Dawny japoński system miar i wag

Dawny japoński system miar i wag (jap. 尺貫法 shakkan-hō) – tradycyjny system jednostek miary. Nazwę wzięto od dwóch jednostek miary: długości shaku i masy kan.

System japoński został oparty na chińskim systemie miar. Chiński system został przejęty w roku 701 i niewiele zmieniony. Wiele tajwańskich jednostek miar jest opartych na systemie shakkan.

W 1924 roku system shakkan został zastąpiony systemem metrycznym, a oficjalne używanie starych jednostek miar zostało zakazane 31 marca 1966 roku. Jednakże stare jednostki są dalej używane w takich dziedzinach, jak: ciesielstwo, rolnictwo, tradycyjne rzemiosło. Również grunty i powierzchnie mieszkalne w stylu japońskim podaje się w dawnych jednostkach tsubo i tatami.

Do tradycyjnych japońskich jednostek miary długości i wagi należy monme (3,75 grama), który stał się jednym z uznanych na świecie standardów ważenia pereł.

Poniżej zaprezentowano najczęściej stosowane jednostki z ich odniesieniem do systemu metrycznego.

XII–XVI wiek

Miary długości

Nazwa	Odniesienie	Zastosowanie	Zachodni odpowiednik
rin	-	ogólna	0,303 mm
bu	10 rin	ogólna	ok. 3,03 mm
sun	10 bu	ogólna	ok. 3,03 cm
shaku	10 sun	ogólna	ok. 30,303 cm
gofuku-jaku	1 shaku i 2 sun	dla tkanin	ok. 36,363 cm
kujira-jaku	ok. 1,25 shaku	dla tkanin	ok. 37,88 cm
ken	6 shaku	ogólna	ok. 1,8 m (w zależności od regionu)
chō	60 ken	dla obszarów ziemi	od 105,42 m do 109,09 m (w zależności od regionu)
ri	36 chō	dla obszarów ziemi	od 3,9 km do 4,3 km (w zależności od regionu)

Miary powierzchni

Nazwa	Odniesienie	Zachodni odpowiednik
tsubo / bu	1 ken kwadratowy	ok. 3,305 m²
se	30 tsubo	ok. 1 a
tan	10 se	ok. 10 a
chō (60x50 ken)	10 tan	9917 m2
ri kwadratowe	-	ok. 16 km²

Miary pojemności

Nazwa	Odniesienie	Zachodni odpowiednik
shaku	-	1,80 cl
gō	10 shaku	1,80 dl
shō	10 gō	1,80 l
to	10 shō	18 l
koku	10 to	180 l
hyō	4 koku	720 l (szczególnie dla ryżu)

Miary ciężaru

Nazwa	Odniesienie	Zachodni odpowiednik
momme	-	3,75 g
kin	od 100 do 180 momme (w zależności od regionu)	-
kan	1000 momme	3,75 kg

Okres Meiji (1868–1912)

Miary długości

Nazwa	Odniesienie	Zachodni odpowiednik
bu	10 rin	ok. 3,03 mm
sun	10 bu	ok. 3,03 cm
shaku	10 sun	ok. 30,303 cm
ken	6 shaku	ok. 1,8182 m
jō	10 shaku	ok. 3,03 m
chō	60 ken	ok. 109,9 m
ri	36 chō	ok. 3,927 km

Miary powierzchni

Nazwa	Odniesienie	Zachodni odpowiednik
tatami	-	ok. 1,8 x 0,9 m
tsubo	2 tatami	ok. 3,35 m² (tylko powierzchnia gruntu)
tan	-	1000 m² (ok. 10 a)
chō	10 tan	ok. 1 ha (10 000 m²)
ri kwadratowe	-	ok. 16 km²

Miary pojemności

Nazwa	Odniesienie	Zachodni odpowiednik
shō	-	1,80 l
to	10 shō	18 l
koku	10 to	180 l
hyō	4 koku	720 l (tylko dla ryżu)

Miary ciężaru

Nazwa	Odniesienie	Zachodni odpowiednik
fun	-	0,375 g
momme / monme	10 fun	3,75 g
kin	-	ok. 600 g
kan	1000 momme	3,75 kg

Bibliografia

• L.Frédéric, Życie codzienne w Japonii u progu nowoczesności, PIW, Warszawa 1988, ISBN 83-06-01689-0
• L.Frédéric, Życie codzienne w Japonii w epoce samurajów, PIW, Warszawa 1971

Linki zewnętrzne

• Traditional Japanese Units of Measurement for Length and Weight (2023) (ang.)