Czaik jesienny
| Metellina segmentata | |||||
| (Clerck, 1757) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
czaik jesienny | ||||
| |||||
Czaik jesienny[1] (Metellina segmentata) – gatunek pająka z rodziny kwadratnikowatych (Tetragnathidae).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1757 roku przez szwedzkiego entomologa Carla Alexandra Clercka jako Araneus segmentatus[2]. W 1789 roku przeniesiony został przez Guillaume’a Antoine’a Oliviera do rodzaju Aranea[3], w 1851 przez Niklasa Westringa do rodzaju Epeira, a w 1861 przez tego samego autora do rodzaju Meta[4]. W rodzaju Metellina umieszczony został w 1980 roku przez Herberta Waltera Leviego[5].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Samce osiągają od 4[6] do 7,5 mm długości ciała[7], zaś długość karapaksu u 24 zmierzonych okazów wynosiła od 1,91 do 3,28 mm, a szerokość od 1,5 do 2,72 mm[6]. Samice osiągają od 6,5 do 9 mm długości ciała[7], zaś długość karapaksu u 50 zmierzonych okazów wynosiła od 1,81 do 3,2 mm, a szerokość od 1,39 do 2,54 mm[6]. Ubarwienie karapaksu jest żółtawe[7], żółtawobrązowe[6] lub jasnoszare z czarnym Y-kształtnym znakiem i czarniawymi brzegami[6][7]. Szczękoczułki są żółtawe[7] lub żółtawobrązowe o ciemniejszych nasadowych częściach kłów[6]. Barwa wargi dolnej jest ciemnobrązowa. Ciemnobrązowe[6] do czarnobrązowego[7] sternum jest między biodrami czwartej pary odnóży spiczasto zakończone[6]. Odnóża są żółtawe lub żółtawobrązowe, zwykle z ciemniejszym obrączkowaniem[6][7]; pierwsza ich para ma na grzbietowej i spodniej powierzchni nadstopiów po kilka trichobotrii[6]. Opistosoma ma jasny, zwykle żółtawoszary lub żółtawozielony wierzch z wzorem barwy rudej, brązowej lub czarnej, obejmującym ciemne trójkąty w częściach przednio-bocznych[6][7]. Spód opistosomy jest jasnożółtawobrązowy z siateczkowaniem i szeroką przepaską środkową[6].
Samiec ma jasnożółtawobrązowe nogogłaszczki z kikutowatym płatem odnogi paracymbium, półprzezroczystym, zakrzywionym i silnie rozszerzonym odsiebnie konduktorem, stosunkowo krótkim embolusem o bardzo cienkim wierzchołku i cienkimi przewodami nasiennymi wewnątrz dwupłatowej apofizy embolicznej[6][7]. Płytka płciowa samicy cechuje się wąską, z tyłu rozszerzoną przegrodą środkową, płytkim przedsionkiem[6] i mniej lub bardziej okrągłymi częściami bocznymi[7]. W wulwie znajduje się jedna para zbiorników nasiennych[6].
Biologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Pająk znany z prawie całej Europy, w Azji rozsiedlony od Rosji, Turcji i Izraela przez Kaukaz i Azję Środkową po Chiny i Japonię. Ponadto znany z Kanady[7]. Gatunek pospolity i bardzo liczny[1]. Preferuje skraje lasów i ogrody, ale występuje też w lasach liściastych, iglastych, na łąkach i poboczach dróg[7][6][1]. Przebywa na drzewach i krzewach, gdzie buduje koliste sieci łowne o otwartych pępkach i 17–25 promieniach[6].
Spotkać go można od kwietnia do listopada[7], ale osobniki dorosłe głównie jesienią, kiedy przypada ich okres rozrodczy. Samce pojedynczo lub w grupach czekają na krawędzi sieci samicy na pojawienie się odpowiednio dużej zdobyczy. Do kopulacji przystępują, gdy samica zajęta jest konsumpcją[1], przytrzymując jej odnóża za pomocą swoich szczękoczułków. Samiec może strzec sieci samicy przed rywalami, średnio przez około pół dnia. Samica wytwarza biały kokon o luźnej teksturze, zawierający 80–140 jasnożółtych jaj[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Heiko Bellmann: Przewodnik kieszonkowy: Pająki. Warszawa: Multico O. W., 1998, s. 58.
- ↑ C. Clerck: Svenska spindlar, uti sina hufvud-slågter indelte samt under några och sextio särskildte arter beskrefne och med illuminerade figurer uplyste. Stockholmiae: 1757.
- ↑ G.A. Olivier. Araignée, Aranea. „Encyclopédie Méthodique, Histoire Naturelle, Insectes, Paris”. 4, s. 173-240, 1789.
- ↑ N. Westring. Araneae svecicae. „Göteborgs Kungliga Vetenskaps och Vitterhets Samhälles Handlingar”. 7, s. 1-615, 1861.
- ↑ H.W. Levi. The orb-weaver genus Mecynogea, the subfamily Metinae and the genera Pachygnatha, Glenognatha and Azilia of the subfamily Tetragnathinae north of Mexico (Araneae: Araneidae). „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology”. 149, s. 1-74, 1980.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r S. Almquist. Swedish Araneae, part 1 – families Atypidae to Hahniidae. „Insect Systematics & Evolution, Supplement”. 63, s. 111-116, 2006.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Wolfgang Nentwig, Theo Blick, Daniel Gloor, Ambros Hänggi, Christian Kropf: Metellina segmentata. [w:] Araneae. Spiders of Europe. Version 10.2018 [on-line]. Universität Bern. [dostęp 2018-10-05].