Hot cross bun
| pieczywo | |
| |
| Rodzaj |
bułka drożdżowa z przyprawami |
|---|---|
| Kuchnia | |
| Miejsce powstania | |
| Składniki | |
|
mąka, drożdże, mleko, jajko, rodzynki, cynamon, gałka muszkatołowa, ziele angielskie, woda, cukier, sól | |
Hot cross bun (pol. gorąca bułka z krzyżem) – słodka bułka z przyprawami, zwykle robiona z owocami, oznaczona krzyżem na górze i tradycyjnie spożywana w Wielki Piątek w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Australii, Nowej Zelandii, Afryce Południowej, Kanadzie, Indiach, Pakistanie i Stanach Zjednoczonych[1]. W niektórych miejscach, w tym w Wielkiej Brytanii, są one dostępne przez cały rok[2].
Bułka oznacza koniec chrześcijańskiego okresu Wielkiego Postu, a jej części mają znaczenie symboliczne: krzyż oznacza ukrzyżowanie Jezusa, zaś przyprawa w środku symbolizuje zioła używane do balsamowania Jezusa przed pogrzebaniem; produkt może również zawierać skórkę pomarańczową, jako symbol goryczy czasu Chrystusa na krzyżu[3][4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Zwyczaj oznaczania ciasta krzyżem mógł być praktykowany przez Greków w VI wieku naszej ery[5].
Jedna z teorii głosi, że współczesna hot cross bun pochodzi z St Albans w Anglii, gdzie w 1361 roku brat Thomas Rodcliffe, mnich w opactwie St Albans, opracował podobny przepis o nazwie „Alban Bun” i w Wielki Piątek rozdawał bułki lokalnej biedocie[6].
W roku 1592, za panowania Elżbiety I, londyński Clerk of Markets wydał dekret zabraniający sprzedaży hot cross buns i innych przyprawionych chlebów, z wyjątkiem pogrzebów, Wielkiego Piątku i Bożego Narodzenia. Karą za przekroczenie dekretu był przepadek całego zakazanego produktu na rzecz ubogich. W wyniku tego hot cross buns w tamtych czasach były wytwarzane głównie w domowych kuchniach. Dalsze próby powstrzymania sprzedaży tych produktów miały miejsce za panowania Jakuba I (1603–1625)[7].
Pierwsza konkretna informacja o hot cross buns pochodzi z londyńskiego zawołania ulicznego: „Good Friday comes this month, the old woman runs. With one or two a penny hot cross buns”, który pojawił się w Poor Robin’s Almanac na rok 1733[8]. Wers „One a penny, two a penny, hot cross-buns” pojawia się w angielskiej rymowance Hot Cross Buns opublikowanej w „London Chronicle” w dniach 2–4 czerwca 1767 roku[9]. Historyk żywności Ivan Day stwierdza: „Bułeczki zostały wypiekane w Londynie w XVIII wieku. Ale jeśli zacznie się szukać wcześniejszych wzmianek lub przepisów, nic się nie trafi”[2].
Tradycyjną metodą wykonania krzyża na bułce jest użycie kruchego ciasta[10][11], chociaż niektóre przepisy w XXI wieku zalecają pastę z mąki i wody[12].
Tradycje
[edytuj | edytuj kod]
Angielski folklor zawiera przesądy dotyczące hot cross buns. Jeden z nich mówi, że bułeczki wypiekane i podawane w Wielki Piątek nie zepsują się ani nie spleśnieją przez następny rok. Inny zachęca do trzymania takiej bułki w celach leczniczych. Mówi się, że kawałek z nich podany choremu pomoże mu wyzdrowieć[13].
Mówi się też, że hot cross buns zabrane w podróż morską chronią przed katastrofą morską[14]. Powieszone w kuchni chronią przed ogniem i zapewniają idealne wypieki. Wiszącą bułkę zmienia się co roku[13].
Zawieszone w spichlerzu mają zapobiegać pojawieniu się gryzoni[14].
Inne wersje
[edytuj | edytuj kod]W Wielkiej Brytanii supermarkety produkują wariacje na temat tradycyjnego przepisu, takie jak toffi, pomarańczowo-żurawinowe, z solonym karmelem oraz czekoladowe i jabłkowo-cynamonowe[15].
Na Słowacji i w Czechach mazanec to podobne ciasto lub słodki chlebek spożywany na Wielkanoc. Na górze często znajduje się krzyż[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Deepa Alexander: Season’s eatings. [w:] The Hindu [on-line]. 2017-04-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-17)]. (ang.).
- ↑ a b Finlo Rohrer: BBC – How did hot cross buns become two a penny?. [w:] BBC News [on-line]. 2010-04-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-20)]. (ang.).
- ↑ Ina Turner, Ina Taylor: Christianity. Nelson Thornes, 1999, s. 50. ISBN 978-0-7487-4087-1. Cytat: „To mark the end of the Lent fast Christians eat hot cross buns. These have a special meaning. The cross in the middle shows how Jesus died. Spices inside remind Christians of the spices put on the body of Jesus. Sweet fruits in the bun show that Christians no longer have to eat plain foods”. (ang.).
- ↑ Dennis R. Fakes: Exploring Our Lutheran Liturgy. CSS Publishing, 1994, s. 33. ISBN 978-1-55673-596-7. Cytat: „Since people often gave up meat during Lent, bread became one of the staples of Lent. Bakers even began making dough pretzels--a knotted length of dough that represented a Christian praying, with arms crossed and hands placed on opposite shoulders. Hot cross buns are popular during Lent. The cross of course reminds the eater of Christ’s cross”.
- ↑ Who Were The First To Cry „Hot Cross Buns?”. [w:] The New York Times [on-line]. 1912-03-31. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-05)]. (ang.).
- ↑ The City of St Albans Claims the Original Hot Cross Bun. St Albans Cathedral. [dostęp 2022-09-26]. (ang.).
- ↑ Yeast Buns and Small Tea Cakes. W: Elizabeth David: English Bread and Yeast Cookery. New York: The Viking Press, 1980, s. 473–474. ISBN 0-670-29653-8. (ang.).
- ↑ Charles Hindley: A History of the Cries of London: Ancient and Modern. Cambridge University Press, 2011, s. 218. (ang.).
- ↑ Encyclopedia of Easter Celebrations Worldwide. McFarland, 2021, s. 130. (ang.).
- ↑ Mary Berry: Mary Berry’s Complete Cookbook. Godalming, Surrey: Dorling Kindersley, 1996, s. 386. ISBN 1-85833-567-1. (ang.).
- ↑ Delia Smith: Delia Smith’s Cookery Course. London: British Broadcasting Corporation, 1986, s. 62. ISBN 0-563-16261-9. (ang.).
- ↑ The Great British Bake-off: Paul Holywood’s Hot Cross Bun. „Easy Cook”, s. 38, IV.2013. (ang.).
- ↑ a b Hot Cross Buns. Practically Edible: The Web’s Biggest Food Encyclopedia. [dostęp 2022-09-25]. (ang.).
- ↑ a b Hot cross buns, [w:] Philippa Waring, A Dictionary of Omens and Superstitions, London: Souvenir Press, 2020, s. 133, ISBN 978-1-78816-651-5 (ang.).
- ↑ Anna Lawson: The best hot cross buns and simnel cake 2020. [w:] BBC Good Food [on-line]. [dostęp 2022-09-25]. (ang.).
- ↑ Easter in Czech Republic. iloveindia.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-18)]. (ang.).