Boreasz
| bóg wiatru północnego | |
 Boreasz (Akwilon), jedna z rzeźb ogrodzenia pałacu Pod Czterema Wiatrami w Warszawie | |
| Inne imiona |
Boreas |
|---|---|
| Występowanie | |
| Teren kultu | |
| Odpowiednik |
Akwilon (rzymski) |
| Rodzina | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Rodzeństwo |
Apeliotes, |
| Dzieci | |
Boreasz (także Boreas; gr. Βορέας Boréas, Βοριάς Boriás „wiatr północny”, „północ”; łac. Boréas „wiatr północny”, Boreus „północny”, Aquilo „wiatr północny”, „północ”) – w mitologii greckiej bóg i uosobienie wiatru północnego; utożsamiany z rzymskim Akwilonem[a][1][2].
Uosabiał zimny, gwałtowny wiatr, wiejący z północy, zdolny wyrządzać wielkie szkody (bora). W starożytnej Grecji jego imieniem oznaczano jedną ze stron świata – północ.
Uchodził za syna tytana Astrajosa i tytanidy Eos oraz za brata Fosforosa (Hesperosa; personifikacji planety Wenus)[b], niektórych gwiazd (personifikacji gwiazd)[c], Eurosa, Notosa, Zefira, przypuszczalnie także Apeliotesa, Kajkiasa, Lipsa, Skirona (personifikacji wiatrów). Porwał Orejtyję, z którą miał dwóch synów, Kalaisa i Zetesa.
Kult jego był rozpowszechniony wśród żeglarzy i rolników[3]. Składano mu w ofierze czarnego barana i koguta[3].
Boreasz przedstawiany był jako brodaty stary mężczyzna czasami o dwóch twarzach. Czczony był w Attyce jako „szwagier” Ateńczyków. Wierzono, że to on spowodował szkody wyrządzone flocie najeźdźców perskich w latach 492 i 480 p.n.e. i to był główny powód jego szerokiego kultu. Był ojcem nieśmiertelnych koni bojowych Achillesa, Ksantosa i Baliosa, które galopowały z prędkością wiatru. Za ojczyznę Boreasza uważano Trację na północ od Morza Egejskiego. W przeciwieństwie do Zefira, Boreasz był z natury gwałtowny i nieokiełznany, zdolny wyrządzać wielkie szkody. Kiedyś Boreasz porwał Orejtyję, księżniczkę ateńską, córkę króla Erechteusa. Napotkawszy ją, gdy tańczyła nad strumieniem Boreasz spowił ją w chmurę i uprowadził do swojej siedziby. Urodziła mu dwóch bliźniaczych synów – Kalaisa i Zetesa. W momencie narodzin chłopcy mieli całkowicie ludzki wygląd, później jednak wyrosły im z ramion złote skrzydła. Obaj zginęli z ręki Heraklesa. Córkami Boreasza były: Chione, kochanka Posejdona, która urodziła mu syna i Kleopatra.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Według Wieży Wiatrów w Atenach, która w starożytności służyła jako wiatrowskaz i zegar miejski. Na każdym boku budowli znajduje się relief z wyobrażeniem jednej z ośmiu greckich personifikacji wiatrów.
- ↑ Autorzy hellenistyczni identyfikowali Hesperosa z gwiazdą Fosforos.
- ↑ Z pominięciem gwiazd, w które zostali przemienieni niektórzy bohaterowie, stworzenia, istoty, artefakty np. Kastor i Polideukes (Polluks), Plejady, Hiady
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Arystoteles: Meteorologika. O świecie, Księga druga, Rozdział VI, ss. 70–74: Róża wiatrów. pbi.edu.pl. [dostęp 2014-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-08)]. (pol.).
- ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 121. ISBN 83-01-03529-3.
- ↑ a b Wiatry. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 79. ISBN 83-210-0677-9.