojazdu
[edytuj | edytuj kod]
Wersja podstawowa to skrzyniowy ciągnik artyleryjski – na skrzyni ładunkowej przewożono amunicję i wyposażenie; były też ławki dla 9-10 ludzi obsługi. W brytyjskiej armii ciągniki Matador holowały głównie: haubice 25-funtowe i 7,2-calowe, armaty: 5,5-calowe oraz przeciwlotnicze 3,7-calowe[1].
Budowano też wozy pomocy technicznej – na tylnej części podwozia montowano dźwig na obrotowej podstawie[1].
W 1940 roku opracowano na podwoziu Matadora pojazd opancerzony, budowany głównie jako wóz dowodzenia (ACV – armored command vehicle) nazwany Dorchester, ale też jako pojazd saperski lub do przewozu żołnierzy[1].
Na potrzeby wojsk brytyjskich walczących w kampanii afrykańskiej powstało samobieżne działo przeciwpancerne Deacon. Na podwoziu Matadora montowano działo 6-funtowe w pancernej osłonie (również kabina kierowcy została obudowana pancernymi płytami)[1]. Zbudowano 175 takich pojazdów. W czasie walk niektóre działa przebudowano na opancerzone wozy amunicyjne – wieżę z działem zastąpiono opancerzoną skrzynią ładunkową[1].
W jednym egzemplarzu zbudowano prototyp półgąsienicowego ciągnika artyleryjskiego. Ponieważ próby wykazały, że nie ma on lepszych własności terenowych niż zwykła, kołowa wersja, nie kontynuowano prac nad tą konstrukcją[1].
Firma AEC opracowała także większą – trzyosiową – wersję pojazdu o napędzie 6x6 (model O854/854) bazującą na Matadorze 4x4. Pojazdy tej wersji budowano dla jednostek Bomber Command, w większości jako cysterny lotniskowe. Niektóre zostały przebudowane na wozy pomocy technicznej z dźwigiem. Na podwoziu O854 powstało również 185 ruchomych instalacji do wytwarzania bezpośrednio na lotnisku tlenu i wodoru[1].
Na modelu O854 bazowała inna wersja wozu dowodzenia (ACV) oznaczona jako O857[1].
W latach 1940–44 zbudowano 1051 pojazdów wersji O854 i 463 – wersji 854[1].
Produkcja i służba
[edytuj | edytuj kod]Do końca wojny zbudowano 9620 Matadorów wersji O853/853. Większość (8612) były to ciągniki w wersji podstawowej, które trafiły do jednostek armii brytyjskiej walczących na wszystkich frontach II wojny światowej. Dla RAF powstało 417 pojazdów głównie w wersji cysterny (ale używano ich też do wyciągania na brzeg łodzi latających Short Sunderland). Pojazdów opancerzonych (większość w wersji ACV) zbudowano 416[1].
W roku 1950 zbudowano jeszcze 792 pojazdy w wersji podstawowej O853[1].
Po wojnie wiele Matadorów trafiło do użytkowników cywilnych, np. jako ciężkie pojazdy pomocy technicznej lub przy robotach leśnych (dzięki zawieszeniu przystosowanemu do trudnego terenu). Wiele z tych pojazdów wciąż jest sprawnych[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Steve Richards: AEC Matador. Taking the rough with the smooth. Japonica Press, 2011. ISBN 978-1-904686-24-8.