Dobrudża

Dobrudża
*Dobrogea*
Добруджа
	Herb
Państwa	Rumunia,; Bułgaria
Stolica	Konstanca
Ważniejsze miejscowości	Konstanca, Dobricz
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Dobrudża (rum. Dobrogea, bułg. Добруджа) – kraina historyczna między Morzem Czarnym a ostatnim przed ujściem odcinkiem Dunaju, podzielona obecnie między Rumunię i Bułgarię^[1]. Powierzchnia całkowita wynosi ok. 23 000 km².

Geografia

Wschodnią granicę Dobrudży tworzy wybrzeże Morza Czarnego. Granicę zachodnią i północną tworzy odcinek dolnego Dunaju – w przybliżeniu od miasta Tutrakan do ujścia. Do Dobrudży zalicza się również Deltę Dunaju. Na południu granica jest mało wyraźna – Wyżyna Dobrudży łączy się tu z płaskowyżem Łudogorie. W przybliżeniu biegnie linią Tutrakan – Warna.

W obrębie Dobrudży wyraźnie wyróżnia się region delty Dunaju, która stanowi bagnistą równinę pociętą niezliczonymi kanałami, zbudowaną – i wciąż budowaną przez Dunaj – z osadów rzecznych. Południowo-zachodnią granicę delty Dunaju stanowi ramię Święty Jerzy.

Pozostałą część Dobrudży zajmuje Wyżyna Dobrudży – wysoko położony region o zróżnicowanej powierzchni. Wyższa jest część północna, w skład której wchodzą pasma wzgórz. Wśród nich najwyższe są wzgórza Pricopan (Măcin) z kulminacją Țuțuiatul (467 m n.p.m.)^[1], leżące w łuku Dunaju. Wzgórza te, mimo niewielkiej wysokości bezwzględnej, robią wrażenie gór, ponieważ dominują nad leżącą niemal na poziomie morza doliną Dunaju. Między nimi a wzniesieniami Wyżyny Besarabskiej Dunaj tworzy swój ostatni przełom. Pozostałe pasma wzgórz to Nicolițel i Wzgórza Tulczańskie. Na południe od wzgórz leżą wyżyny Babadag i Casimcea, sięgające 401 m n.p.m. Dalej na południe Dobrudżę dzieli w poprzek obniżenie rzeczki Caraș, za którym leżą wyżyny Medgidia, Negru Vodă, Oltina i Istria. Wyżyna Dobrudży ciągnie się dalej aż do wzgórz Łudogoria, których północny skraj również leży w granicach Dobrudży.

Wyżyna Dobrudży jest zbudowana z trzeciorzędowych wapieni i pokryta lessem, jedynie pasma wzgórz są zbudowane z granitu i kwarcytów. Wchłaniające wodę wapienne podłoże w połączeniu z warunkami klimatycznymi powoduje ubóstwo wód powierzchniowych. Rzeki Dobrudży są krótkie i z reguły okresowe. Niedostatek wody i ciepły klimat zaowocowały stepowym charakterem regionu – udział lasów jest bardzo mały, najmniejszy w Rumunii. Z powodu suszy słabo rozwinięte jest również rolnictwo, tym niemniej uprawia się tu kukurydzę i winorośl.

Wybrzeże Dobrudży na odcinku delty Dunaju i na południe od niej ma charakter lagunowy; znajdują się tu największe jeziora Rumunii. Natomiast odcinek wybrzeża na południe od Konstancy stanowi stromy wapienny klif^[1].

Klimat Dobrudży jest umiarkowany kontynentalny. Jest to najsuchszy spośród regionów Rumunii i Bułgarii – roczne opady nie przekraczają 450 mm. Zimy są bardzo łagodne, lata gorące.

Główne miasta Dobrudży to Konstanca w Rumunii^[1] i Dobricz w Bułgarii. Wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego rozsiane są liczne kąpieliska.

Historia

Kompozycja narodowościowa na początku XX w.

Już w IV w. p.n.e. teren ten nazywany był przez Greków Scytią Mniejszą. W roku 46 n.e. terytorium Dobrudży zostało wcielone do rzymskiej prowincji Mezja, od IV wieku należało do Bizancjum, a w końcu VII wieku zostało włączone do Bułgarii. W XI–XII w. powróciło ono do Bizancjum, a następnie ponownie do Bułgarii. W XIV w. od Bułgarii odłączył się bułgarski Despotat Dobrudży ze stolicą w Kawarnie, który u schyłku XIV wieku został włączony do Hospodarstwa Wołoskiego, po czym w XV wieku Dobrudża znalazła się pod władzą Turcji.

W roku 1878 podzielono ją na mocy traktatu berlińskiego pomiędzy odrodzoną Bułgarię oraz powstałą parę lat wcześniej Rumunię. W roku 1913 została włączona w całości do Rumunii i została jej oficjalnie przyznana w roku 1919, traktatem w Neuilly-sur-Seine.

7 września 1940 układ rumuńsko-bułgarski w Krajowej przyznał południową część Dobrudży Bułgarii, przeprowadzono także wymianę ludności rumuńskiej i bułgarskiej z tych terenów; a ustalona wtedy granica została potwierdzona 10 lutego 1947 roku przez pokój paryski z 1947.

Miasta

Największe miasta w Dobrudży według danych rumuńskich^[2] i bułgarskich^[3]:

	miasto	populacja (2011)
1.	Konstanca	283 872
2.	Dobricz	91 030
3.	Tulcza	73 707
4.	Medgidia	39 780
5.	Mangalia	36 364
6.	Silistra	35 607
7.	Năvodari	32 981
8.	Cernavodă	17 022
9.	Ovidiu	13 847
10.	Bałczik	12 127

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Stanisław Figiel: Dobrogea (Dobrudża). archive.org. [dostęp 2017-06-26]. (pol.).
↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2018-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-10)].
↑ Request Rejected [online], nsi.bg [dostęp 2021-09-09] .

[tpr-1] Stanisław Figiel: Dobrogea (Dobrudża). archive.org. [dostęp 2017-06-26]. (pol.).

[2] Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2018-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-10)].

[3] Request Rejected [online], nsi.bg [dostęp 2021-09-09] .

[1]

[2]

[3]