Jacques Duclos

Jacques Duclos
Data urodzenia	2 października 1896
Data śmierci	25 kwietnia 1975
	deputowany Francuskiego Zgromadzenia Narodowego
Przynależność polityczna	Francuska Partia Komunistyczna
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jacques Duclos (ur. 2 października 1896 w Louey, zm. 25 kwietnia 1975 w Montreuil) – francuski polityk komunistyczny, działacz Kominternu i Kominformu, wielokrotny deputowany do francuskiego Zgromadzenia Narodowego, kandydat w wyborach prezydenckich w 1969. Przez 35 lat był jednym z przywódców PCF oraz jej liderem w okresie, gdy działała w podziemiu (1940–1944).

Młodość i wczesna działalność

Urodził się w rodzinie rzemieślniczej. Chociaż w wieku 12 lat wysłany na naukę zawodu, a następnie do pracy, w dzieciństwie z niezwykłą pasją czytał książki i starał się samodzielnie zdobywać wiedzę.

W 1915 został zmobilizowany i wysłany pod Verdun. Wykazał się osobistą odwagą, jednak nie przebywał długo na froncie – ranny, został po wyzdrowieniu wzięty do niewoli na Chemin des Dames. W 1920 zapisał się do partii komunistycznej, rok później był już sekretarzem komórki partyjnej 10 okręgu paryskiego. W 1924 brał udział w szkoleniu kadr partyjnych w Bobigny. Przewodził Republikańskiego Stowarzyszeniu Kombatantów (ARAC).

Międzywojnie

W 1926 został wybrany członkiem komitetu centralnego PCF i pierwszy raz został deputowanym w wyborach uzupełniających 28 marca. W dwa lata później utrzymał mandat, wygrywając rywalizację w 20 okręgu paryskim. Jego działalność parlamentarna była jednak znikoma. Duclos poświęcał większość swojego czasu na aktywność antymilitarystyczną i wielokrotnie był skazywany za nielegalne działania w tym zakresie. Od 1928, zagrożony uwięzieniem, żył w podziemiu, wspierany przez partię, co nie przeszkadzało mu regularnie podróżować do Moskwy i działać w Kominternie i Profinternie.

W 1932 Duclos mógł, dzięki dojściu do władzy lewicy, na nowo oficjalnie działać w partii, gdzie stał się jednym z jej głównych liderów. Pisał artykuły do L’Humanité, w których zajmował się głównie sprawami międzynarodowymi, a po ogłoszeniu przez Międzynarodówkę taktyki frontów ludowych nawoływał do współpracy między francuskimi socjalistami i komunistami. W ramach działalności Kominternu wyjeżdżał do Hiszpanii i Belgii, w tym obserwował działania komunistów hiszpańskich w czasie wojny domowej.

W 1936 oficjalnie stanął na czele partyjnego wydziału propagandy; w maju tego roku został ponownie deputowanym i przewodniczącym klubu parlamentarnego komunistów, a następnie wicemarszałkiem izby.

II wojna światowa

Duclos nie został zmobilizowany ze względu na wiek po wybuchu wojny i razem z Eugenem Friedem wyjechał z Francji. Pozostał w Belgii do czerwca 1940. W dyskusjach wynikłych między kierownictwem komunistów nt. dalszej taktyki Duclos opowiadał się w dalszym ciągu za ślepym przestrzeganiem poleceń i wskazówek napływających z ZSRR.

15 czerwca Duclos, razem z Maurice Tréandem nielegalnie dotarł do Paryża przy pomocy dyplomatów chilijskich. Idąc za radą kierownictwa Kominternu, wystąpili do władz niemieckich o zezwolenie na legalną publikację Humanité, co naturalnie skończyło się fiaskiem (do lat 70. komuniści oficjalnie milczeli o udziale Duclosa w tym rozmowach). Dopiero w sierpniu tego samego roku, ponownie na mocy polecenia z Moskwy, Duclos stanął na czele podziemnych struktur PCF, którą to rolę pełnił do powrotu Maurice Thoreza w listopadzie 1944, stale w kontakcie z Benoîtem Frachonem.

Duclos był głównym redaktorem podziemnych komunistycznych publikacji, w których konsekwentnie realizował wytyczne Kominternu, początkowo atakując głównie reżim Vichy i „imperializm brytyjski”, dopiero od 1941 przyjmując otwarcie antyhitlerowski kierunek polityczny. Większość wojny przeżył w willi w Oasis, gdzie był jedynie rzadko odwiedzany przez Frachona i skąd wychodził tylko po to, by brać udział w zebraniach podziemnego komitetu PCF z Frachonem, Charlesem Tillonem i Auguste Lecoeurem. Łączność radiowa pozwalała mu na stały kontakt z komunistami radzieckimi oraz niektórymi zbrojnymi jednostkami ruchu oporu, w tym FTP i Narodową Radą Ruchu Oporu (od 1943).

25 sierpnia 1944 wrócił do Paryża, by wziąć udział w rozmowach z Charles'em de Gaulle’em w sprawie układu sił w nowym rządzie francuskim. Po powrocie Thoreza do Francji oddał mu przewodnictwo w partii.

Po wojnie

Od 1945 pełnił stanowisko wicemarszałka Konstytuanty; 19 czerwca tego roku zgłosił w parlamencie projekt akcji nacjonalizacyjnej na wielką skalę. Był uczestnikiem prac parlamentarnych, dał się poznać jako mówca. Równocześnie działał w Kominformie, na łamach prasy komunistycznej ponownie publikował teksty poświęcone polityce międzynarodowej. Pozostawał konsekwentnym realizatorem polityki Kremla: w 1952 i 1954 doprowadził do usunięcia z władz partii André Marty’ego, Charles’a Tillona i Georges’a Guinguoina, a następnie Auguste Lecœura, na wyraźne polecenie radzieckie.

Duclos pozostawał aktywny w ruchu antywojennym. Protestował przeciwko wojnie indochińskiej oraz zorganizował nielegalną manifestację przeciw wizycie generała Ridgwaya w Paryżu. W latach 1953–1958, w czasie dyskusji nad dalszym kształtem polityki francuskich komunistów wobec faktów zaprezentowanych w referacie Chruszczowa na XX zjeździe KPZR Duclos optował za dalszym bezwarunkowym poparciem dla ZSRR.

W 1969 otrzymał 4 808 285 głosów w wyborach prezydenckich (21%).

Życie prywatne

W 1937 ożenił się z pielęgniarką Gilberte Roux. Nie mieli dzieci.

Prace Duclosa

Batailles pour la République, 1947
Écrits de prison (1952)
«À l'assaut du ciel ». La Commune de Paris annonciatrice d'un monde nouveau, 1961
l’Avenir de la démocratie, Paris, Editions sociales, 1962
Gaullisme, technographie, corporatisme, 1963
De Napoléon III à de Gaulle, 1964
La Première internationale, 1964
Octobre 1917 vu de France, 1967
Anarchistes d'hier et d'aujourd'hui, 1968
Qui sont donc les communistes ?, Éditions Epi, 1971
Mémoires, Fayard, 1968–1973
Bakounine et Marx. Ombre et lumière, Plon, 1974
Ce que je crois, Grasset, 1974

Bibliografia

E. De Chambost, La Direction du Parti Communiste Français dans la Clandestinité (1941–1944), L'Harmattan, 1997
Philippe Robrieux, Histoire Intérieure du Parti Communiste, Fayard, 1980–1984