Błyszcze włoskowate
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Klasa | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
błyszcze włoskowate | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Tomentypnum nitens (Hedw.) Loeske Deutsche Bot. Monatsschr. 22:82. 1911 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Błyszcze włoskowate (Tomentypnum nitens (Hedw.) Loeske) – gatunek mchu należący do rzędu rokietowców.
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Gatunek występuje w Europie (poza częścią południową), w północnej Azji i w Ameryce Północnej. Ponadto spotykany na Wyspie Niedźwiedziej i na Szpicbergenie[3]. W Polsce rzadki[4], w górach do 2010 m n.p.m.[5]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Mech o wzniesionych, brunatnożółtych darniach, błyszczących w stanie suchym.
- Budowa gametofitu
- Łodygi brunatne o wysokości 4–15 cm są w starszych częściach gęsto okryte brunatnymi, gładkimi chwytnikami. Liście łodygowe wydłużonolancetowate, o długości 3 mm i szerokości 1 mm, sztywne, z 4–5 głębokimi podłużnymi fałdami, gałązkowe mniejsze, długości 2 i szerokości 0,5 mm. Brzegi liścia całe lub bardzo niewyraźnie ząbkowane (w nasadzie liścia). Komórki blaszki wydłużonolinearne.
- Budowa sporofitu
- Seta o wysokości do 4 cm, purpurowa, gładka, zakończona wydłużonojajowatą zgiętą puszką o długości 2 i szerokości 1 mm, która w stanie suchym jest zwężona przy ujściu[3][5].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek występuje na siedliskach zasobnych w węglan wapnia, torfowiskach niskich i w grząskich olszynach, niekiedy także na torfowiskach przejściowych i kwaśnych młakach niskoturzycowych[5]. W Polsce gatunek jest uznawany za relikt glacjalny, jeśli występuje na południe od linii ostatniego zlodowacenia[3]. Zarodnikowanie na obszarze Polski odbywa się w lipcu i sierpniu[5].
Zagrożenie i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną[6]. W Czerwonej liście mchów zagrożonych w Polsce uwzględniona jako gatunek narażony na wymarcie[4].
Siedliska błyszcza włoskowatego w Polsce znajdujące się w systemie ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego „Natura 2000”[7]:
- Beskid Śląski
- Beskid Żywiecki
- Doliny: Górnej Rospudy, Kakaju, Radwi, Chocieli i Chotli, Rurzycy, Szeszupy, Wieprzy i Studnicy, Łupawy, Parsęty,
- Dorzecze Regi,
- Jeleniewo,
- Mechowisko Manowo,
- Moczary
- Mokradła Kolneńskie i Kurpiowskie
- Mszar Płociczno
- Ostoje: Augustowska, Lidzbarska, Napiwodzko-Ramucka, Radomno, Zapceńska,
- Pieniny
- Pojezierze Sejneńskie
- Torfowiska: Jonkowo-Warkały, Mieleńskie, Zocie,
- Uroczyska Kujańskie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B. Goffinet, W.R. Buck, Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ a b c Bronisław Szafran: Mchy (Musci). T. II. Warszawa: PWN, 1961, s. 198-199.
- ↑ a b R. Ochyra: Czerwona lista mchów zagrożonych w Polsce. W: K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Heinrich: Lista roślin zagrożonych w Polsce. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1992, s. 79-85.
- ↑ a b c d Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6.
- ↑ Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764
- ↑ Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000: Tomentypnum nitens. [dostęp 2010-10-18]. (pol.).