Fenytoina

Fenytoina
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	5,5-difenyloimidazolidyno-2,4-dion, 5,5-difenylohydantoina
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	Phenytoinum,; Phenytoinum natricum,; Phenytoinum natrium
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C15H12N2O2
Masa molowa	252,27 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały, krystaliczny proszek, higroskopijny, bez zapachu
	Identyfikacja
Numer CAS	57-41-0
PubChem	1775
DrugBank	DB00252
SMILES
	C1=CC=C(C=C1)C2(C(=O)NC(=O)N2)C3=CC=CC=C3
Właściwości
	Gęstość
	1,29 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	32 mg/l (22 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	etanol: dość trudno; chlorek metylenu: dość trudno; DMSO: rozpuszczalna
Temperatura topnienia	286 °C
logP	2,47
Kwasowość (pKa)	8,33
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H302, H350, H360
Zwroty P	P201, P308+P313
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
	Toksyczny; (T)
Zwroty R	R45, R61, R22
Zwroty S	S53, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 1 0
Temperatura samozapłonu	600 °C
Numer RTECS	MU1050000
Dawka śmiertelna	LD50 56,4 mg/kg (królik, dożylnie)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	N03 AB02; N03 AB52
Stosowanie w ciąży	kategoria D
Farmakokinetyka
Działanie	przeciwpadaczkowe
Biodostępność	70–100% (doustnie); 24,4% (doodbytniczo)
Okres półtrwania	ok. 22 h (doustnie); 10–15 h (dożylnie)
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	90–95%
Metabolizm	wątrobowy
Wydalanie	z moczem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie, dożylnie, domięśniowo
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fenytoina (łac. Phenytoinum) – organiczny związek chemiczny, pochodna hydantoiny. Stosowana jako lek o działaniu przeciwdrgawkowym i przeciwarytmicznym.

Mechanizm działania

Mechanizm jej działania polega na blokowaniu kanałów sodowych, co w konsekwencji prowadzi do hamowania potencjału czynnościowego komórki i braku depolaryzacji. Hamuje przenikanie jonów wapnia przez błony komórkowe podczas depolaryzacji. Hamuje fosforylacje kompleksu wapń-kalmodulina. Fenytoina stabilizuje błonę komórkową neuronów i podwyższa próg drgawkowy.

Z uwagi na wąski margines terapeutyczny, dość liczne działania niepożądane i skuteczność nowszych leków przeciwpadaczkowych – stopniowo jest wycofywana z przewlekłego leczenia padaczki.

Stosowana również w kardiologii jako lek przeciwarytmiczny. Na mięsień sercowy wywiera działanie inotropowe ujemnie. Wydłuża okres refrakcji i przyspiesza przewodzenie bodźców.

Wskazania

stan padaczkowy
napady toniczno-kloniczne (grand mal)
napady częściowe, zwłaszcza proste

Działania niepożądane

ze strony układu krążenia: zaburzenia rytmu serca, niedokrwistość megaloblastyczna^[8];
ze strony przewodu pokarmowego: nudności, wymioty, zaburzenia żołądkowo-jelitowe;
ze strony OUN: zawroty głowy, bóle głowy, zaburzenia widzenia, napady drgawkowe (po przedawkowaniu);
przerost dziąseł – charakterystyczny objaw niepożądany po stosowaniu fenytoiny, u osób młodych (20%), wynika ze zmienionego metabolizmu kolagenu; nie wymaga przerywania leczenia. Staranna higiena jamy ustnej w istotny sposób zmniejsza tę dolegliwość^[8];
niedoczynność tarczycy^[9] (opublikowano również odmienne zdanie na ten temat)^[10].

Przeciwwskazania

Nie stosować w okresie ciąży i karmienia piersią.

Interakcje z innymi lekami

Salicylany mogą ją wypierać z połączeń z białkami. Jest induktorem metabolicznym; przyspiesza metabolizm doustnych środków antykoncepcyjnych, co powoduje skrócenie ich czasu działania.

Dawkowanie

Dawkowanie fenytoiny powinno być zindywidualizowane. Zaleca się jego ustalanie na podstawie oznaczeń stężenia fenytoiny we krwi. Fenytoina odznacza się niskim indeksem terapeutycznym, więc łatwo ją przedawkować.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .
↑ Farmakopea Polska IV, Ministerstwo Zdrowia, t. 1, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1965, s. 1393, OCLC 603050816 .
↑ 5,5-Diphenylhydantoin (nr D4007) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
↑ ^a ^b ^c Phenytoin and Phenytoin Sodium. [w:] NTP (National Toxicology Program). 2014. Report on Carcinogens, Thirteenth Edition. [on-line]. Research Triangle Park, NC: U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service., 2014-10-02. [dostęp 2015-06-22].
↑ ^a ^b Phenytoin, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-08-17] (ang.).
↑ Phenytoin, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00252 (ang.).
↑ ^a ^b Fenytoina. ^{[martwy link]} The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-08-17]. (ang.).^{[niewiarygodne źródło?]}
↑ ^a ^b Andrzej Członkowski: Leki przeciwpadaczkowe. W: Wojciech Kostowski, Zbigniew S. Herman: Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 75. ISBN 978-83-200-3726-5.
↑ Krzysztof Bury: Niedoczynność tarczycy. [dostęp 2015-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-22)].
↑ Phenytoinum WZF. 2010 Centrum Informacji o Leku.. [dostęp 2015-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-22)]. (pol.).

Bibliografia

Jerzy Majkowski, Lidia Bułachowa. Padaczka. PZWL 1991 r.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[FP8-1] Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .

[FP4-2] Farmakopea Polska IV, Ministerstwo Zdrowia, t. 1, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1965, s. 1393, OCLC 603050816 .

[SA-3] 5,5-Diphenylhydantoin (nr D4007) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.

[RoC-4] Phenytoin and Phenytoin Sodium. [w:] NTP (National Toxicology Program). 2014. Report on Carcinogens, Thirteenth Edition. [on-line]. Research Triangle Park, NC: U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service., 2014-10-02. [dostęp 2015-06-22].

[CID-5] Phenytoin, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-08-17] (ang.).

[DB-6] Phenytoin, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00252 (ang.).

[AKRON-7] Fenytoina. ^{[martwy link]} The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-08-17]. (ang.).^{[niewiarygodne źródło?]}

[Farmakologia-Kostowski-8] Andrzej Członkowski: Leki przeciwpadaczkowe. W: Wojciech Kostowski, Zbigniew S. Herman: Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 75. ISBN 978-83-200-3726-5.

[Bury-9] Krzysztof Bury: Niedoczynność tarczycy. [dostęp 2015-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-22)].

[Phenytoinum_WZF-10] Phenytoinum WZF. 2010 Centrum Informacji o Leku.. [dostęp 2015-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-22)]. (pol.).

[1]

[2]

[4]

[5]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]