Przejdź do zawartości

Bernhard Heiliger

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bernhard Ernst Johannes Heiliger
Ilustracja
Bernhard Heiliger w 1974
Data i miejsce urodzenia

11 lub 15 listopada 1915
Szczecin

Data i miejsce śmierci

25 października 1995
Berlin

Narodowość

niemiecka

Dziedzina sztuki

rzeźba

Ważne dzieła
  • The unknown political prisoner
  • Die Flamme
  • Figuren-baum
  • Panta rhei
  • Kosmos 70
Strona internetowa
Pomnik Maxa Plancka (1948/1949, Berlin)
Pięć kontynentów (1961, Kilonia)
Echo I (1987, Berlin)
Wielki łuk (1991, Szczecin)

Bernhard Ernst Johannes Heiliger (ur. 11[1] lub 15 listopada[2] 1915 w Szczecinie, zm. 25 października 1995 w Berlinie) – niemiecki rzeźbiarz, malarz i rysownik, wykładowcaBerlińskiej Akademii Sztuki. Z żoną, rzeźbiarką Ruth Marią Linde-Heiliger (małżeństwem byli w latach 1938-53), miał trójkę dzieci: socjolożkę-feministkę Anitę Heiliger i projektanta Stefana Heiligera oraz córkę Juttę Heiliger-Wagner.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Hermanna Heiligera i Anny Heleny Heiliger de domo Gensen[3], mieszkających od roku 1912 w Szczecinie. Ojciec był zamożnym właścicielem sklepu z artykułami tekstylnymi[3][2]. Rodzina mieszkała w eleganckim, dużym mieszkaniu przy dzisiejszej ulicy Swarożyca 11, w pobliżu Wałów Chrobrego (wówczas niem. Hakenterrasse – Taras Hakena). Bernhard był czwartym dzieckiem Heiligerów (miał trzy starsze siostry). Rodzina znalazła się w trudnej sytuacji finansowej w czasie kryzysu po I wojnie światowej – była m.in. zmuszona do przeprowadzki do mniej kosztownego mieszkania[2].

Bernhard Heiliger w Szczecinie spędził dzieciństwo i młodość. Uczęszczał do szkoły przy dzisiejszej ul. Unisławy (do rozwijania zdolności plastycznych skłonił go prawdopodobnie nauczyciel rysunku)[2]. W latach 1930–1936 uczył się rzeźbiarstwa, początkowo w zakładzie kamieniarskim, a następnie w Werkschule für Gestaltende Arbeiten[3] ((pol.) Szkole Rzemiosł Przemysłowych; obecnie zespół szkół przy pl. Kilińskiego). Był uczniem Kurta Schwerdtfegera[3][2], absolwenta Bauhausu i Waltera Riezlera, ówczesnego dyrektora szczecińskiego muzeum[2]. W tym okresie powstały dwa jego zachowane rysunki pt. Zagroda pomorska (1931) i Łodzie rybackie (1937). W roku 1937 muzeum zakupiło jego rzeźbę, nazwaną Wiążąca snopki (sztuczny kamień; eksponowana na wystawie w roku 1938, później zaginiona); otrzymał też stypendium, umożliwiające podjęcie studiów[2].

Studia i II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

W roku 1938 wyjechał na studia do Berlina. Studiował z Arno Brekerem w Vereinigte Staatsschulen für freie und angewandte Kunst (1938–1941), m.in. u Richarda Scheibe). Wiosną 1939 roku przebywał w Paryżu, gdzie kontaktował się ze znanymi nowoczesnymi rzeźbiarzami (m.in. Aristide Maillol, Charles Despiau)[3].

W 1941 roku został skierowany na front wschodni. W zimie 1942 roku otrzymał urlop, a w kwietniu następnego roku – odroczenie służby wojskowej, dzięki staraniom Arno Brekera, bardzo cenionego przez Adolfa Hitlera. Pracował w warsztacie Brekera we Wriezen. Po otrzymaniu ponownego powołania (we wrześniu 1944) uciekł do północnych Niemiec, gdzie przebywał do końca wojny[3].

Okres powojenny

[edytuj | edytuj kod]

W listopadzie 1945 roku wrócił do Berlina i rozpoczął samodzielną pracę artystyczną. Pierwsze wystawy jego prac odbyły się w roku 1946 w Privathaus von Karl Buchholz i Galerie Rosen. Wkrótce potem rozpoczął pracę dydaktyczną w Hochschule für Angewandte Kunst w Berlinie-Weißensee. W roku 1948 jego prace stały się powszechnie znane – odbyła się indywidualna wystawa w Galerie Bremer i wygrał konkurs na pomnik Maxa Plancka (ustawiony na terenie Uniwersytetu Humboldta). Od stycznia  r. do końca życia pracował w swoim atelier w Berlin-Dahlem, a od grudnia tego roku do 1986 r. pracował też w Staatliche Hochschule für Bildende Künste w Berlin-Charlottenburg[3] (Berlińska Akademia Sztuki[4]).

Jego dzieła były prezentowane na wielu światowych wystawach sztuki, gdzie zdobywał nagrody, i znajdują się w najważniejszych światowych kolekcjach. Był członkiem stowarzyszeń artystycznych, m.in. Niemieckiej Rady Sztuki, członkiem honorowym Niemieckiego Związku Artystów, Accademia delle Arti del Disegno[4]. W roku 1996 utworzył fundację Bernhard Heiliger Stiftung, która m.in. wspiera stypendiami młodych artystów-rzeźbiarzy, wyłanianych w trybie konkursu, oraz przyznaje nagrody[5].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Początkowo tworzył przede wszystkim rzeźby figuralne (cykle postacie i głów portretowych). Rzeźbą abstrakcyjną zainteresował się w połowie XX w. pod wpływem Henry'ego Moore'a. Stosował rozmaite techniki i materiały rzeźbiarskie, np. odlewy cementowe, brązy, stal, aluminium. W swoich monumentalnych rzeźbach otwartych często starał przedstawić dynamikę i zjawiska przezwyciężania siły ciążenia i przenikania się przestrzeni; jako przykłady są podawane rzeźby Płomień i Kosmos 70 – kompozycja elementów swobodnie zawieszonych w przestrzeni. Poza rzeźbą tworzył cenione rysunki, kolaże i asamblaże[4]. Opisy dzieł są m.in. gromadzone w Niemieckiej Bibliotece Narodowej[6].

Dzieła (wybór)

[edytuj | edytuj kod]

Spośród monumentalnych rzeźb wymieniane są m.in.[4]:

Bernhard Heiliger wykonywał również reliefy na ścianach budynków, np. dla Domu Mieszczańskiego w Bremie. W Szczecinie znajduje się rzeźba Wielki łuk z roku 1991, ustawiona przy Ratuszu Staromiejskim[7].

Kolekcje

[edytuj | edytuj kod]

Prace Bernharda Heiligera znajdują się w najważniejszych światowych kolekcjach, w tym w[4]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Biografien; Bernhard Heiliger. [w:] Strona internetowa Das internationale Auktionshaus für den Kauf und Verkauf von Bernhard Heiliger [on-line]. kettererkunst.de. [dostęp 2015-11-16]. (niem.).
  2. a b c d e f g Bogdana Kozińska: Bernhard Heiliger. Sławny rzeźbiarz ze Szczecina. W: Szczecinianie stulecia. Wyd. Piątek trzynastego, 2000, s. 52–53. ISBN 83-87735-63-9.
  3. a b c d e f g Biographie. [w:] Strona internetowa Bernhard Heiliger Foundation [on-line]. bernhard-heiliger-stiftung.de/e. [dostęp 2012-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-21)]. (ang.).
  4. a b c d e Bogdana Kozińska: Heiliger Bernhard. W: Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 1999, s. 333. ISBN 83-7241-089-5. (pol.).
  5. Bernhard-Heiliger-Stipendium. [w:] Strona internetowa Bernhard Heiliger Foundation [on-line]. bernhard-heiliger-stiftung.de/e. [dostęp 2012-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-09)]. (niem.).
  6. Ergebnis der Suche: Bernhard Heiliger. [w:] Katalog der Deutschen Nationalbibliothek [on-line]. portal.dnb.de. [dostęp 2012-12-12]. (niem.).
  7. Ryszard Kotla (Zachodniopomorska Agencja Rozwoju Turystyki: Szczecin. Przewodnik dla osób niepełnosprawnych. [w:] ISBN 978-83-62018-00-0 [on-line]. szczecin.eu, 2009. s. 14/98. [dostęp 2012-12-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-18)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
  • Bernhard Heiliger. [w:] Photographs by Mark B. Anstendig [on-line]. anstendig.com, 2006. [dostęp 2012-12-12]. (ang.).