Aneksja Teksasu
Aneksja Teksasu – wydarzenie polityczne w historii Stanów Zjednoczonych, które doprowadziło do przyłączenia Republiki Teksasu do Stanów Zjednoczonych w 1845 roku.
Wiosną 1836 roku Teksas formalnie proklamował niepodległość, odrywając się od Meksyku i tworząc Republikę[1]. Po agresji meksykańskiego generała Santa Anny na Alamo i Goliad, poparcie dla Teksasu w USA znacznie wzrosło[2]. Gdy wojska teksańskie odparły oddziały Santa Anny w bitwie pod San Jacinto, prezydent Sam Houston wystąpił do rządu amerykańskiego o przyłączenie do Unii[3]. Prezydenci Andrew Jackson i Martin Van Buren nie odpowiedzieli jednak na wniosek, obawiając się abolicjonistycznych rozruchów, wynikających ze wzmocnienia stanów z zalegalizowanym niewolnictwem (Teksas był terytorium niewolniczym)[4]. Aneksji domagali się zwłaszcza mieszkańcy Południa, którzy uważali, że traktat Adamsa–Onisa, oddający teren Hiszpanii, zaszkodził ich interesom[3]. Zła sytuacja gospodarcza i zagrożenie ze strony Meksyku zmuszały władze Teksasu do dążenia do przyłączenia do Stanów Zjednoczonych lub uzyskania protekcji Wielkiej Brytanii[5].
Początkowo negocjacje prowadził sekretarz stanu Abel P. Upshur, jednakże po jego śmierci w 1844 roku temat przejął John C. Calhoun[6]. Był on zwolennikiem aneksji, dlatego traktat akcesyjny został opracowany 12 kwietnia 1845 roku[7]. Jednakże Calhoun zawarł w raporcie stwierdzenia popierające niewolnictwo, co spowodowało, że Senat odrzucił projekt stosunkiem głosów 35:16[6]. Kwestia aneksji była wiodącym tematem wyborów prezydenckich w 1844 roku[6]. Powołując się na artykuł IV Konstytucji, prezydent John Tyler złożył wniosek o rezolucję Kongresu, by przyjąć Teksas jako nowy stan, jednakże zastrzegając podzielenie terytorium na Kansas, Kolorado, Oklahomę i Wyoming[5]. Zdecydował się na taki krok, ponieważ rezolucja wymagała zwykłej większości w obu izbach, natomiast do ratyfikacji traktatu było potrzeba większość 2/3 głosów w izbie wyższej[8]. Izba Reprezentantów uchwaliła projekt rezolucji stosunkiem głosów 128:98, a Senat – 27:25[8]. James Polk podpisał go 1 marca, a parlament teksański uchwalił 4 lipca 1845 roku[7]. Obie izby Kongresu przyjęły rezolucję 29 grudnia 1845 roku[7]. Wywołało to zerwanie stosunków dyplomatycznych USA i Meksyku[9].
Jeszcze przed aneksją, granica terytorium Teksasu przebiegała na rzece Nueces[10]. W 1845 roku obywatele dawnej republiki zajmowali tereny sięgające rzeki Rio Grande[10]. Na początku 1846 roku prezydent James Polk nakazał generałowi Zachary’emu Taylorowi zajęcie całego spornego obszaru, co spowodowało agresję wojsk meksykańskich, którzy zabili 16 żołnierzy armii amerykańskiej[11]. Sytuacja ta stanowiła casus belli do wypowiedzenia wojny południowemu sąsiadowi[11]. Kwestia granicy Teksasu została uregulowana dopiero poprzez traktat z Guadalupe Hidalgo oraz cesję meksykańską[12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 165.
- ↑ Lewicki 2010 ↓, s. 361.
- ↑ a b Bartnicki 1995 ↓, s. 166.
- ↑ Lewicki 2010 ↓, s. 362.
- ↑ a b Lewicki 2010 ↓, s. 363.
- ↑ a b c Jones 2016 ↓, s. 207.
- ↑ a b c Bartnicki 1995 ↓, s. 168.
- ↑ a b Jones 2016 ↓, s. 210.
- ↑ Jones 2016 ↓, s. 211.
- ↑ a b Lewicki 2010 ↓, s. 370.
- ↑ a b Jones 2016 ↓, s. 212.
- ↑ Lewicki 2010 ↓, s. 374.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zbigniew Lewicki: Historia cywilizacji amerykańskiej. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2010. ISBN 978-83-7383-448-4. (pol.).
- Andrzej Bartnicki: Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11894-6. (pol.).
- Maldwyn Jones: Historia USA. Gdynia: Latarnia, 2016. ISBN 978-83-65387-02-8. (pol.).