Przejdź do zawartości

Anti-Counterfeiting Trade Agreement

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Anti-Counterfeiting Trade Agreement
ilustracja
Skrót nazwy

ACTA

Państwo

 Kanada

Data wydania

15 listopada 2010

Rodzaj aktu

umowa międzynarodowa

Przedmiot regulacji

naruszenia własności intelektualnej

Status

odrzucona

Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

Anti-Counterfeiting Trade Agreement, ACTA (pol. Umowa handlowa dotycząca zwalczania obrotu towarami podrabianymi) – porozumienie wielostronne, mające ustalić międzynarodowe standardy w walce z naruszeniami własności intelektualnej[1]. Przedmiotem regulacji są kwestie obrotu podrabianymi dobrami, zasady handlu lekami generycznymi oraz problem rozpowszechniania dzieł prawnie chronionych poprzez Internet (tzw. piractwo medialne)[2].

Dokument ustanawiał szereg regulacji prawnych o globalnym zasięgu. Do porozumienia mogło przyłączyć się każde państwo zainteresowane współpracą w ramach powstających struktur[3]. Powołane do życia ciało administracyjne miało być zupełnie niezależne od istniejących obecnie międzynarodowych instytucji, zajmujących się dotychczas tymi zagadnieniami: Światowej Organizacji Handlu (WTO), Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) czy innych agend Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ)[1][4].

Historia prac nad porozumieniem

[edytuj | edytuj kod]

Pomysł międzynarodowego porozumienia był rozwijany przez Japonię i Stany Zjednoczone od 2006 roku. Kanada, Unia Europejska oraz Szwajcaria przyłączały się kolejno do rozmów wstępnych w latach 2006 i 2007. Oficjalne negocjacje, do których przystąpiły również Australia, Meksyk, Maroko, Nowa Zelandia, Korea Południowa oraz Singapur, otwarto w czerwcu 2008 r. Szczegóły dyskutowanych zmian miały pozostać tajne, co nie zapobiegło jednak serii przecieków w 2008[5][6], 2009[2] i 2010[7][8] r. Duży niepokój wśród mediów wzbudziła już pierwotna wersja robocza, opublikowana 22 maja 2008 r. przez serwis WikiLeaks[9][10]. Poza stronami rządowymi, treść umowy była konsultowana z komitetem doradczym, złożonym z przedstawicieli dużych korporacji amerykańskich[11].

Podczas piątej rundy negocjacji w Maroku w lipcu 2009 uczestnicy potwierdzili chęć zakończenia negocjacji tak szybko jak to możliwe w 2010 r.[12] Ostatecznie 20 kwietnia 2010 r. udostępniono publicznie wersję oficjalną projektu porozumienia[13]. Spotkała się ona ze sprzeciwem środowisk akademickich, praktykujących prawników oraz organizacji pożytku publicznego. Podczas konferencji w Washington College of Law (czerwiec 2010 r.) wydali oni wspólne oświadczenie, w którym podkreślali, że bieżąca wersja ACTA zagraża licznym aspektom interesu publicznego. Grupa emerytowanych profesorów prawa podpisała się pod petycją skierowaną do prezydenta Stanów Zjednoczonych o wstrzymanie prac nad umową i wprowadzenie do niej istotnych zmian[14]. Kolejna wersja projektu porozumienia wypłynęła po zakończeniu ostatniej, 11. rundy negocjacji w Tokio 2 października 2010 r.[15] Gotowy tekst został zaprezentowany 15 listopada 2010 r.[16]

1 października 2011 w Tokio umowę podpisały: Kanada, Stany Zjednoczone, Australia, Japonia, Maroko, Nowa Zelandia, Singapur i Korea Południowa. Meksyk, Szwajcaria oraz Unia Europejska wstrzymały się ze złożeniem podpisu, ale wzięły udział w ceremonii oraz potwierdziły swoje poparcie dla inicjatywy. Zamierzały one kontynuować przygotowania i uchwalić ją w jak najszybszym terminie[17]. Według artykułu 39 porozumienia, zainteresowane kraje miały czas na przystąpienie do 1 maja 2013 roku.

Proces ratyfikacji w Polsce oraz w Europie

[edytuj | edytuj kod]

W imieniu Unii Europejskiej w procesie prac nad umową uczestniczyli członkowie Komisji Europejskiej oraz reprezentanci poszczególnych państw UE pod przewodnictwem kraju pełniącego prezydencję. Na wniosek Komisji Handlu Międzynarodowego[18] Parlament Europejski upoważnił 18 grudnia 2008 r. członków Komisji do prowadzenia negocjacji w sprawie ACTA[19]. 25 września odpowiednią rezolucję w tej sprawie uchwaliła Rada Unii Europejskiej[20]. Brak przejrzystości w sposobie prowadzenia rozmów oraz utrudniony dostęp do materiałów negocjacyjnych stał się przyczyną krytyki ze strony Parlamentu[21][22][23] (por. niżej). Ostateczna wersja porozumienia uzyskała jego poparcie 24 listopada 2010 r.[24] W dniu 16 grudnia 2011 Rada Unii Europejskiej również przyjęła ostateczne porozumienie. Informacje o nim zamieszczono na ostatniej stronie komunikatu prasowego na temat rolnictwa i rybołówstwa[25]. Przyjęcie ACTA przez Radę UE zostało dokonane w okresie polskiej prezydencji. Proces ten miał być jednym z priorytetów Ministerstwa Gospodarki realizowanych podczas przewodnictwa Polski w Radzie[26].

W Polsce projekt wniosku o udzielenie przez Radę Ministrów zgody na podpisanie umowy ACTA przesłał do rozpatrzenia Bogdan Zdrojewski, jako minister kultury i dziedzictwa narodowego dnia 6 września 2011 r.[27] Druga wersja projektu wniosku pochodzi z dnia 4 listopada 2011 r.[28] Ostatecznie gotowy wniosek przesłano w trybie obiegowym zainteresowanym podmiotom w dniu 18 listopada 2011 r., przez co mógł zostać uchwalony przez Radę w nowym składzie dopiero 25 listopada 2011 r.[29] 26 stycznia 2012 r. Unia Europejska i 22 państwa członkowskie (bez Cypru, Estonii, Niemiec, Holandii i Słowacji) podpisały umowę ACTA[30]. W imieniu rządu polskiego umowę podpisała polska ambasador w Japonii Jadwiga Rodowicz[31]. 4 lipca 2012 r. Parlament Europejski odrzucił porozumienie w sesji plenarnej, 478 głosujących było przeciwko traktatowi, 39 za i 165 posłów wstrzymało się[32].

Porozumienie wielostronne ACTA nie weszło w życie w Polsce ani w Unii Europejskiej. W 2012 roku Polska podpisała ACTA, ale nie ratyfikowała jej w parlamencie. W tym samym roku wiele krajów europejskich wycofało się z ACTA po masowych protestach internautów, którzy obawiali się cenzury i inwigilacji w sieci. W 2013 roku Parlament Europejski odrzucił ACTA większością głosów, uznając, że narusza ona prawa obywatelskie i wolność informacji[33].

W 2020 roku rząd PiS zaproponował nową ustawę o odpowiedzialności podmiotów za naruszenia praw autorskich w internecie, która spotkała się z krytyką i porównaniami do ACTA. Ustawa ta ma na celu zmusić dostawców internetu do blokowania stron z nielegalnymi treściami, a także do monitorowania i zgłaszania użytkowników podejrzanych o piractwo. Przeciwnicy ustawy twierdzą, że narusza ona prywatność i swobodę wypowiedzi, a także może doprowadzić do nadużyć i cenzury[34].

Treść porozumienia

[edytuj | edytuj kod]

Na treść umowy ACTA składa się preambuła oraz przepisy prawne podzielone na sześć rozdziałów[35].

  • Preambuła wyszczególnia intencje, którymi kierowały się Strony porozumienia tworząc treść Umowy oraz podkreśla znaczenie już obowiązujących regulacji międzynarodowych.
  • Rozdział 1. zawiera przepisy o charakterze ogólnym, które określają stosunek ACTA wobec innych umów międzynarodowych (w szczególności porozumienia TRIPS) oraz regulacji prawnych obowiązujących w poszczególnych krajach. Wymieniono zakres zobowiązań każdej ze Stron. Obszar ochrony własności intelektualnej pozostaje w gestii poszczególnych sygnatariuszy, jednocześnie zastrzegając, że żadne z postanowień umowy nie nakłada na strony obowiązku ujawniania informacji w sposób sprzeczny z ich prawem wewnętrznym lub międzynarodowym, w tym przepisami chroniącymi prawo do prywatności, a także informacji poufnych, których ujawnienie utrudniłoby egzekwowanie prawa lub byłoby w inny sposób sprzeczne z interesem publicznym lub naruszałoby zgodne z prawem interesy handlowe określonych przedsiębiorstw publicznych lub prywatnych. W sekcji 2. zamieszczono katalog stosowanych definicji.
  • Rozdział 2. określa ramy prawne dla dochodzenia i egzekwowania praw własności intelektualnej. Dzieli się na pięć sekcji, opisujące poszczególne aspekty tego typu działań.
    • Sekcja 1. Są to zobowiązania ogólne. Strony podejmują się użycia skutecznych środków przeciwko naruszaniu praw własności intelektualnej objętych Umową. Zobowiązują się do stosowania ich w sposób niezakłócający wymianę handlową i gwarantujący ochronę przed ew. nadużyciami.
    • Sekcja 2. dotyczy dochodzenia i egzekwowania praw w postępowaniu cywilnym. Strony zapewniają swoim organom sądowym prawo do wydawania nakazów zaprzestania łamania praw własności intelektualnej czy dystrybucji nielegalnych dóbr. Organy sądowe mogą w uzasadnionych sytuacjach nakazać zatrzymanie i zniszczenie towaru. Właściciel praw intelektualnych ma prawo do odszkodowania proporcjonalnego do doznanej szkody. Może on również od sprawcy naruszenia zażądać wyczerpujących informacji na temat produkcji i kanałów dystrybucji podrabianych dóbr. W uzasadnionych wypadkach sądy cywilne mogą zastosować środki tymczasowe w postaci przejęcia kontroli nad dowodami rzeczowymi bez wysłuchania drugiej strony.
    • Sekcja 3. wymienia środki stosowane przy kontroli granicznej. Strony zobowiązują się do skutecznego dochodzenia i egzekwowania praw własności intelektualnej w sytuacjach transgranicznych. W ramach tych postanowień kontroli podlegają przesyłki każdej wielkości oraz (fakultatywnie) bagaż osobisty podróżnego. Dalsze regulacje obejmują przebieg kontroli granicznej oraz sposób postępowania posiadacza praw własności, wnioskującego o interwencję.
    • Sekcja 4. opisuje dochodzenie i egzekwowanie praw w postępowaniu karnym. Za przestępstwo uważane są przynajmniej przypadki umyślnego podrabiania znaków towarowych i piractwa praw autorskich na skalę handlową oraz pomocy w tym procederze. Oddzielnie wyszczególniono przypadek kopiowania dzieł kinematograficznych w trakcie seansu kinowego (tzw. CAMRip, Telesync), którego karalność pozostawiono do decyzji poszczególnych Stron. Karą za powyższe przestępstwa może być zarówno pozbawienie wolności jak i odpowiedzialność finansowa. Osobny artykuł reguluje kwestie konfiskaty, przepadku i zniszczenia podrabianych towarów.
    • Sekcja 5. reguluje zasady dochodzenia i egzekwowania praw własności intelektualnej w środowisku cyfrowym (m.in. Internecie). Strony umowy zapewniają dostępność i skuteczność procedur umożliwiających powyższe czynności, w tym doraźne środki zapobiegawcze i odstraszające. Realizacja postanowień nie powinna powodować tworzenia barier handlowych ani naruszać zasad podstawowych: wolności słowa, prawa do sprawiedliwego procesu oraz prawa do prywatności. Strony mogą zapewnić odpowiednim organom prawo do żądania ujawnienia przez ISP informacji na temat abonentów, wobec których zachodzi podejrzenie naruszenia praw własności intelektualnej. Ochrona prawna obejmuje w szczególności środki techniczne stosowane do zabezpieczania nagrań prawnie zastrzeżonych. Ich nieupoważnione obchodzenie albo rozpowszechnianie umożliwiających to technologii powinno spowodować podjęcie odpowiednich czynności prawnych. Podobnej ochronie podlegają elektroniczne informacje o zarządzaniu prawami. Strony mogą wprowadzić własne ograniczenia wobec powyższych ustaleń.
  • Rozdział 3. wyszczególnia rekomendowane praktyki w zakresie dochodzenia i egzekwowania praw własności intelektualnej. Strony zobowiązują się do wspierania: rozwoju wiedzy fachowej na ten temat, archiwizacji i analiz statystycznych, koordynacji swoich działań, tworzenia ciał doradczych. W sytuacjach transgranicznych Strony powinny podjąć odpowiednią współpracę. System administracyjny i wykonawczy powinien cechować się przejrzystością i udostępniać konkretne informacje do wiadomości publicznej.
  • Rozdział 4. stwierdza zasadność współpracy międzynarodowej w ramach walki z naruszaniem praw intelektualnych oraz określa jej zakres. Ma ona koncentrować się na wzajemnej wymianie informacji, rozwojem kompetencji i wymianie doświadczenia, a także pomocy technicznej.
  • Rozdział 5. powołuje do życia Komitet ds. ACTA, który nadzoruje proces realizacji warunków Umowy, ma możliwość modyfikacji jej treści oraz decyduje o możliwości przystąpienia do niej innych członków WTO. Komitet podejmuje decyzje w drodze konsensusu, chyba że (w drodze konsensusu) postanowi inaczej. Komitet nie sprawuje kontroli nad krajowymi lub międzynarodowymi dochodzeniami prawnymi.
  • Rozdział 6. zawiera postanowienia końcowe. Regulują one kwestie odstąpienia od Umowy, wprowadzania do niej zmian, przystępowania do niej innych członków WTO itp.

Skutki prawne dla Polski

[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z uzasadnieniem wniosku o zawarcie umowy, przedstawionym przez Komisję Europejską[36][37], „ACTA nie zmieni dorobku prawnego UE, ponieważ prawodawstwo UE jest znacznie bardziej zaawansowane niż bieżące standardy międzynarodowe”. Natomiast w uzasadnieniu wniosku o udzielenie przez Radę Ministrów zgody na podpisanie ww. umowy[38] Bogdan Zdrojewski, minister kultury i dziedzictwa narodowego, podał m.in. że:

  • nie będzie konieczne dokonywanie zmian w prawie polskim,
  • przepis ACTA dotyczący ujawniania właścicielowi praw informacji koniecznych do zidentyfikowania konkretnego użytkownika (art. 27 ust. 4), który może budzić zastrzeżenia pod kątem jego zgodności z prawem unijnym, został ujęty jako fakultatywny,
  • związanie się przepisami ACTA jest istotne z punktu widzenia utrzymania dobrych relacji z inicjatorami umowy, czyli Stanami Zjednoczonymi Ameryki i Japonią.

Przepisy ACTA dotyczące postępowania cywilnego są zgodne z Dyrektywą 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej[39]. Dyrektywa ta została włączona do polskiego prawa w ramach Ustawy z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 99, poz. 662)[40]. Artykuły dotyczące środków stosowanych przy kontroli granicznej są zgodne z Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1383/2003 z dnia 22 lipca 2003 r. dotyczącym działań organów celnych skierowanych przeciwko towarom podejrzanym o naruszenie niektórych praw własności intelektualnej[41]. Zgodnie z art. 13 ACTA, zakres stosowania tego rozdziału powinien być wyznaczany zgodnie z istniejącymi regulacjami na poziomie krajowym i międzynarodowym (w szczególności porozumieniem TRIPS). Obejmuje to także Deklarację z Doha w sprawie porozumienia TRIPS i zdrowia publicznego[42], dzięki czemu obecnie ACTA nie powinna spowodować utrudnień w zakresie dostępu do tańszych odpowiedników leków w państwach rozwijających się.

W niektórych analizach podkreśla się wręcz, że część polskich regulacji dotyczących materii ochrony praw własności intelektualnej jest znacznie bardziej surowa od wymagań stawianych przez ACTA. W szczególności dotyczącej ustalania wysokości odszkodowania za naruszenie praw autorskich[43] oraz w zakresie odpowiedzialności karnej za rozpowszechnianie cudzych utworów (ACTA wymaga stosowania odpowiedzialności karnej tylko w przypadku działalności na skalę handlową)[44].

ACTA zawiera szereg przepisów dotyczących dochodzenia i egzekwowania praw w postępowaniu karnym, które należą do obszaru kompetencji dzielonych według Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Oznacza to, że wiążące akty prawnie w tej dziedzinie mogą tworzyć i uchwalać zarówno Unia Europejska, jak i poszczególne państwa członkowskie. W polskim prawie karnym nie będzie konieczne dokonywanie żadnych zmian; przepisy, które wykraczają poza obecne ustalenia (np. art. 23 ust. 3 ACTA o camcordingu) mają charakter fakultatywny. Decyzja o ich przyjęciu lub odrzuceniu leży wyłącznie w gestii polskiego rządu.

Chociaż sama umowa nie zawiera sformułowań stojących w sprzeczności z obecnym dorobkiem prawnym UE, kontrowersyjną pozostaje kwestia, czy należycie reprezentuje interesy wszystkich jej obywateli. W polskim uzasadnieniu Wniosku wyliczono korzyści natury politycznej i gospodarczej, płynące ze wzmocnienia ochrony praw własności intelektualnej. Jednocześnie zwrócono jednak uwagę, że takie postępowanie może wywołać sprzeciw społeczny, w szczególności wśród użytkowników Internetu[38]. Według części komentatorów dowodzi to braku zrównoważenia praw poszczególnych stron, korzystnego dla posiadaczy licencji. Wykorzystywanie w praktyce m.in. rozbudowanych, surowych środków w postępowaniu zabezpieczającym może prowadzić do nadużyć: pogwałcenia prawa do wolności wypowiedzi i prawa do prywatności oraz tłumienia nowych inicjatyw gospodarczych[45][46].

Tabela korelacji

[edytuj | edytuj kod]

Tabela korelacji między przepisami ACTA a przepisami prawa polskiego oraz bezpośrednio obowiązującymi przepisami Rozporządzeń Rady UE[47]:

Przepis ACTA Odpowiednik w prawie polskim lub prawie UE
Art. 1-4 (Przepisy o charakterze technicznym i instytucjonalnym)
Art. 5 Definicje ogólne Art. 120 ust. 3 prawa własności przemysłowej, art. 23 i 105 prawa autorskiego
Art. 6-7 Zobowiązania ogólne w odniesieniu do dochodzenia i egzekwowania praw; Dostępność procedur cywilnych Art. 45 Konstytucji RP
Art. 8 Nakazy Art. 287 ust. 1, 292 ust. 1, 296 ust. 1 prawa własności przemysłowej; art. 422 kc; art. 33-35, 79 ust. 1 pkt 1, ust. 3, 4-5, art. 100-101 prawa autorskiego
Art. 9 Odszkodowania Art. 287 ust. 1, 292 ust. 1, 296 ust. 1 prawa własności przemysłowej; art. 361 kc; art. 79 ust. 1 pkt 3-4, ust. 2 pkt 2, ust. 3, art. 101, art. 111 prawa autorskiego; art. 98 kpc
Art. 10 Inne środki zaradcze Art. 286, 297 prawa własności przemysłowej; art. 79 ust. 4-5 prawa autorskiego
Art. 11 Informacje o naruszeniu Art. 286 prawa własności przemysłowej; art. 80 ust. 1 pkt 2, art. 101 prawa autorskiego
Art. 12 Środki tymczasowe Art. 286 prawa własności przemysłowej; art. 80 ust. 1 pkt 1-2 i 4, art. 101 prawa autorskiego, art. 730, 735, 739, 744, 745, 746, 755 kpc
Art. 13 Zakres środków stosowanych przy kontroli granicznej, Małe przesyłki i bagaż osobisty Art. 48 ust. 1 ustawy o Służbie Celnej; § 5 Rozporządzenia MSW w sprawie kontroli granicznej
Art. 15 Przekazywanie informacji przez posiadacza praw Art. 4 ust. 2 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1383/2003
Art. 16 Środki stosowane przy kontroli granicznej Art. 4 ust. 1, art. 5 ust. 1, art. 9 ust. 3 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1383/2003
Art. 17 Wniosek składany przez posiadacza praw Art. 5 ust. 5-8 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1383/2003
Art. 18 Kaucja lub równoważne zabezpieczenie Art. 6 ust. 1 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1383/2003
Art. 19 Ustalenie naruszenia Art. 4 ust. 1, art. 5 ust. 7 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1383/2003
Art. 20 Środki zaradcze Art. 31 ust. 1 pkt 2 i ust. 6 prawa celnego
Art. 21 Opłaty Art. 5 ust. 7 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1383/2003
Art. 22 Ujawnianie informacji Art. 4 ust. 2, art. 5 ust. 5 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1383/2003
Art. 23 Przestępstwa Art. 305-306 prawa własności przemysłowej; art. 18-19, art. 292-293, art. 305 Kodeksu karnego, art. 16 ust. 1 o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, art. 115 ust. 3, art. 116-119 prawa autorskiego
Art. 24 Kary Art. 33, 53 Kodeksu karnego
Art. 25 Konfiskata, przepadek i zniszczenie Art. 44-45, art. 291-293 Kodeksu karnego; art. 121 prawa autorskiego; art. 217 Kodeksu postępowania karnego; § 3 Rozporządzenia w sprawie rozciągnięcia stosowania przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji
Art. 26 Dochodzenie i egzekwowanie praw w postępowaniu karnym z urzędu Art. 310 prawa własności przemysłowej; art. 122 prawa autorskiego
Art. 27 Dochodzenie i egzekwowanie w środowisku cyfrowym Art. 77, art. 79 ust. 6-7, art. 80 ust. 1 pkt 3 lit. c, art. 101, art. 118 prawa autorskiego
Art. 28-38 (Przepisy o charakterze technicznym i instytucjonalnym)
Art. 39-45 (Przepisy końcowe)

Krytyka

[edytuj | edytuj kod]

Zarówno niejawna forma negocjacji prowadzonych w sprawie porozumienia ACTA, jak i elementy jego treści, wzbudziły głosy sprzeciwu części społeczeństwa[48]. Oficjalne wnioski o odtajnienie treści umowy były konsekwentnie odrzucane przez organy rządowe państw zaangażowanych w rozmowy[potrzebny przypis]. Postulowane poprawki opierano w znacznej mierze na wiedzy uzyskanej z nieoficjalnych przecieków, które z opóźnieniem były ujawniane w sieci[potrzebny przypis].

Tajność negocjacji

[edytuj | edytuj kod]
Formy protestu przeciw ACTA w Poznaniu
Demonstracja w Sztokholmie

Electronic Frontier Foundation (EFF) – amerykańska organizacja non-profit zajmująca się m.in. monitorowaniem nadużyć w środowisku cyfrowym, przeciwstawiała się pracom nad umową od 2008 r.[49] Powodem zdecydowanego oporu Fundacji był brak publicznego dostępu do materiałów, od których może zależeć przyszłość usług internetowych oraz pośpiech w forsowaniu kontrowersyjnych przepisów. Niepokój wzmógł się po udostępnieniu przez serwis Wikileaks pierwszych danych dotyczących ACTA[9][10]. Michael Geist z University of Ottawa w imieniu Kanadyjczyków wyraził niepokój o wpływ tego niejawnego porozumienia, dotyczącego rzekomo spraw handlowych, na prywatność zwykłych użytkowników Internetu[50].

Z powodu głosów krytyki Komisja Europejska wydała oświadczenie, w którym zaprzecza doniesieniom o rzekomej tajności obrad. Przyczyną dyskrecji towarzyszącej rozmowom miała być głównie obawa przed ich wpływem na bieżącą sytuację ekonomiczną. Kwestia ACTA była poruszana wielokrotnie przy różnych okazjach, a w spotkaniu jej poświęconym (w ramach komisji INTA) uczestniczyli przedstawiciele środowisk przemysłowych oraz zwykli obywatele[1]. Pomimo zapewnień ze strony Komisji, deputowani Parlamentu Europejskiego wielokrotnie wyrażali swój niepokój o kierunek prac nad umową. W raporcie z 11 marca 2009 r. parlamentarzyści żądają ujawnienia wszystkich dokumentów związanych z ACTA[21]. Brak reakcji przyczynił się do uchwalenia 10 marca 2010 r. rezolucji w sprawie przejrzystości porozumienia[22] oraz kolejnego oświadczenia w dniu 9 września 2010 r.[23], podpisanego przez 393 członków Parlamentu. Ostateczna wersja porozumienia uzyskała poparcie 24 listopada 2010 r.[24]

Apele o jawność odbywały się niezależnie w wielu z krajów zaangażowanych w prac nad projektem. Electronic Frontier Foundation razem z Public Knowledge za pomocą federalnych podań o dostęp do materiałów (tzw. FOIA request) zamierzały wydobyć jak najwięcej rządowych danych na ten temat; część z nich było odrzucane[49][51]. Grupa organizacji i stowarzyszeń z całego świata: the Consumers Union, the Electronic Frontier Foundation, Essential Action, IP Justice, Knowledge Ecology International, Public Knowledge, Global Trade Watch, the US Public Interest Research Group, IP Left (Korea Płd.), the Canadian Library Association, the Consumers Union of Japan, the National Consumer Council (UK) oraz Doctors without Borders' Campaign for Essential Medicines wystosowały wspólny list otwarty w tej sprawie[52]. Nieskuteczny okazał się również wniosek, którymi autorami byli członkowie Senatu Stanów Zjednoczonych[53]. Polityka rządu Stanów Zjednoczonych nie uległa zmianie po wygraniu wybórów prezydenckich przez kandydata Demokratów, Baracka Obamę[54].

W Australii podobny wniosek wystosowała koalicja organizacji rządowych i NGO[55][56]. Pracownicy University of Ottawa z wydziału Canadian Internet Policy and Public Interest Clinic jako odpowiedź na podanie o dostęp do treści dokumentu dostali jego egzemplarz z zachowaną stroną tytułową i całkowicie zaczernioną zawartością[4]. Trudności w uzyskaniu rzetelnych informacji na temat ACTA napotkały również stowarzyszenia NGO z Nowej Zelandii[57][58].

Wolność słowa

[edytuj | edytuj kod]

Porozumienie ACTA jest wymierzone przeciwko wszystkim przejawom naruszania cudzej własności intelektualnej[według kogo?]. Największe kontrowersje wzbudzają jednak przepisy dotyczące wykroczeń w środowisku cyfrowym, głównie z wykorzystaniem sieci komputerowych (rozdział 2., sekcja 5.). Free Software Foundation i Free Knowledge Institute wyrażają opinie, że regulacje te naruszają konstytucyjną wolność słowa, ograniczą one również swobodny rozwój innowacyjnych rozwiązań, w tym oprogramowania typu open-source. Twierdzą one, iż prawo będzie korzystne tylko dla dużych korporacji, posiadających prawa do znanych marek, patentów czy wytworów kultury[59][60][61]. Umowę skrytykowała organizacja Reporterzy bez Granic, a także 15 laureatów Nagrody Sacharowa[62].

W 2010 roku organizacja Lekarze bez Granic podniosła problem trudności z dostępem do leków generycznych w krajach rozwijających się, jeżeli w życie weszłyby planowane zaostrzenia kontroli granicznych[63]. W opinii Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wersja ostateczna ACTA jest zgodna z Deklaracją z Doha i nie powinna już przyczyniać się do powstawania problemów na tym obszarze[38]. Jednak organizacja Oxfam, wskazała, że również ostateczna wersja porozumienia zagraża dostępności leków generycznych poprzez nadanie „nadmiernych uprawnień europejskiej kontroli celnej” oraz „celowe zamazywanie różnicy między podróbkami leków a lekami generycznymi”[64].

Odbiór w Polsce

[edytuj | edytuj kod]
Przedstawiciele organizacji pozarządowych analizujący sytuację związaną z protestami przeciwko ACTA: Józef Halbersztadt (ISOC Polska), Małgorzata Szumańska (Panoptykon), Adam Bodnar (HFPC), Dominika Bychawska-Siniarska (HFPC), Katarzyna Szymielewicz (Panoptykon), Władysław Majewski (ISOC Polska), Marcin Cieślak (ISOC Polska), Jarosław Lipszyc (Nowoczesna Polska, ISOC Polska), Piotr Waglowski (ISOC Polska, Nowoczesna Polska, Panoptykon) (Warszawa, 27 stycznia 2012 r. )
Protest przeciw ACTA przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie
Napis w gwarze na ścianie kamienicy w centrum Poznania

W Polsce zaniepokojenie przebiegiem prac nad ACTA wyrażały wielokrotnie m.in. Internet Society Polska (już w 2009 roku występując do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, do Ministerstwa Gospodarki i do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z wnioskami o udostępnienie informacji publicznej na temat posiadanych dokumentów związanych z negocjacjami umowy[65]), Fundacja Nowoczesna Polska i Fundacja Panoptykon[66]. Razem z innymi organizacjami pozarządowymi wystosowały list do premiera Donalda Tuska z prośbą o zaniechanie działań na rzecz porozumienia i publikację istniejącej dokumentacji[67]. Na spotkaniu 19 stycznia 2012 r. w kancelarii premiera przedstawiciele rządu zakomunikowali, że uchwała w sprawie umowy została przyjęta, bez dyskusji z zainteresowanymi stronami. Tematu nie podniesiono na żadnym posiedzeniu Rady Ministrów, dokument wysłano do konsultacji poszczególnym ministerstwom w trybie obiegowym dwa dni przed końcem poprzedniej kadencji. Opinię publiczną poinformował o tym fakcie Piotr Waglowski w prowadzonym przez siebie serwisie[68], bezpośrednio po spotkaniu „grupy Dialog” z przedstawicielami rządu. Następnego dnia sprawę nagłośniła prasa ogólnopolska[69][70].

W oficjalnych wypowiedziach przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego argumentują, że zgłaszane obawy są bezpodstawne, a działania na rzecz podpisania ACTA odbywały się legalnie i zgodnie z ustalonym planem. Podkreślono, że porozumienia nie zobowiązuje stronę polską do żadnych zmian w istniejących przepisach. Dyskusja na większą skalę jest planowana przed ratyfikacją umowy przez Parlament Europejski oraz Parlament RP[71]. 19 stycznia 2012 minister administracji i cyfryzacji Michał Boni zwrócił się z prośbą do premiera Donalda Tuska o dyskusję na temat podpisania porozumienia w związku z wątpliwościami jakie zgłosiła m.in. grupa Dialog – forum wymiany opinii rządu z organizacjami społecznymi[72].

23 stycznia 2012 Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych oficjalnie zarekomendował niepodpisywanie traktatu, uznając ACTA za niebezpieczne dla praw i wolności określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Uzasadnia to m.in. tym, że porozumienie ACTA daje nowe możliwości wymiany informacji między organami ścigania z różnych krajów oraz podsumowując: Można więc domniemywać, że mimo braku formalnych obowiązków wobec władz publicznych, policja zostanie de facto zobowiązana do działania na podstawie konwencji ACTA. Ponadto Inspektor zwrócił uwagę, iż niektóre z krajów, którym mogą być w ten sposób przekazane dane osobowe nie zapewniają wystarczającej ochrony tych danych[73].

Problem zyskał szerszy rozgłos po wirtualnym ataku na blisko 20 witryn rządowych w ramach sprzeciwu przeciwko deklaracji podpisania umowy[74][75]. Do zablokowania stron przyznali się internauci działający pod szyldem grupy Anonymous, zrzeszającej użytkowników kontestujących ograniczenia wolności narzucane przez rządy czy korporacje[76]. Kolejnym krokiem ma być ujawnienie haseł do rządowych skrzynek e-mail oraz fragmentów innych baz danych[77]. 24 stycznia kilkadziesiąt polskich serwisów internetowych sprzeciwiających się ACTA utrudniało dostęp do swoich stron[78]. Od tego dnia miały miejsce protesty i pikiety w wielu miastach w całej Polsce[79]. Największa demonstracja miała miejsce w Krakowie – 15 tys. osób, w Bydgoszczy 8 tys. osób, we Wrocławiu – ponad 5 tys. osób, w Szczecinie 3 tys. osób, w Olsztynie 3 tys. osób[80], w Łodzi 2 tys.[81], w Białymstoku 2 tys., w Gdyni 1,5 tys., w Tarnowie – 1 tys., w Katowicach – 800 osób, w Kielcach – 700 osób, w Elblągu – 600 osób, w Koszalinie i Radomiu po 500 osób, w Płońsku 300 osób[82], w Ełku 200 osób[83], w Toruniu ok. 100 osób. W Internecie również miały miejsce protesty: dobrowolnemu blackout-owi (zacienieniu lub zamknięciu) poddało się ponad 800 polskich portali[84], a stronę jestemprzeciwacta.pl (internetowa petycja z ponad 400 tys. podpisów) do maja 2012 roku poparło ponad 3900 serwisów[85].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Teksty źródłowe w Wikiźródłach
 Cytaty w Wikicytatach
 Wiadomości w Wikinews
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c European Commission Fact Sheet: Anti-Counterfeiting Trade Agreement Updated November 2008 [dostęp 21-01-2012].
  2. ↑ a b USTR, The Anti-Counterfeiting Trade Agreement – Summary of Key Elements Under Discussion [dostęp 21-01-2012].
  3. ↑ Ministry of Economic Development of New Zealand (2008). On Anti-Counterfeiting Trade Agreement [dostęp 21-01-2012].
  4. ↑ a b Pilieci, Vito Copyright deal could toughen rules governing info on iPods, computers. Vancouver Sun. 2008-05-26 [dostęp 21-01-2012].
  5. ↑ Proposed US ACTA multi-lateral intellectual property trade agreement (2007). Wikileaks. 22 May 2008.
  6. ↑ Canada Goverement ACTA: Non-Paper on institutional issues under the Agreement 9 June 2008.
  7. ↑ Anti-Counterfeiting Trade Agreement consolidated text January 18th 2010 La Quadrature du Net.
  8. ↑ Anti-Counterfeiting Trade Agreement Informal Predecisional/Deliberative Draft 1 July 2010 Publicknowledge.org.
  9. ↑ a b Weeks, Carly Anti-piracy strategy will help government to spy, critic says The Globe and Mail. Retrieved (2008-05-26).
  10. ↑ a b Jason Mick Wikileaks Airs U.S. Plans to Kill Pirate Bay, Monitor ISPs With Multinational ACTA Proposal (23 May 2008) DailyTech.com.
  11. ↑ James Love Who are the cleared advisors that have access to secret ACTA documents? 13. March 2009 [dostęp 21-01-2012].
  12. ↑ ACTA 5th Round of negotiation: press statement, 21 lipca 2009.
  13. ↑ EC.europa.eu Anti-Counterfeiting Trade Agreement Consolidated Text PUBLIC Predecisional/Deliberative Draft April 2010 [dostęp 21-01-2012].
  14. ↑ Program on Information Justice and Intellectual Property Over 75 Law Profs Call for Halt of ACTA 2010-10-28 [dostęp 21-01-2012].
  15. ↑ Komisja Europejska EU official ACTA webpage Last updated: 20 May 2011 [dostęp 21-01-2012].
  16. ↑ Komisja Europejska Joint statement on the Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA) from all the negotiating partners of the agreement press release: 15 November 2010 [dostęp 21-01-2012].
  17. ↑ Joint Press Statement of the Anti-Counterfeiting Trade Agreement Negotiating Parties October 2011 [dostęp 22-01-2012].
  18. ↑ Gianluca Susta PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie wpływu podrabiania towarów na handel międzynarodowy PE405.983v01-00.
  19. ↑ Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie wpływu podrabiania towarów na handel międzynarodowy P6_TA(2008)0634.
  20. ↑ Rada Unii Europejskiej Council Resolution on a comprehensive European anticounterfeiting and anti-piracy plan25 September 2008.
  21. ↑ a b Parlament Europejski Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr .../2009 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji P6_TA(2009)0114.
  22. ↑ a b Parlament Europejski Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie przejrzystości i aktualnego stanu negocjacji umowy handlowej dotyczącej zwalczania obrotu towarami podrobionymi (ACTA) P7_TA(2010)0058.
  23. ↑ a b Parlament Europejski Oświadczenie Parlamentu Europejskiego z dnia 9 września 2010 r. w sprawie braku przejrzystego procesu i potencjalnie budzącej zastrzeżenia treści w odniesieniu do umowy handlowej dotyczącej zwalczania obrotu towarami podrobionymi (ACTA) P7_TA(2010)0317.
  24. ↑ a b Parlament Europejski Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie Umowy handlowej dotyczącej zwalczania obrotu towarami podrobionymi (ACTA) P7_TA(2010)0432.
  25. ↑ Council of European Union Press Release from 3137th Council meeting on Agriculture and Fisheries s. 43 15.-16.XII.2011.
  26. ↑ Ministerstwo Gospodarki, Unia wzmacnia egzekwowanie praw własności intelektualnej. Ministerstwo Gospodarki, 16 stycznia 2012. [dostęp 2012-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 stycznia 2012)].
  27. ↑ MKiDN Projekt wniosku z dnia 6 września 2011 r. o udzielenie przez Radę Ministrów zgody na podpisanie Umowy handlowej www.mkidn.gov.pl.
  28. ↑ MKiDN Projekt wniosku z dnia 4 listopada 2011 r. o udzielenie przez Radę Ministrów zgody na podpisanie Umowy handlowej www.mkidn.gov.pl.
  29. ↑ MKiDN Wniosek MKiDN o udzielenie przez Radę Ministrów zgody na podpisanie Umowy handlowej www.mkidn.gov.pl.
  30. ↑ Signing Ceremony of the EU for the Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA) (Outline). Ministry of Foreign Affairs of Japan, 26 stycznia 2012. [dostęp 2012-01-26]. (ang.).
  31. ↑ IAR/PAP Japonia: Polska podpisała pakt handlowy ACTA 26 stycznia 2012 r. 13:43.
  32. ↑ Parlament Europejski odrzucił ACTA – Fakty w INTERIA.PL
  33. ↑ Co to właściwie jest ACTA? Cenzura czy walka z piractwem? [online], dziennik.pl, 22 stycznia 2012 [dostęp 2024-01-29] (pol.).
  34. ↑ ACTA to przy tym pikuś. Rząd nam szykuje totalną inwigilację, o jakiej w PRL nie było mowy [online], android.com.pl, 31 stycznia 2023 [dostęp 2024-01-29] (pol.).
  35. ↑ Komisja Europejska Wniosek legislacyjny nr 2011/0167 (NLE) Komisji Europejskiej dot. decyzji Rady UE w sprawie ACTA [dostęp 22-01-2012].
  36. ↑ Opinia służb prawnych Komisji Europejskiej. trade.ec.europa.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-26)]. www.mkidn.gov.pl [dostęp 25-01-2012].
  37. ↑ Wniosek legislacyjny nr 2011/0167 (NLE) Komisji Europejskiej dot. decyzji Rady UE w sprawie ACTA eur-lex.europa.eu [dostęp 25-01-2012].
  38. ↑ a b c Uzasadnienie wniosku o podpisanie ACTA www.mkidn.gov.pl [dostęp 25-01-2012].
  39. ↑ Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Dyrektywa 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej 30.4.2004 L 157/45.
  40. ↑ Dziennik Ustaw z 5 czerwca 2007 Nr 99 poz. 662 USTAWA z dnia 9 maja 2007 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz niektórych innych ustaw.
  41. ↑ Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Rozporządzenie Rady (WE) nr 1383/2003 z dnia 22 lipca 2003 r. dotyczącym działań organów celnych skierowanych przeciwko towarom podejrzanym o naruszenie niektórych praw własności intelektualnej 2.8.2003 L 196/7.
  42. ↑ World Trade Organization The Doha Round www.wto.org [dostęp 25-01-2012].
  43. ↑ Prawo autorskie znacznie surowsze niż ACTA. Rozmowa z prof. Janem Błeszyńskim, współtwórcą prawa autorskiego z 1994 r. wyborcza.pl.
  44. ↑ Analiza ACTA – tabela korelacji Kancelaria prawna Maruta i Wspólnicy Sp. j.
  45. ↑ Fundacja Panoptykon, et al. Apel do Premiera ws. ACTA 16 stycznia 2012 r.
  46. ↑ Axel Metzger, Rita Matulionyte, et al. Opinion of European Academics on ACTA February 7, 2011 Institute for Legal Informatics, Leibniz University Hannover.
  47. ↑ Analiza ACTA – tabela korelacji [online], INPRIS – Instytut Prawa i Społeczeństwa, Kancelaria prawna Maruta i Wspólnicy Sp. j., 29 stycznia 2012 [dostęp 2021-05-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  48. ↑ "Młodzi Polacy walczą o wolność. Sprzeciw wobec ACTA jednoczy młode pokolenie" [online], Wprost, 31 stycznia 2012 [dostęp 2021-06-14] (pol.).
  49. ↑ a b EFF Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA): EFF and Public Knowledge [dostęp 23-01-2012].
  50. ↑ Michael Geist Transparency needed on ACTA Mon Jun 09 2008 Toronto Star [dostęp 23-01-2012].
  51. ↑ James Love Obama Administration Rules Texts of New IPR Agreement are State Secrets The Huffington Post. (2009-03-12).
  52. ↑ Anti-Counterfeiting Trade Agreement: Fact or Fiction? Wired.com. 15 September 2008 [dostęp 23-01-2012].
  53. ↑ US Senators Sanders and Brown Letter To The United States Trade Representative 23 November 2008.
  54. ↑ Declan McCullagh Google attorney slams ACTA copyright treaty May 7, 2010 10:58 AM PDT Cnet.com.
  55. ↑ Digital.org.au Principles for ACTA negotiations [dostęp 23-01-2012].
  56. ↑ Digital.org.au ADA submission to the Department of Foreign Affairs and Trade regarding the public text of the Anti-Counterfeiting Trade Agreement (ACTA) [dostęp 23-01-2012].
  57. ↑ ACTA.NET.NZ Acta.net.nz Coalition – welcome [dostęp 23-01-2012].
  58. ↑ Thomas Beagle ACTA – The NZ Official Information Requests March 17, 2010 [dostęp 23-01-2012].
  59. ↑ Free Knowledge Institute ACTA: A Global Threat to Freedoms December 10th 2009 freeknowledge.eu [dostęp 23-01-2012].
  60. ↑ La Quadrature du Net Stop ACTA! Quotes on ACTA stopacta.info [dostęp 23-01-2012].
  61. ↑ Free Software Foundation [Speak out against ACTA] Jun 19, 2008 12:55 PM www.fsf.org [dostęp 23-01-2012].
  62. ↑ Online freedoms threatened by another step towards treaty’s adoption. en.rsf.org, 2011-12-15. [dostęp 2012-01-21]. (ang.).
  63. ↑ Médecins Sans Frontières: Europe! HANDS OFF Our Medicine. [dostęp 2012-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-29)].
  64. ↑ Oxfam: L’accès aux médicaments génériques mis en danger par la signature d’ACTA par l’UE. [dostęp 2012-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-27)].
  65. ↑ Internet Society Poland: Wnioski o udostępnienie informacji publicznej na temat ACTA 24-11-2009].
  66. ↑ Fundacja Panoptykon Strony kategorii ACTA [dostęp 24-01-2012].
  67. ↑ Fundacja Panoptykon Domagamy się konkretnych działań rządu w sprawie ACTA – apel do Premiera 17.01.2012.
  68. ↑ VaGla.pl Prawo i Internet ACTA: sukces polskiej prezydencji, Polska podpisze umowę 26 stycznia w Tokio 19.01.2012 [dostęp 11-06-2013].
  69. ↑ Fundacja Panoptykon Czy Polsce grozi cenzura Internetu w imię ochrony praw autorskich? 19.01.2012 [dostęp 24-01-2012].
  70. ↑ Tomasz Grynkiewicz Polska Wikipedia zastrajkuje? „Nie” dla takiej walki z piractwem 2012-01-20 wyborcza.pl [dostęp 24-01-2012].
  71. ↑ Tomasz Grynkiewicz: ACTA: „Gazeta” pyta, Ministerstwo Kultury odpowiada. gazeta.pl. [dostęp 2012-01-21].
  72. ↑ Polska podpisze kontrowersyjne ACTA. Wolność sieci zagrożona?. tvn24.pl. [dostęp 2012-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-23)]. (pol.).
  73. ↑ GIODO: ACTA niebezpieczne dla konstytucyjnych praw i wolności. tvn24.pl za PAP, 2012-01-23. [dostęp 2012-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-26)].
  74. ↑ Wojciech Wybranowski, Michał Płociński, Ewa Łosińska: Anonymous poszedł na wojnę z Polską. rp.pl, 2012–01–23. [dostęp 2012-01-26].
  75. ↑ Tomasz Grynkiewicz: Weekendowy zamach na strony rządowe. wyborcza.pl, 2012–01–23. [dostęp 2012-01-26].
  76. ↑ @YourAnonNews. Twitter.com, 2011-02-21. Cytat: TANGO DOWN sejm.gov.pl (ang.).
  77. ↑ jb: Kolejny atak? Anonymous Polska twierdzą, że ujawnili m.in. hasła dostępu do maili pracowników rządowych. gazeta.pl, 2012–01–24. [dostęp 2012-01-26].
  78. ↑ bewu: Polskie strony wyłączą się przeciw ACTA. wyborcza.pl, 2012-01-23. [dostęp 2012-01-24].
  79. ↑ Stworzyliśmy z Wami mapę protestów. rmf24.pl, 25 stycznia 2012. [dostęp 2012-01-26].
  80. ↑ Nie dla ACTA. Olsztynianie tłumnie wyszli na ulice! [online], www.olsztyn.com.pl [dostęp 2018-06-29].
  81. ↑ Łukasz Ratajczyk, Około 2 tysięcy łodzian protestowało przeciw ACTA [zdjęcia+wideo] [online], Łódź Nasze Miasto, 25 stycznia 2012 [dostęp 2023-01-09] (pol.).
  82. ↑ "Tusk nie zamknie mi ust". Polacy protestowali przeciwko ACTA. Najliczniej w Krakowie
  83. ↑ ALTERNEWS | żyjąc w rzeczywistości Nowego Porządku Świata [online], gazeta-polska.pl [dostęp 2018-01-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-29] (pol.).
  84. ↑ Już ponad 800 serwisów uczestniczy w dzisiejszym proteście przeciwko ACTA. Liczba ta szybko rośnie! [online], AntyWeb, 24 stycznia 2012 [dostęp 2021-04-17] (pol.).
  85. ↑ » “Offloadowanie” ruchu do serwerów w chmurze – Niebezpiecznik.pl [online], niebezpiecznik.pl [dostęp 2017-11-21].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Anti-Counterfeiting_Trade_Agreement&oldid=74192923”