Eudialit

Eudialit

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	Na4(Ca,Ce)2(Fe2+,Mn2+)ZrSi8O22(OH,Cl)2
Twardość w skali Mohsa	5-5,5
Przełam	brak
Łupliwość	niewyraźna
Pokrój kryształu	pokrój krótko słupkowy
Układ krystalograficzny	trygonalny
Właściwości mechaniczne	kruchy, łatwo rozpuszczalny w kwasach
Gęstość	2,74-3,10 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	czerwono różowa
Rysa	biała
Połysk	szklisty do tłustego
Współczynnik załamania	nω = 1,588-1,636 nε= 1,588-1,658
Inne	dodatni lub ujemny

Eudialit – minerał zaliczany do gromady krzemianów. Jest krzemianem pierścieniowym. Nazwa minerału pochodzi od złożenia dwóch greckich słów eu = dobrze i dialitos = rozkładalny, co nawiązuje do łatwości rozpuszczenia tego minerału w kwasach. Potocznie eudialit nazywa się krwią północy.

Charakterystyka

Eudialit tworzy kryształy o pokroju grubotabliczkowym i krótkosłupowym. Występuje jako wrosły minerał w postaci zbitych i ziarnistych skupień. Jest kruchym minerałem o szklistym połysku na świeżej powierzchni. Połysk ten „tłuścieje” wraz z wietrzeniem powierzchni kryształu. W płytkach cienkich jest minerałem bezbarwnym oraz nie wykazuje pleochroizmu. Minerał ten współwystępuje z mikroklinem, nefelinem, egirynem, lamprofyllitem, lorenzenitem, murmanitem, arfvedsonitem, sodalitem, enigmatytem, rinkitem, lavenitem, tytanitem oraz magnetytem.

Skład chemiczny

Zazwyczaj minerał ten zawiera do 12% ZrO₂ oraz 0,3-2,9% (Ce,La,Y)₂O₃. Występują także odmiany zasobne w FeO i NbO₅ – nazywane są eukolitem.

Składnik	(1) % wag.	(2) % wag.	Składnik	(1) % wag.	(2) % wag.
SiO2	50,35	50,14	SrO	0,11	0,47
TiO2	0,38	0,46	Na2O	12,53	14,06
ZrO2	11,80	11,83	F	0,23	–
Al2O3	0,44	0,07	Cl	1,47	1,82
REE2O3	6,40	0,37	H2O+	1,64	1,07
Fe2O3	0,19	0,50	H2O-	–	0,12
Nb2O5	0,69	0,11	P2O5	0,03	–
FeO	2,41	5,32	S	–	0,04
MnO	1,34	0,60	-O=(F,Cl)2	0,43	0,41
MgO	0,13	0,24	*************	*************	*************
CaO	9,74	11,18	Suma	99,88	99,38

Wzory empiryczne z powyższych analiz

• (1) Na_3,85(Ca_1,65REE_0,19K_0,17)_Σ=2,01(Fe²⁺_0,32Mn²⁺_0,18Nb_0,06Mg_0,03)_Σ=0,59(Zr_0,91Al_0,08Ti_0,04Fe³⁺_0,001)Si_8,02O₂₂(OH₂Cl_0,39)_Σ=2,12 – Kipawa Lake, Kanada
• (2) Na_4,29(Ca_1,88K_0,28REE_0,02)_Σ=2,18(Fe²⁺_0,70Mn²⁺_0,08Mg_0,06Nd_0,01)_Σ=0,85(Zr_0,98Fe³⁺_0,13Ti_0,05Al_0,01)_Σ=0,1,17Si_7,90O₂₂(OH_1,12Cl_0,43)_Σ=1,55 – Masyw Chibiński, Półwysep Kolski, Rosja

Krystalochemia

• Grupa punktowa 3^-2/m
• Grupa przestrzenna R3^-m
• Parametry komórki elementarnej, a=13,95-14,29Å, (b=a), c=29,89-30,49Å
• Z=12

Geneza

Minerał ten powstaje w procesach krystalizacji magmowej powiązanej z powstawaniem masywów sjenitów nefelinowych, granitów alkalicznych i skał z nimi związanych (fojaity, agpaity, lujawuryty, chibinity itp.). Może również powstawać w wyniku pomagmowych procesów pegmatytowych (tzw. pegmatyty agpaitowe) na skutek działającej tam pneumatolizy.

Występowanie

Jest to minerał niezwykle rzadki. Występuje głównie na Półwyspie Kolskim w Rosji (Masyw Chibiny i Łowoziero) wśród sjenitów nefelinowych. Poza Masywem Murmańskim można na niego natrafić w Szwecji (Ostergotland), Norwegii (Langesundfjord), Kanadzie w rejonie Kipawa Lake w Quebec, Grenlandii (Julianehaab i Kangerdluarssuk) oraz na Madagaskarrze, USA, Południowej Afryce, Gwinei i Namibii.

Zastosowanie

• kolekcjonerstwo
• drobna galanteria ozdobna

Literatura

• Bolewski A., Mineralogia szczegółowa, Wydanie III, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1982, ISBN 83-220-0151-7
• Bolewski A., Manecki A., Mineralogia szczegółowa, Wydawnictwo PAE. Warszawa 1993, ISBN 83-85636-03-X
• Borkowska M., Smulikowski K., Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1973
• Majerowicz A., Wierzchołowski B., Petrologia skał magmowych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1990, ISBN 83-220-0335-8
• Manecki A, Muszyński M., Przewodnik do petrografii, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków 2008, ISBN 978-83-7464-110-4
• Coдoдoвa Ю.П., Aндреекo З.Д., Грaнaдчикова В.Г., Определитељ ювелирных и поделочных камней, Изд. "НЕДРА", Москва 1985
• Żaba J., Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wyd. Videograf II, Chorzów 2006, ISBN 978-83-7183-385-7